Before the Fact (1932)
Roman, 352 pp.
In het Nederlands vertaald als Achterdocht (niet meer in druk)
"Some women give birth to murderers, some go to bed with them, and some marry them. Lina Aysgarth had lived with her husband for nearly eight years before she realized that she was married to a murderer." Wedden dat Iles je met deze openingszin meteen te pakken heeft? Het is een slimme manier om spanning te creëren: er staat hier duidelijk iets gevaarlijks te gebeuren! Het vervolg van het boek zou veel minder interessant zijn zonder deze informatie. Dan was het aanvankelijk niet meer dan het verhaal van een rijke jonge vrouw die op haar 27ste doodsbang is om over te blijven en haar geluk niet op kan, als de knappe, charmante, aristocratische Johnny Aysgarth haar het hof maakt en haar ten huwelijk vraagt. Wel blijkt al tijdens de huwelijksreis snel dat Johnny wat luchtig is op het morele vlak, maar ach, iedereen heeft wel wat. Johnny is gewoon een groot kind en Lina is verstandig en volwassen genoeg voor twee.
Psychologische spanning
Toch is dit niet de snelle thriller of de klassieke misdaadroman die je op grond van de opening zou verwachten. Francis Iles, die eerder de zalige zwarte misdaadkomedie Malice Aforethought schreef, experimenteerde met het genre in een tijd dat vooral de knusse detectives van Agatha Christie en collega's populair waren. Dit is daarom geen whodunnit; veel eerder een psychologische thriller met een naar huidige begrippen wat traag tempo, hoewel de stijl bijzonder vlot is. Maar Iles neemt de tijd om zijn hoofdpersoon Lina geleidelijk aan te laten ontdekken met wat voor man ze getrouwd is. Daarmee worden haar twijfels geloofwaardiger, evenals haar vermogen om zichzelf voor de gek te houden. Als lezer zit je je in de tussentijd af te vragen wat Lina precies gaat ontdekken na bijna 8 jaar huwelijk: dat Johnny een moord heeft gepleegd, dat hij een moord gaat plegen? Daarmee blijft het boek boeien.
Roze bril
Het verhaal wordt volledig vanuit Lina verteld, maar doordat de schrijver de lezer meteen in de eerste paragraaf al een niet te missen hint heeft gegeven, interpreteert de lezer het gedrag van Johnny vanaf het begin aan met veel meer cynisme dan Lina, wier blik flink vertroebeld wordt door de roze bril die ze draagt. De lezer ziet hoe ze gemanipuleerd wordt, Lina - die in haar omgeving te boek staat als intelligenter dan goed is voor een vrouw - ziet niks en sluit gauw de ogen als ze wel iets gewaar wordt.
Ik kan me voorstellen dat veel eigentijdse lezers moeite zullen hebben met Lina's houding, die steeds sterker naar masochisme gaat neigen, maar vergeet niet dat er ook vandaag de dag nog miljoenen vrouwen ter wereld rondlopen die liever een relatie met een slechte man hebben dan geen relatie. Alles beter dan een leven zonder vent. En vergeet ook niet dat Lina haar hele leven heeft moeten horen dat ze niet knap is, dat in de jaren twintig intelligentie in een vrouw een gebrek was op de huwelijksmarkt, en dat Lina's ouders al lang blij zijn dat ze eindelijk onder de pannen is, ook al is het met zo'n evident onbetrouwbaar type.
Verrassing
Geleidelijk aan wordt de relatie tussen Johnny en Lina steeds creepier en stijgt de spanning. Wat is Johnny stiekem aan het beramen, wat heeft Lina door, blijft ze bij hem, loopt ze gevaar? Hitchcock baseerde zijn film Suspicion op dit boek, maar denk niet dat je wel weet hoe de roman afloopt als je de film hebt gezien, want Iles heeft een verrassing voor Lina én voor de lezer in petto!
Onderhoudend en verontrustend
Lezers die moeite hebben met niet geheel sympathieke personages zullen met dit boek niet zo uit de voeten kunnen. Johnny is op zijn best een amorele charmeur en op zijn slechtst een sociopaat, en Lina is te afhankelijk en te slap. Iles zet haar bewust niet neer als een personage waarmee je vol warmte meeleeft. Wat hij wel doet, is de dynamiek tussen deze twee personages tot leven brengen op een manier die tegelijkertijd onderhoudend en verontrustend is, en alleen daarom al een interessant boek oplevert.
PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten