Een universeel verhaal uit India

Madhuri Vijay,
The Far Field (India 2019)
Roman, 448 pp.
Vanaf 7 april 2020 in het Nederlands beschikbaar als Het verre veld


Zelfs als dit geen debuut was, zou dit een hele goede roman zijn. Maar dit is wel degelijk Vijay's eerste roman en daarom des te indrukwekkender. Ze verweeft op perfecte wijze een hoogst persoonlijke zoektocht met politieke thema's, die tegelijkertijd heel Indiaas én universeel zijn. De hoofdpersoon en verteller is Shalini, een bevoorrechte jonge vrouw uit de grote stad Bangalore in Zuid-India. Haar vader is een succesvolle fabrikant, haar overleden moeder was ... ingewikkeld, of bijzonder, als je genereus wilt zijn. Het wordt nergens uitgesproken, wat ik één van de sterke aspecten van deze roman vind, maar waarschijnlijk had ze een bipolaire stoornis. Er was één persoon waar Shalini's moeder moeiteloos mee overweg kon en dat was Bashir Ahmed,  een arme klerenverkoper uit de bergen van Kashmir in Noord-India, die met zijn koopwaar langs de deur kwam. Bashir Ahmed vertelde prachtige verhalen uit Kashmir en sprak anders tegen haar moeder dan andere mensen. Maar ook hem stootte de moeder uiteindelijk af en een paar jaar na haar dood, besluit Shalini - die haar draai maar niet kan vinden - impulsief om naar het verre Kasmir af te reizen om uit te vinden wat er van deze man geworden is.

In Kashmir komt de beschermd opgevoede Shalini in een wespennest terecht waar ze in haar zuidelijke stad nauwelijks weet van had. Ja, er werd wat gefoeterd op die ellendige separatisten in Kasmir en op de buitenlandse strijders die met hun Moslimbroeders meevochten tegen de overheersende Hindoes, maar dat was het wel zo'n beetje. Shalini is dus niet bepaald voorbereid op de situaties waar ze in terecht komt. Komt nog bij dat ze emotioneel uiterst kwetsbaar is na de dood van haar moeder, teveel met zichzelf bezig is en daardoor te weinig oog heeft voor wat er om haar heen gebeurt. Pas als ze terug kijkt, realiseert ze zich dat. Daar begint het boek mee, een terugblik vanuit het perspectief van zes jaar later:

I am thirty years old and that is nothing.
I know what this sounds like, and I hesitate to begin with something so obvious, but let me say it anyway, at the risk of sounding naïve. And let it stand alongside this: six years ago, a man I knew vanished from his home in the mountains. He vanished in part because of me, because of certain things I said, but also things I did not have, until now, the courage to say. So, you see, there is nothing to be gained by pretending to a wisdom I do not possess. What I am, what I was, and what I have done—all of these will become clear soon enough.

Wat Shalini doet door naar Kashmir te gaan is een ontdekkingsreis, naar haar moeder, naar Bashir Ahmed, naar haar zelf en (zonder dat ze dat aanvankelijk in de gaten heeft) naar haar eigen land. Want de bergen van Kashmir, waar in tegenstelling to de rest van India meer Moslims dan Hindoes wonen, zijn een volkomen andere wereld. Maar dit is niet het zoveelste boek dat gaat over godsdienstverschillen. Eigenlijk gaat het zelfs helemaal niet over godsdienst. Het gaat nadrukkelijk over de mensen erachter en over de implicaties die de al heel lang durende politieke onrust in Kashmir heeft. Over de repressieve rol van het leger, over verdwijningen. En toch slaagt Vijay er wonderwel in om hier geen uitgesproken politieke roman van te maken. Ze komt steeds weer terug bij de mensen, eerst bij de moslimfamilie in de stad waar Shalini een kamer huurt, en later bij de familie van Bashir Ahmed, hoog in de bergen, waar ze langer verblijft.

Shalini heeft een schuldcomplex, waarvan we er pas in de loop van het verhaal achter komen hoe dat ontstaan is, zoals we ook de rest van wat er gebeurd is, mondjesmaat en geleidelijk ontdekken, een beproefde manier om de aandacht vast te houden. In die zin is het boek ook een ontdekkingsreis voor de lezer. Het is ook een verhaal over familie, opgroeien en volwassen worden, en ook dat draagt bij aan het universele van deze roman. Shalini is een hoofdpersoon met barstjes en onvolkomenheden, wat het gemakkelijker maakt om met haar mee te leven, ook als ze uit onwetendheid stomme dingen doet waarvoor ze zichzelf maar niet kan vergeven, want hebben we niet allemaal wel zulke stomme dingen gedaan? Vijay beschrijft het allemaal prachtig, met veel sensitiviteit, en gevoel voor plaats en sfeer. Zoals ik al zei: een indrukwekkend debuut.

___________________________________________________________________

Lees hier de bespreking van Bettina, die veel historische achtergrondinformatie geeft.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.