De burgerman

George & Weedon Grossmith,
The Diary of a Nobody (GB 1888-89)
Roman, 148 pp.
Nederlandse titel: Dagboek van een onbenul
Herlezing

Als we de hoofdpersoon van deze Victoriaanse klassieker naar de huidige tijd zouden verplaatsen, zouden we een saaie blogger van middelbare leeftijd krijgen, die een ruime rijtjeswoning in Amstelveen bewoont, in een vier jaar oude Volvo rondrijdt, een keurige baan op een klein maar oerdegelijk accountantskantoor heeft en worstelt met een twintigjarige zoon die verdulleme jobhopt, naar danceparty's gaat, zo nu en dan gbh gebruikt, met bitcoins speculeert en op veel te vlotte vrouwen valt. Zoiets. Dat is naar moderne termen vertaald het leven van brave borst Mr. Charles Pooter, die met zijn vrouw Carrie net naar een mooiere woning is verhuisd, zenuwachtig opkijkt tegen zijn meerderen, zich stiekem zorgen maakt over zijn status op de maatschappelijke ladder en toch zo is ingenomen met zichzelf en zijn leventje, dat hij zijn zoon krampachtig een zelfde soort bestaan toewenst.

 Hoofdstuk 1: de Pootertjes
zijn net naar een mooiere
woning verhuisd.

Toppunt van onbenulligheid
Mr. Pooter besluit op een goede dag een dagboek te beginnen. Want waarom zou je altijd beroemd en belangrijk moeten zijn om een dagboek bij te houden? Ook een nobody zoals hijzelf maakt van alles mee, hoor. Klopt, en het ene is nog onbenulliger dan het andere (net als mijn eigen leven). Er komt een vriend langs om gezelschapsspelletjes te doen, er komt een andere vriend langs om gezelschapsspelletjes te doen, Pooter krijgt een uitnodiging voor een bal, zijn vrouw organiseert (heel hip) een séance met een medium, Pooter ontmoet een Amerikaan, Pooter maakt zich zorgen over zijn zoon, die Willy heet maar zich tegenwoordig Lupin noemt. En Pooter maakt flauwe woordgrapjes waar hij zelf helemaal dubbel om ligt. Hij komt niet meer bij.

I said: “You’re not going to complain of the smell of paint again?” He said: “No, not this time; but I’ll tell you what, I distinctly smell dry rot.” I don’t often make jokes, but I replied: “You’re talking a lot of dry rot yourself.” I could not help roaring at this, and Carrie said her sides quite ached with laughter. I never was so immensely tickled by anything I have ever said before. I actually woke up twice during the night, and laughed till the bed shook.

Dolle pret in huize Pooter. Ilustratie van Weedon
Grossmith, de broer van George Grossmith, de schrijver.

Bord voor de kop
Zo iemand is Pooter. Er zit geen kwaad bij, hij is op zijn bescheiden manier een steunpilaar van de maatschappij, maar hij loopt stiekem wél over van de pretenties, die hij in zijn dagboek ongemerkt prijs geeft. Soms is de humor overduidelijk: "I left the room with silent dignity, but caught my foot in the mat." Dat is typisch Pooter. Maar de beste humor bestaat uit het leedvermaak bij de lezer die wél door heeft dat Pooter wordt afgezet door de klusjesman of voor schut wordt gezet door de gast uit de VS, terwijl Pooter veel te druk bezig is om belangrijk over te komen om iets in de gaten te hebben. Het is geen lachen-gieren-brullen, maar op een heel Britse manier toch wel erg leuk - dat wil zeggen voor wie daar oog voor heeft.

De eerste druk uit 1892.

Milde spot
Voordat dit 'dagboek' als boek werd uitgebracht, verscheen het in afleveringen in het satirische weekblad Punch. De serie was niet meteen een groot populair succes; hij trok aanvankelijk vrij weinig aandacht. Maar al snel kwam daar verandering in en het boek is sinds de eerste editie altijd in druk gebleven en staat nu bekend als één van de klassiekers op het gebied van Victoriaanse humor. Het is niet voor niks meerdere keren verfilmd en op het toneel gebracht. Verwacht geen harde satire, maar eerder milde spot, want George en Weedon Grosmith hebben ondanks alles toch affectie voor hun lichtelijk lachwekkende hoofdpersoon, ook al laten ze subtiel zien dat stijve burgermannen-met-aspiraties als Charles Pooter hun tijd gehad hebben en dat de toekomst aan (help!) zijn snelle zoon Lupin is.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.