Een wonder

Andrew Michael Hurley,
The Loney (GB 2014)
Roman, 305 pp.
Nederlandse titel: De Loney


Al na een paar bladzijden weet je dat er een wonder gaat plaatsvinden in deze roman. Want in het heden is Hanny een populaire dominee die een boek heeft geschreven, terwijl Hanny in 1976 op negentienjarige leeftijd nog zwaar achterlijk was, nog nooit een woord had gesproken en speciaal onderwijs volgde. Iets is er gebeurd in 1976 en dat heeft te maken met het babylijkje dat onlangs is gevonden in Coldbarrow, waar de familie in dat jaar op pelgrimsreis was in een wanhopige poging om Hanny te genezen met het water van de heilige bron daar. Coldbarrow ligt aan de onherbergzame kust bij de Loney in Lancashire. Dat daar wonderen plaats kunnen vinden lijkt nogal onwaarschijnlijk, want de Loney ziet eruit als een onheilspellend en godvergeten oord: "Dull and featureless it may have looked, but the Loney was a dangerous place. A wild and useless length of English coastline. A dead mouth of a bay that filled and emptied twice a day and made Coldbarrow – a desolate spit of land a mile off the coast – into an island."

Een huis waar niemand wil wonen
De ik-persoon, de jongen Smith wiens voornaam we niet weten maar die door de pastoor Tonto genoemd wordt, is in 1976 zestien als zijn vrome katholieke familie en een viertal medeparochianen voor de laatste keer vanuit Londen naar de Loney afreizen in een ultieme poging om zijn broer Hanny te genezen. Ze zijn er al drie jaar niet geweest, want de laatste keer kwam de pastoor op een dag helemaal in de war terug van het strand en daarna was hij nooit meer dezelfde. Maar de oude pastoor is onlangs overleden en zijn plaats is ingenomen door een joviale Ierse priester, vader Bernhard, die goedgemutst het busje rijdt waarmee de gelovigen de verre reis naar de Loney maken voor een korte retraite in de Moorings, het oude huis waar niemand meer woont en ook niemand meer wil wonen.

Metafysisch
The Loney lijkt een soort horrorverhaal, en het heeft duidelijke gothic trekjes (krakende oude huizen, dreigend weer, plattelanders die niets van buitenstaanders moeten hebben, een oude kerkklok die luidt zonder klokkenluider, onverklaarbare gebeurtenissen), maar dat wil niet zeggen dat het een thriller is. Het is namelijk in geen enkele categorie te stoppen, behalve in die van de ontzettend goede roman. Wel bedient debutant Hurley zich van elementen uit het gothic genre, maar het boek is zoveel complexer en zoveel knapper geschreven en daarom zoveel verontrustender dan een thriller, dat The Sunday Telegraph het een 'instant classic' noemde. Want onder de natuurbeschrijvingen en de gebeurtenissen zit een veel diepere laag die zich op het metafysische niveau afspeelt.

Gods genade
Het geloof van de familie Smith en vooral dat van de strenge en fanatiek moeder grenst hier en daar aan bijgeloof. Alle rituelen, ook die in het dagelijkse leven, moeten precies zó worden uitgevoerd, anders hebben ze geen effect. Hier en daar doet het geloof daarom bijna heidens aan, maar het is altijd streng en somber, want dat is de manier om Gods genade af te dwingen en Hanny te genezen - volgens Mrs Smith. Dan ontdekken Hanny en Tonto dat  in het amper bewoonbare huis op Coldbarrow, dat bij vloed van het vasteland afgesneden is, een onbekende man en een vrouw hun intrek hebben genomen met een meisje in een rolstoel dat hooguit 13 jaar lijkt en hoogzwanger is. En niet alleen dat, ze laat luchtig doorschemeren dat elke zwangerschap gemakkelijker is dan de voorgaande. Hanny wordt dankzij het meisje als een magneet naar Coldbarrow getrokken, de waarschuwingen van de locals in de wind slaand.

Verwrongen symboliek
En dan gebeuren er dingen. Vreemde dingen die niet kunnen en die christelijke symboliek suggereren maar dan op een geheel verwrongen wijze. Er is een geboorte, een lam, er zijn drie mannen, er gebeuren wonderen, er is een offer. En door middel van al die vreemde gebeurtenissen stelt Hurley vragen over geloofsijver, over het kwaad, en over de aan- of afwezigheid van God. Hij graaft in de psyche van de devote gelovigen die zo naar veiligheid en zekerheid verlangen, en legt het onpersoonlijke duister bloot in de wereld die ons omringt. De omgeving van de Loney, die door Hurley zo ongelooflijk suggestief beschreven wordt, speelt daarin een belangrijke rol.

The night crept in at the Loney, in a way that I’ve never known anywhere else. At home in London, it kept its distance from us, skulking behind the streetlights and the office blocks and could be easily knocked aside in a second by the rush of light and metal from the Metropolitan Line trains that flashed past the end of our garden. But here it was different. There was nothing to keep it away. The moon was cold and distant and the stars were as feeble as the tiny specks of light from the fishing boats way out at sea. Like the shadow of a huge predatory bird, darkness moved slowly down the hillside, past Moorings, across the marshes, across the beach, across the sea, until all that was left was a muddy orange on the horizon as the last of England’s light ebbed away.

Hurley is een meester van de suggestie, het soort suggestie waarmee niet suspense wordt gecreëerd maar een ander gevoel van spanning, een fascinerend gevoel van onbehagen.

Iets bijzonders
In een thriller worden de mysteries aan het eind opgelost en worden alle vragen netjes beantwoord, in The Loney is daar geen sprake van. Maar daardoor is het boek - misschien paradoxaal genoeg - juist des te beter, want we krijgen net voldoende informatie om, evenals Tonto in het heden, achter te blijven met een gevoel van verwarring en verontrusting, dat echter met zulke sterke literaire middelen is opgewekt dat het boek je tegelijkertijd een groot gevoel van voldoening schenkt. Want je weet dat je zojuist iets heel bijzonders hebt gelezen.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.