Verlaten maar niet helemaal alleen

Delia Owens,
Where the Crawdads Sing (VS 2018)
Roman, 384 pp.
Nederlandse titel: Het moerasmeisje


Frappant wat een titel kan doen. Op de een of andere manier vond ik deze Engelse titel iets heel poëtisch hebben. Zelfs al had ik geen idee wat een crawdad is, de titel intrigeerde me meteen. En dan de Nederlandse titel: terwijl die met "Het moerasmeisje" keurig de lading dekt (want het gaat over een meisje - Kya - dat opgroeit in het moerasgebied langs de kust van North Carolina), is het niet bepaald een titel die mij aan zou zetten om het boek te lezen. Maar die zingende crawdads bleven hangen en zo begon ik dus onlangs aan dit boek, dat al tijden in de top-10 van de New York Times bestsellerlijst staat, dat een ongekend aantal 5-sterren reacties heeft op Amazon en dat binnenkort verfilmd wordt met Reece Witherspoon als producer, die het boek eerder voor haar leesclub selecteerde. Nu is zo'n selectie al gauw een garantie voor prettige verkoopcijfers, maar niet voor al die duizenden lyrische reacties op Amazon. Ik was dus erg benieuwd wat ik zelf van het boek zou vinden.

Iedereen vertrekt
Het was me in ieder geval al gauw duidelijk dat Owens prachtig - en inderdaad poëtisch -  kan schrijven, vooral als het over de natuur gaat. Hier is een heel mooi beeld van een scène die in het najaar speelt:

... just at that second, the wind picked up, and thousands upon thousands of yellow sycamore leaves broke from their life support and streamed across the sky. Autumn leaves don’t fall; they fly. They take their time and wander on this, their only chance to soar. Reflecting sunlight, they swirled and sailed and fluttered on the wind drafts.

De natuur speelt, naast het meisje Kya, een hoofdrol in dit boek. Kya is zes als ze haar moeder ziet vertrekken met een koffer; het laatste beeld dat ze van haar heeft. Al gauw zijn ook haar veel oudere broers en zusters verdwenen, net als Jodie, de jongste broer, met wie ze de ook nauwste band heeft, en is ze alleen met haar drinkende, gewelddadige vader, die met een trauma uit de oorlog is gekomen. Een sociaal vangnet is er niet. De Clarks wonen ergens veraf in een armoedig huisje in de kustmoerassen van North Carolina, en komen net rond van Pa's oorlogsuitkering.

Wetlands voor de kust van Virginia en North Carolina (bron)

Moerasschorem
Het is 1952 en we zien Kya in steeds groter isolement opgroeien met de vogels als haar enige vrienden, want Pa komt op een gegeven moment ook niet meer terug van één van zijn zuipuitjes. Kya rooit het met veel moeite alleen. In het dorp is ze allang uitgekotst als marsh trash. Alleen de zware Jumpin' en zijn vrouw Mabel helpen haar, voor zover ze dat toelaat. De vogels en de waterdieren die haar omringen worden haar bron voor vriendschap, levensonderhoud, scholing en schoonheid, totdat ze in haar puberteit heel voorzichtig vriendschap sluit met Tate, een vissersjongen die een paar jaar ouder is en haar leert lezen en schrijven.

We weten dat Kya in 1969 nog steeds alleen in haar huisje woont, want in korte hoofdstukken schakelen we zo nu en dan even vooruit naar een schokkende gebeurtenis uit dat jaar: op een kwade dag wordt in het moerasgebied het lichaam van Chase Andrews gevonden, een knappe en populaire jongeman uit het dorp in de buurt. Het is niet duidelijk of het om een ongeluk gaat of om opzet, maar al gauw ontdekt de sheriff aanwijzingen die op moord duiden. Kya wordt verdacht, omdat buitenstaanders immers overal en altijd populaire verdachten en zondebokken zijn.

Tastbare eenzaamheid
Where the Crawdads Sing is in de kern een poëtisch, literair verhaal over een intelligent en gevoelig meisje dat opgroeit in isolement en armoede, en haar enige troost vindt in de natuur om haar heen. Door de dieren en de getijden te observeren leert ze over het leven en over hoe mannetjes en vrouwtjes met elkaar omgaan, terwijl de eenzaamheid en het verraad van haar geliefden altijd tastbaar en pijnlijk blijven. Dit verhaal is mooi en sfeervol geschreven. Ook al zijn niet alle details even geloofwaardig, het is zeker een verhaal dat me mee zoog en dat me vast bij zal blijven. Maar Owens vond dit kennelijk niet genoeg en weefde het mysterie rond de dood van Chase Andrews er doorheen. Toegegeven, dat heeft ze heel vakkundig gedaan. Het spannende rechtbankdrama waar het in uit mondt, zorgde er voor dat ik in extra hoog tempo doorlas, en er is helemaal aan het eind zelfs een ontknoping die ik niet meteen aan had zien komen.

Hollywood
Jammer genoeg vond ik dat aspect van het verhaal ook geheel overbodig en zelfs een beetje een aantasting van het sensitieve verhaal over het meisje dat opgroeit in extreme eenzaamheid, zelfs al zitten daar ook wel sentimentele kantjes aan. Maar het zijn natuurlijk juist die licht sentimentele kantjes en het moordmysterie dat het fantastisch zullen doen in Hollywood. Van de fraai beschreven en minutieus geobserveerde interactie van Kya met de natuur om haar heen zal op het doek weinig meer overblijven dan fraaie camerabeelden. En ook de - overigens prima - thematiek van ecologie en mannen die vrouwen misbruiken zal goed vallen. Deze roman is dus een hybride van mooi literair verhaal verweven met deskundig geschreven commerciële fictie. En is daarin zeer succesvol. Honderdduizenden lezers hebben al ontzettend genoten van dit boek en dat is helemaal prima. Alleen van mij zal het helaas niet vijf sterren krijgen.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.