Actueel tot en met

Attica Locke

Dit wordt een dubbelbespreking van twee interessante romans die helaas en onterecht als thrillers op de markt werden gebracht. Waarom dat jammer is? Omdat ze daarmee het publiek trekken dat uit is op een lekker spannend verhaal en dat onvoldoende oog heeft voor de ware kracht van deze boeken. Attica Locke hangt haar romans over zwarte advocaat Jay Porter uit Houston weliswaar beide keren op aan een misdaad die opgehelderd moet worden, maar de misdaadplots ontwikkelen zich te traag en met teveel complexiteit om deze boeken nagelbijtend spannend te maken.

De redenen waarom je deze romans echter toch zou moeten lezen zitten 'm in het zorgvuldig uitgediepte karakter van hoofdpersoon Jay Porter en in de realistisch beschreven sociaal-politieke verwikkelingen die hem meezuigen en dreigen te overweldigen. De boeken spelen zich af in respectievelijk 1981 en 1996, maar zijn gezien de huidige precaire rassenrelaties in de VS schrijnend actueel. Je zou er zonder aarzelen de hashtag #blacklivesmatter op kunnen plakken.

Intrigerend en verontrustend
Voor het openingshoofdstuk van Black Water Rising (VS 2009) haalde Locke haar inspiratie uit een intrigerend en verontrustend voorval uit haar jeugd. Toen ze een jaar of 10 was, maakte de familie Locke op een avond een feestelijk boottochtje in een bayou van Houston. Plotseling werd het gezelschap opgeschrikt door hulpgeroep van een vrouw en even later klonk er een schot in het donker. Eén van de familieleden vond dat ze de vrouw te hulp moesten schieten. Maar Lockes vader, een jonge zwarte advocaat die door zijn ervaringen met de politie van die tijd cynisch was geworden, wilde zich geen problemen op de hals halen, nu hij verantwoordelijk was voor een jong gezin. Hij deed dus niks, maar heeft zich de rest van zijn leven schuldig gevoeld.

Verraad?
Wat er van de vrouw is geworden, of op wie en door wie er geschoten werd, daar is Locke nooit achter gekomen. Maar het voorval herhaalt zich in haar roman en daar onderneemt Jay Porter, ex-burgerrechtenactivist, jonge advocaat met hoogzwangere vrouw, wél actie. Hij zal er spijt van krijgen. Voordat hij het weet, is hij in een gevecht met de grote oliebaronnen verwikkeld, die een staking af proberen te wenden. Witte en zwarte havenarbeiders worden tegen elkaar uitgespeeld, en Jay vraagt zich of welke rol de burgemeester van Houston speelt, een witte vrouw, die ooit zijn geliefde was maar hem waarschijnlijk heeft verraden tegenover de politie.

"They killed his spirit"
Als je wilt weten hoe het voelt om als zwarte man met niks op je geweten toch altijd bang te zijn voor de politie, dan is het juiste boek. En als je denkt dat het gesegregeerde verleden allang zijn invloed verloren heeft, kan het geen kwaad om een verhaal te lezen waaruit duidelijk wordt dat daar nog geen lange sprake van is.

Jay’s dream was for freedom in his own mind, liberation from the kind of soul-crushing fear that took his father’s life. So he marched and wrote speeches and armed himself for a coming revolution . . . until they arrested him and locked him in a jail cell, threatened to take his life away, holding him to answer on shaky evidence and flat-out lies. It was a courtroom instead of a country road. Still, they killed his spirit.

In deze roman boekt Jay uiteindelijk een overwinning, maar wel na een lange, verbeten en gevaarlijke strijd, die tijdens het lezen ook even die van de lezer wordt.

Stroperig wespennest
Vijftien jaar later, in 1996 als Pleasantville (VS 2015) begint, is Jay als advocaat nog steeds aan het strijden voor gerechtigheid, maar hij begint wel aan het eind van zijn Latijn te raken. Hij is ook een alleenstaande vader met twee opgroeiende kinderen, en dat maakt het er niet eenvoudiger op. De plaatselijke politiek is nog net zo'n stroperig wespennest als in de eerdere roman en vormt het decor waartegen de verdwijning in Pleasantville van een zwart meisje zich afspeelt. Het erge is dat zij niet de eerste is en dat de andere meisjes na verloop van tijd allemaal vermoord terug gevonden werden

Modelbuurt
Pleasantville is een wijk van Houston die na de oorlog werd aangelegd voor de gegoede zwarte middenklasse en tot voor kort het onbetwiste domein was Sam Hathorne, de onvermoeibare zwarte man die werkgelegenheid naar het gebied haalde en nog steeds denkt dat hij genoeg macht heeft om ervoor te zorgen dat zijn zoon de eerste zwarte burgemeester van Houston wordt. Maar veel zwarten zijn inmiddels naar gemengde wijken verhuisd en de sociale cohesie die Pleasantville zo'n modelbuurt maakte, is aan het verdwijnen. En de invloed van Sam is aan het tanen.

Scherpte
Het misdaaddrama is veel minder interessant dan het politieke en sociale drama, dat door Locke meesterlijk uitgesponnen wordt, nog beter en subtieler dan in het vorige boek. Want macht corrumpeert en wit en zwart zijn daar allebei vatbaar voor. Ze heeft ook haarfijn door hoe politieke campagnes werken en de scherpte waarmee ze die in deze tijd van presidentsverkiezingen uit de doeken doet, is buitengewoon knap. Ook in die zin is haar boek erg actueel.

Derde deel?
Tot slot is Jay Porter een hoofdpersoon die met veel nuances en compassie is neergezet. Hij is een idealist en een vechter, maar heeft ook zijn zwaktes, waarmee hij echt en geloofwaardig is. Aangezien dit boek in 1996 speelt, reken ik op zijn minst nog op een derde deel, dat zich in de huidige tijd afspeelt. Er is nog helaas nog meer dan genoeg onrecht waar een idealistische zwarte advocaat zich mee bezig kan houden, want politiek en de wereld van het grote geld zijn voorlopig nog lang niet gezuiverd van opgeblazen ego's, machtswellust en corruptie.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.