Een strafzaak en iets heel anders

David Guterson,

The Final Case (VS 2022)

Roman, 272 pp.

Niet in het Nederlands vertaald

Guterson werd in 1994 wereldberoemd met de schitterende roman Snow Falling on Cedars. Het was een aangrijpend en prachtig geschreven verhaal rond een rechtszaak die zich afspeelde niet lang na de Tweede Wereldoorlog, met de Japanse interneringen nog vers in het geheugen. Het was literair, sfeervol, gevoelig en diepzinnig en het was terecht dat het een bestseller werd. Op de een of andere manier ben ik Guterson daarna uit het oog verloren, om onlangs ineens weer een nieuwe roman van hem tegen te komen. Het is niet dat hij tussendoor niet van alles heeft geschreven, alleen waren die boeken mij ontgaan, want een mens kan nu eenmaal niet alles bijhouden. The Final Case ging ook weer over een rechtszaak en ik denk dat ik ik onbewust een zelfde soort roman als Snow Falling on Cedars verwachtte. Dat was een vergissing.

Ethiopische dochter

De eerste helft gaat inderdaad over een rechtszaak. Verteller is een oudere romanschrijver, die is opgehouden met schrijven en daarom tijd heeft om zijn vader, een advocaat van in de tachtig die zijn eigen auto in de prak heeft gereden, rond te rijden voor de laatste zaak die hij heeft aangenomen: een strafzaak tegen een echtpaar dat uit naam van het christelijke geloof hun geadopteerde Ethiopische dochter Abeba zo gruwelijk heeft behandeld dat ze het niet heeft overleefd. Vader heeft op verzoek van de rechtbank de verdediging van de vrouw van het echtpaar op zich genomen - niet omdat hij denkt dat ze onschuldig is of zelfs maar sympathiek (ze is verre van), maar omdat iedereen recht heeft op een fatsoenlijke verdediging.

“Anyway,” said my father, “let’s face it. Nine out of ten times, the person charged with the crime actually did what they’re accused of. Like I told you a long time ago, it’s not like on television, where the lawyer pulls a rabbit out of a hat to prove who the killer was. Mine is a profession where winning ten percent of the time is a good track record. Sometimes—most of the time—the facts are against you."

Dat is een realistische opvatting die ik helemaal onderschrijf en en tot zover bevalt het boek me goed.

Een hoop gemijmer en gefilosofeer

We volgen de rechtsgang nauwgezet door de ogen van de zoon, en ik ben zeer geboeid, totdat het verhaal ineens een hele andere wending neemt en de zaak -  terwijl die nog loopt - volledig uit beeld verdwijnt. De roman wordt ook een heel ander soort verhaal. Van een rechtbankroman wordt het een roman over familieverhoudingen en met name over de liefde tussen vader en zoon. Een echt verhaal zit er echter nauwelijks nog in. Het wordt eerder een soort journaal van het rustige leventje van de ex-schrijver, die niet meer werkt maar wel veel mijmert, op bezoek gaat en filosofeert met vrienden. 

Diepgang en vakmanschap, maar toch...

Guterson schrijft nog steeds zeer goed en er zitten mooie passages en sterke observaties in dit boek, niet alleen over familieverhoudingen maar ook over institutioneel racisme. Maar als geheel was het voor mij een teleurstelling, omdat de focus halverwege zo ruw verspringt en het verhaal dan ontzettend begint te kabbelen. Aan het eind komt de strafzaak nog wel terug, maar een samenhangend geheel wordt dit boek niet echt. De professionele recensenten waren over het algemeen positief en dat snap ik ergens ook wel: Guterson kan zonder meer schrijven, er zit veel diepgang in het verhaal en het zet je aan het denken, maar toch: de mijmerpassages waren te abstract en te pretentieus om goed aan te sluiten bij de eerste helft van het boek en helaas verloor ik daarom al vrij snel de interesse waarmee ik de roman tot dan toe had zitten lezen.

Was je ook een fan van Snow Falling on Cedars? Dan denk ik dat je dit boek beter links kunt liggen.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.