Gedumpt

Jennifer Saint,

Ariadne (GB 2021)

Roman, 322 pp.

Onder dezelfde titel in het Nederlands verkrijgbaar

Vroeger concentreerden hervertellingen van Griekse mythes zich vooral op heldendaden. En die heldendaden werden vanzelfsprekend verricht door mannen, zoals Hercules, Theseus en de strijders uit de Iliad. Maar de laatste jaren hebben meerdere vrouwelijke schrijvers zich gerealiseerd dat er nog prachtig onontgonnen terrein braak ligt om de verhalen van de vrouwen uit die mythes te vertellen en de mythes daarmee van een frisse blik te voorzien. Margaret Atwood maakte een geweldige novelle over achterblijfster Penelope, de vrouw van Odysseus, en ik genoot ook zeer van de roman van Madeline Miller, over de tovenares Circe, een andere vrouwelijke bijfiguur uit de Odyssee.

Geen haar beter dan de goden
Nu heeft de Britse Jennifer Saint iets heel moois gemaakt van het leven van Ariadne, de Kretenzer prinses die ervoor zorgde dat de held Theseus de monsterlijke Minotauros in het Labyrinth van koning Minos overleefde. Als beloning werd Ariadne door hem ergens op een onbewoond eiland gedumpt, want dat kon je straffeloos doen met vrouwen die je niet meer nodig had, dus waarom niet? Machtige mannen waren nu eenmaal geen haar beter dan de goden als het er op aan komt: "these men, these gods who toyed with our lives and cast us aside when we had been of use to them, who laughed at our suffering or forgot our existence altogether."

Macho
Jennifer Saint plaatst in dit verhaal Ariadne en haar jongere zuster Phaedra nadrukkelijk op de voorgrond ten koste van de 'held' Theseus. Theseus is zo'n typische macho die zich keer op keer moet bewijzen en eigenlijk alleen daarom al niet interessant is. Veel boeiender is het om in de psyche van Ariadne en Phaedra te duiken. Waarom neemt Ariadne de beslissing om haar vader en haar land te verraden, en niet te vergeten haar moeder, die de Minotaurus tenslotte gebaard heeft? En nog sterker: waarom moet de Minotaurus dood, die nota bene haar halfbroer is? Saint portretteert Ariadne als een moedige jonge vrouw met veel compassie en weinig levenservaring, waardoor het gemakkelijk is om haar te gebruiken en vervolgens te dumpen. Het wrange is dat Ariadne na die ene moedige beslissing afhankelijk wordt van de goedheid van de god Dionysos en daarmee weer teruggeduwd wordt in de rol van passieve vrouw. 

Idealist en realist
Zoals ik al aanstipte, krijgen we in dit prachtige boek niet alleen het verhaal van Ariadne, maar ook dat van haar jongere zuster Phaedra. Phaedra wordt uitgehuwelijkt aan Theseus, zonder dat ze weet dat hij haar oudere zuster op een onbewoond eiland heeft achtergelaten om daar te sterven. Maar waar Ariadne naïef is en de neiging heeft om alleen het goede in een mens te zien, is Phaedra een realist. "I had always known that monsters existed," vertelt ze de lezer. Ze maakt zich weinig illusies over haar huwelijk en grijpt haar kansen. Waar Ariadne buiten het zicht van de wereld onderhouden en bemind wordt door de god Dionysios, kiest Phaedra er als koningin van Athene voor om alle macht en invloed die een afwezige echtgenoot (want druk druk bezig heldendaden te verrichten) met zich mee brengt ook daadwerkelijk uit te oefenen. Theseus kan trouwens op geen greintje sympathie rekenen in dit boek. Hij is nog erger dan al die egoïstische Griekse goden:

Theseus emulated the worst of the immortals: their greed, their ruthlessness and the endless selfish desires that would overturn the world, as though it were a trinket box, and plunder its contents for a passing whim because they believed it belonged to them anyway

Later komt Phaedra er achter dat het ook anders kan, dat er ook mannen zijn die er niet op uit zijn om alles en iedereen uit te buiten. Uiteraard komt die ontdekking wel tegen een hoge prijs.

Iets dat de goden niet hebben
Maar nu we het zonet toch over de goden hadden: mensen hebben interessant genoeg ook iets wat de goden niet hebben, namelijk de potentie om te groeien en boven zichzelf uit te stijgen. "Mortals may age, but the gods are prisoners of their own infantile whimsies, never capable of change and never knowing what it is to love because they dare not risk the suffering of loss." Saint laat Ariadne en Phaedra allebei groeien door de moeilijkheden die ze moeten overwinnen. En hoewel ze tegengestelde paden bewandelen, laat Saint die paden op een gegeven moment ook weer kruisen, wat in een boeiende confrontatie resulteert en nog meer groei.

Gelukkig laat Saint tegen het eind Ariadne het heft weer in handen nemen en volgt er een mooi maar ook wat droevig slot. Inmiddels heeft Saint een tweede roman over de Griekse mythen gepubliceerd met de titel Elektra, die ik binnenkort graag wil lezen en die net zo'n mooi omslag heeft. Ik heb het boek al in huis en hoop dat ik er net zo van zal genieten als van Ariadne. Met  dank aan Bettina, waar ik als eerste een bespreking van Ariadne las.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.