Terug in de tijd geslingerd

Diana Gabaldon,
Outlander (1991)
Nederlandse titel: De reiziger
Roman, 850 pp.


Alweer zo'n boek waarvan ik bijna zeker wist dat het niet mijn kopje thee was. Want dit is de omslagtekst: "The year is 1945. Claire Randall, a former combat nurse, is back from the war and reunited with her husband on a second honeymoon — when she walks through a standing stone in one of the ancient stone circles that dot the British Isles. Suddenly she is a Sassenach — an "outlander" — in a Scotland torn by war and raiding Highland clans in the year of Our Lord ... 1743. Hurled back in time by forces she cannot understand, Claire is catapulted into intrigues and dangers that may threaten her life ... and shatter her heart. For here she meets James Fraser, a gallant young Scots warrior, and becomes a woman torn between fidelity and desire ... and between two vastly different men in two irreconcilable lives." Jasses, bovennatuurlijke kitsch gecombineerd met mierzoete romantiek. Heel erg fout. Boeketreeks ontmoet Dan Brown.

Maar ja, het boek werd me vlak achterelkaar van twee verschillende kanten aangeraden, ik zat zielig thuis met de griep en was alleen maar in staat om dom tv te kijken en simpele boeken te lezen, dus wat deed ik? Ik greep naar Outlander. En was binnen de kortste keren om. De eerste aangename verrassing was dat het boek veel beter geschreven is dan ik had verwacht. Gabaldon is natuurlijk geen Virginia Woolf en wil dat godzijdank ook niet zijn, maar ze is ook zeker geen pulpschrijver. De tweede aangename verrassing was de humor. Gabaldon neemt haar hoofdpersonen gelukkig niet al te serieus en laat ze vrolijk van paarden afdonderen, onglorieus in het water vallen, naar de plee gaan en domweg blunderen. De toon van lichte zelfspot en ironische observatie die ze voor ik-figuur Claire hanteert, doet het ook erg goed.

Maar het allerbelangrijkste is dat Gabaldon geweldig kan vertellen en in staat is een ongeloofwaardig verhaal geloofwaardig en meeslepend te maken. Ze vermijdt bovendien de valstrik waar zoveel historische romans tegenwoordig in trappen: die van het vrouwelijke personage uit vroeger eeuwen die er anachronistische feministische en politiek-correcte opvattingen op na houdt. Een recensent in een bespreking van een recente historische bestseller verwoordde dat treffend als "a modern heroin in a period dress". Het aardige is dat Claire in dit boek letterlijk a modern heroin in period dress is en dat ze er daarom moderne opvattingen en houdingen op na kan houden, zonder haar geloofwaardigheid te verliezen. Gabaldon maakt ook aannemelijk dat Claire zich redelijk gemakkelijk aanpast aan het ruige leven in het Schotland van toen. Ze heeft immers net jaren doorgebracht als verpleegster in een veldhospitaal aan het front en ze is opgevoed door een vrijgezelle oom die haar over de hele wereld meesleepte naar de archeologische opgravingen waar hij werkte.

Waar ik ook van heb genoten is de manier waarop Gabaldon niet alleen het leven in de achttiende-eeuwse Highlands, maar ook haar personages tot leven brengt. Claire wordt niet omringd door figuren van bordkarton, maar door echte mensen met individuele eigenaardigheden, waarbij lang niet altijd even duidelijk is wie er wel en wie er niet te vertrouwen is. En elke vrouw moet wel bijna verliefd worden op Jamie, de jongeman waar Claire tegen wil en dank aan vast geklonken wordt. Gabaldon speelt in de relatie tussen Claire en Jamie bijna pesterig met het genre van de damesroman: de vrouw is hier namelijk ouder en veel ervarener op seksueel gebied en redt hém in het begin (en later nog een keer). Wat niet wil zeggen dat Jamie niet tevens groot en sterk en ontzettend moedig en galant is en meerdere keren Claire uit een zeer benarde situatie redt, zoals het een romantische held betaamt. Maar hij is gelukkig wel wat meer dan dat: hij heeft een ontwapenende onschuld die heel charmant is en doet tegelijkertijd enthousiast mee aan het achttiende-eeuwse Schotse tijdverdrijf waarbij clanleden vee van elkaar stelen en geestdriftig de degens kruisen voor een flink robbertje vechten. Een ruwe bolster met lelieblanke pit. Een ander bijzonder aardig voorbeeld van het verdraaien van de genreconventies is de scène waarin Claire dringend behoefte aan een prins op een wit paard en in plaats daarvan een notaris op leeftijd als redder in de nood krijgt.

Voor de heren is er ook genoeg te genieten: lekker veel actie, vechtscènes, gewaagde ontsnappingen, achtervolgingen, politieke intriges, ontberingen, het kan niet op. Houd er wel rekening mee dat sommige scènes nogal realistisch zijn en een behoorlijk sterke maag vergen.

Hier en daar vond ik dat Gabaldon wel erg uitgebreid de tijd nam met beschrijvingen van de mooie omgeving en dergelijke, maar vooruit, een dergelijk verhaal heeft ook lucht nodig, dus dat  vergeef ik haar.

Onlangs is er een geweldige Amerikaanse tv-serie van het verhaal gemaakt (zie foto hierboven), waarvan de eerste acht uitzendingen in de nazomer in de VS zijn uitgezonden en de tweede helft in april volgt. De serie schijnt ook voor Nederland aangekocht te zijn, maar wie een beetje handig is en niet wil wachten, kan de afleveringen gewoon van internet downloaden. Ik heb er zalig bij zitten zwijmelen en kijk nu al uit naar april, als de volgende acht afleveringen komen.

Bedankt, Maud en Monica, voor de aanbeveling. Ik ben blij dat ik naar jullie heb geluisterd!

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.