Muziek in de schemering

Kazuo Ishiguro,
Nocturnes: Five Stories of Music and Nightfall (GB 2009)
Korte verhalen, 240 pp.
6 november 2016



Aanvankelijk was ik van plan om deze bundel vooral aan te bevelen aan de echte Ishiguro-liefhebbers, want de verhalen hebben allemaal zijn typische handelsmerk: dat understatement, dat ongrijpbaar subtiele. Maar toen ik er wat langer bij stil stond, realiseerde ik me dat ze voor die groep misschien juist wel minder geschikt zijn. De echte liefhebber (waar ik ook toe behoor) zal door deze verhalen waarschijnlijk lichtelijk teleurgesteld zijn - niet omdat ze niet goed zijn, maar omdat ze simpelweg niet zo goed zijn als zijn belangrijkste romans. Echter, iemand die nog nooit wat Ishiguro heeft gelezen, en dus geen specifieke verwachtingen koestert, heeft veel meer kans om betoverd te worden door deze bundel. Dus lezer, als u qua Ishiguro nog een onbeschreven blad bent, dan is deze bundel voor u een prima eerste kennismaking. En het mooiste is: de rest is nog beter.

Sentimentele jazz
De vijf verhalen hebben allemaal met muziek te maken, maar op een nadrukkelijke manier. Het gaat niet om de muziek, maar om de mensen. De hoofdpersonen zijn muzikanten (of in één geval een liefhebber van sentimentele jazz) van de marginale soort. Er is een bijvoorbeeld een gitarist die los-vast in café-orkestjes in Venetië speelt en een jongen die in een vaag soort bandje zit en niet goed begrijpt waarom hij het nog steeds niet gemaakt heeft. Het aardigste vond ik dat een personage uit het eerste verhaal, de oudere vrouw van een oudere zanger à la Dean Martin, later terug komt in het titelverhaal, zodat je komt te weten hoe het verder met haar is gegaan.

Serenade
Dat openingsverhaal, getiteld 'Crooner', vond ik meteen het mooiste. Het wordt verteld door Jan, een gitarist die opgroeide in communistisch Polen en op een dag, terwijl hij zit te spelen in zijn combo'tje op het San Marco-plein daar ineens het oude idool van zijn moeder op een terrasje ziet zitten. De Amerikaanse Tony Gardner! Jan trekt de stoute schoenen aan en spreekt Tony aan; hij mag zelfs aan zijn tafeltje komen zitten en ontmoet even later zijn vrouw Lindy, die is wezen winkelen. Als Lindy weer weg is, vraagt Tony Jan of hij hem wil helpen die avond een verrassingsserenade aan zijn vrouw te brengen vanuit een gondel. Tony is zeer getroffen door dit romantische gebaar van een oudere man jegens de vrouw met wie hij al zo lang getrouwd is, maar de werkelijkheid is anders en onverwachter en tamelijk hartverscheurend, of misschien ook weer niet. Ik zei al dat de boeken van Ishiguro vaak iets ongrijpbaars hebben. Dat geldt ook voor dit 'Crooner', dat je aangrijpt en waarin je door de schrijver tegelijkertijd aan het twijfelen wordt gezet hoe droevig het nu echt is. Meesterlijk gedaan.

Lichte melancholie
De meeste verhalen hebben dat licht vervreemdende, dat licht melancholieke, dat licht ironische dat de romans van Ishiguro ook vaak hebben - iets dat ze een soort betovering geeft. In de romans werkt dat echter beter dan in deze verhalen. Kennelijk heeft de schrijver toch meer ruimte nodig dan wat een kort verhaal biedt. Alhoewel hij op het eerste gezicht toegankelijk en gemakkelijk leesbaar schrijft, is hij niet een schrijver met veel vaart. De subtiele interacties die hij uitzet, hebben tijd nodig om zich te ontwikkelen en om hun emotionele impact te krijgen. In 'Crooner' slaagt Ishiguro er in om die emotionele impact in kort bestek te creëren, in de overige verhalen net niet wat mij betreft. Ze zijn dan ook niet goed blijven hangen.
________________________________

Jacqueline was wat enthousiaster over deze bundel dan ik en ik raad je daarom met klem aan om voor een completer beeld ook haar bespreking te lezen .

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.