Ondraaglijke suspense met literaire diepgang

Rumaan Alam,
Leave the World Behind (VS 2020)
Roman, 256 pp.
Vanaf april in het Nederlands verkrijgbaar als Laat de wereld achter

 
Welvarend gezinnetje uit New York. Twee puberkinderen, jongetje en meisje. Pa (Clay) doceert Engelse literatuur, ma (Amanda) doet iets in marketing. Om er even helemaal uit te zijn, hebben ze via Airbnb een afgelegen huis bij de kust gehuurd. Ze kennen de eigenaren niet, maar als dit hun tweede huis is, dan zijn zij duidelijk een stukje rijker dan Clay en Amanda ("Clay was diligent but also (he knew it) a little lazy. He wanted to be asked to write for the New York Times Book Review but didn’t want to actually write anything. Clay had tenure, and Amanda had the title of director, but they did not have level floors and central air-conditioning. "). Maar let op, geheel onverwacht krijgen ze de kans om hen te ontmoeten, want op de tweede avond, terwijl een zware storm over de oceaan trekt, wordt er aangeklopt. Het is een zwart, ouder echtpaar dat zich voorstelt als de eigenaars van het huis. Ze zijn New York ontvlucht want de stroom is overal uitgevallen, het is een puinhoop in de stad, en het stel ziet geen kans om zonder lift naar hun appartement op de veertiende verdieping te komen en is dus uit nood maar naar hun buitenhuis gereden, waar ze in het zelfstandige deel kunnen verblijven dat ooit voor de bejaarde moeder van een van hen is ingericht. Amanda's eerste reactie is dat "those people didn’t look like the sort to own such a beautiful house. They might, though, clean it.." Maar ja, ze kunnen de mensen moeilijk buiten laten staan, en zo begint een ongemakkelijk verblijf.

Haperende wifi
Het wordt echter al snel nog veel ongemakkelijker, want er is geen goede mobiele telefoonverbinding en de stotterende wifi valt al snel helemaal uit, zodat niet te controleren valt of er echt een stroomstoring in New York City is en het er inderdaadeen chaos is. Wel heeft Amanda nog net een paar breaking news-koppen uit pushberichten van de The New York Times voorbij zien komen, die er op duiden dat er wel degelijk iets iets aan de hand is. Maar zonder het internet en de telefoon waar Amanda en Clay al hun informatie vandaan halen, weten ze niet meer wat er in de rest van de wereld gebeurt, en zijn ze volledig, maar dan ook volledig gedesoriënteerd. Ze weten, met andere woorden, niet meer wat echt is en wat niet.

Rotboek
Het boek heeft overduidelijke thrillerelementen en werd binnen de korste keren opgekocht door Netflix om er een serie van te maken. Vooral de tweede helft in unputdownable. Ik las het grotendeels in het openbaar vervoer en baalde verschrikkelijk dat ik op mijn bestemming was aangekomen, want ik moest weten hoe het verder ging. Gelukkig was er nog de terugreis, en toen ik thuis kwam en het nog niet uit had, heb ik helemaal niks meer gedaan totdat ik aan het eind was. Zelden zo'n pageturner gelezen. Maar: aan de andere kant is het ook geen echte thriller, want er wordt nooit expliciet uitgelegd, wat er aan de hand is, waardoor de echte thrillerlezers op Amazon de roman massaal één ster geven en het een rotboek vinden.

Vervreemdend
Leave the World Behind moet het dus van meer hebben dan een spannende plot. En dat heeft het. Ten eerste is het heel goed in het opwekken van een onbestemde, dreigende en vervreemdende sfeer. Een alwetende verteller geeft steeds vaker hele korte suggestieve blikken op wat er elders gebeurt en dat lijkt niet echt opbeurend: is er een soms terroristische aanslag geweest, is het einde van de beschaving zelfs nabij, of is het toch gewoon een wat langere stroomstoring dan normaal? En waarom lijkt de dierenwereld zich anders dan anders te gedragen? Is dat door de storm of door een ramp?

Sociaal ongemak
Maar uiteindelijk gaat het er om hoe de hoofdpersonen met deze angst en deze al dan niet concrete dreiging omgaan. Zowel Clay en Amanda als het zwarte echtpaar zijn New Yorkers met aspiraties, waardoor beide echtparen op de achtergrond altijd een wat zeurende maatschappelijke onzekerheid voelen, die zich nu stiekem steeds meer naar de voorgrond worstelt en bepaalt hoe ze met de situatie omgaan. Het ene personage probeert domweg zo normaal mogelijk door te leven, het andere is vastbesloten een zo rationeel mogelijke blik te behouden, weer een ander tracht flink te zijn en op onderzoek uit te gaan, en de kinderen (die nog het beste met de ongewone omstandigheden omgaan) doen hun eigen ding en doen hun eigen ontdekking.

Spectaculair?
Aan de andere kant van het spectrum van de thrillerliefhebbers die de roman drie keer niks vonden, staan de literaire recensenten die hem met enorm gejuich ontvingen. Publisher's Weekly noemt het boek bijvoorbeeld “Spectacular and ominous…. This illuminating social novel offers piercing commentary on race, class and the luxurious mirage of safety, adding up to an all-too-plausible apocalyptic vision." Persoonlijk vind ik de aanduiding 'spectaculair' wat teveel van het goede. Ik denk dat dat vooral komt omdat de auteur zichzelf soms net ietsje te nadrukkelijk op de voorgrond dringt en ik zo nu en dan het idee had, dat hij te hard probeerde om clever en diepzinnig te zijn. Dat neemt niet weg, dat het boek regelmatig ook echt clever en diepzinnig is, en dat ik het zeker zou lezen vóórdat Netflix er mee aan de haal gaat, want ik heb het sterke vermoeden dat de diepgang dan grotendeels verruild zal worden voor spanning. Diepzinnigheid verkoopt nu eenmaal niet zo goed.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.