Lief leven

Alice Munro,
Dear Life (Canada 2012)
Korte verhalen, 336 pp.
In het Nederlands vertaald als Lief leven



De doorgewinterde hardlopers onder ons zullen dit ongetwijfeld beamen: een rustige duurloop op constant tempo is veel gemakkelijker vol te houden dan intervaltraining, waarbij je korte, intensieve stukjes op hoog tempo afwisselt met rustige hobbelpauzes. Bij een duurloop moet je er tijdens de eerste paar kilometers even in komen, maar na een tijdje raak je in een prettige cadans die je, mits goed getraind bent, uren vol kunt houden. Bij intervaltraining daarentegen moet je er steeds weer opnieuw 'inkomen' en dat maakt het zo zwaar en inspannend. Zo vergaat het mij ook met romans en korte verhalen. Ik lees weinig korte verhalenbundels meer, niet omdat ze inferieur zouden zijn aan romans, maar omdat ze extra inspanning vergen, op dezelfde manier als intervaltraining. Ik ben dus gewoon te lui voor korte verhalen, met als slap excuus dat ik een veeleisende baan en een gezellig sociaal leven heb.

Maar ik heb er geen spijt van dat ik deze bundel heb gelezen. Munro schrijft met een intensiteit die paradoxaal genoeg niet van de pagina's afspat, maar pas opvalt bij aandachtige lezing. Haar hoofdpersonen zijn gewone mensen met gewone levens, waarin iets opmerkelijks gebeurt - dat wil zeggen, niet opmerkelijk voor de rest van de wereld, maar wel voor henzelf. Veel verhalen hebben een onverwachte wending die niets met plottechniek te maken heeft, maar het verhaal zijn diepere betekenis geeft. De personages worden met zo'n beknopte trefzekerheid neergezet dat je al heel snel met hen begaan raakt. Sommige verhalen zijn een momentopname, andere bestrijken jaren.

Eén van de mooiste vond ik het verhaal van de oudere vrouw die vanwege geheugenproblemen doorverwezen wordt naar een gespecialiseerde arts op het platteland, maar zijn naam vergeet en het briefje waarop ze die geschreven heeft, niet kan vinden. Al zwervend door het onbekende dorp gaat ze naar hem op zoek. Aan het eind van het verhaal valt alles ineens op zijn plaats en krijgt het verhaal zijn emotionele lading. Schitterend gedaan.

Net zo schitterend gedaan is de bijna achteloze onthulling over het verleden van een terugkerende  jonge Canadese soldaat die in 1945 vlak voor zijn thuisbestemming met plunjebaal en al uit een rijdende trein springt, een alleenstaande vrouw helpt op de boerderij waar hij toevallig terecht komt, en nooit meer weggaat. Je zou er bijna overheen lezen, maar met een paar woordjes tegen het einde begrijp je ineens alles en wordt duidelijk hoe schrijnend een deel van zijn leven was en tegelijkertijd hoeveel onuitgesproken tederheid er is geweest.

Munro sluit de bundel af met vier fragmenten waarvan ze zegt:

"The final four works in this book are not quite stories. They form a separate unit, one that is autobiographical in feeling, though not, sometimes, entirely so in fact. I believe they are the first and last—and the closest—things I have to say about my own life."

Het zijn herinneringen, stukjes uit haar jeugd, die zo zijn beschreven en geordend (en aangepast) dat ze een poëtische lading krijgen, zoals het verhaal "Night", waarin ze beschrijft hoe ze als puber een tijdje lijdt aan slapeloosheid en er tijdens de lange doorwaakte nachten uit het niets het verontrustende idee in haar opkomt dat ze haar zusje die in dezelfde kamer slaapt wel eens zou kunnen wurgen. Ze vlucht daarom elke nacht het huis uit, en op een keer is daar een onverwachte, korte, maar zeer betekenisvolle ontmoeting met haar vader. De liefde van vader en dochter en het psychologische inzicht van een eenvoudige plattelandsman die uit die ontmoeting spreken, worden pas in hun volle omvang duidelijk als je als lezer halt houdt en de impact rustig tot je door laat dringen. Heel bijzonder.

Ik blijf liever romans lezen dan korteverhalenbundels, maar dit boek heeft me toch wel weer doen inzien dat het korte verhaal in de hand van een meester als Alice Munro een literaire vorm is die veel moois te bieden heeft. Deze verhalen gaan niet zozeer over het leven, ze zijn het leven.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.