Een hernieuwde kennismaking met een oude klassieker

Louisa May Alcott,

Little Women (VS 1868-69)

Roman, 546 pp.

In het Nederlands uitgebracht als twee delen: Onder moeders vleugels en Op eigen wieken

Dit beroemde verhaal over vier opgroeiende zusjes ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog las ik voor het eerst als kind. We hadden thuis namelijk een Nederlandse vertaling getiteld Onder moeders vleugels. Het was een duidelijk op de jeugd gerichte editie, met vrolijk gekleurde illustraties, die op de een of andere manier meer indruk op me gemaakt hebben dan het verhaal zelf, dat ik vreselijk zoet en braaf vond. Ik was meer van de avonturenverhalen. Wel zijn me een paar dingen bij gebleven, vooral dat de op een na oudste zus Jo haar lange haar liet afknippen en dat vervolgens verkocht, om zo aan extra geld te komen! Dát vond ik toch apart.

Van de achtergrond snapte ik weinig. De vader is gedurende bijna het hele boek aan het front, maar verder merkte je he-le-maal niks van een oorlog. Geen beschietingen, geen geweld, amper ontberingen. Mijn referentiekader voor oorlogen was de Tweede Wereldoorlog en daar leek dit in geen enkel opzicht op. Zo raar, vond ik destijds. Veel later heb ik een paar verfilmingen van het boek gezien die ik eigenlijk heel genietbaar vond, dus hoogste tijd voor een hernieuwde kennismaking. Kijken wat mijn bejaarde zelf er van zou vinden 😉

Overleven zonder mannen

En deze keer vond ik het een stuk leuker. Het boek gaat over de vier zusjes March, die het met hun moeder moeten zien te rooien, terwijl Pa als dominee aan het front zit. Meg, de oudste, is de schoonheid van de familie, Jo (gebaseerd op Louisa May Alcott zelf) is een tomboy met een iets te kort lontje en schrijfaspiraties, Beth is dodelijk verlegen, zachtaardig en muzikaal en Amy is artistiek maar ook een beetje snobistisch en materialistisch. Er is bovendien een ouderloze buurjongen van dezelfde leeftijd die opgroeit bij zijn rijke opa en die vriendschap sluit met de zusjes, en dan vooral met de avontuurlijk ingestelde Jo.

Vlot

Eigenlijk is Little Women een typische coming of age roman. De zusjes worden een voor een getest door het leven in hun weg naar volwassenheid en groeien uiteindelijk - onder de wijze invloed van vooral Moeder -  uit tot evenwichtige jonge vrouwen. Alcott schreef Little Women op verzoek van haar uitgever als een boek voor meisjes. Zelf vond ze er weinig aan, maar de doelgroep was razend enthousiast. Best begrijpelijk, want al die kijkjes in het leven van de zusjes zijn verrassend vlot, humoristisch en levensecht geschreven. Er volgde dus al gauw een tweede deel, over de zusters als volwassen vrouwen, dat tegenwoordig in de VS meestal samen met het eerste onder één titel wordt gepubliceerd, zoals in de uitgave die ik deze keer las.

De levensbestemming van een vrouw

Little Women is heel duidelijk een product van zijn tijd. Het is didactisch en regelmatig zelfs stichtelijk en prekerig. Dat waren ook precies de passages die ik als kind ontzettend blèèh vond en die nu het meest uit de tijd zijn – tenminste voor de gemiddelde Nederlandse lezers. Veel conservatief-christelijke Amerikanen zullen er nog steeds enthousiast bij knikken, want Alcott laat er geen twijfel over bestaan, dat de mooiste bestemming van een vrouwenleven het gezin was. Dit was trouwens volledig in overeenstemming met de opvattingen van haar tijd. Maar ze was hier en daar ook verrassend modern, ontdekte ik.

Schrijversloopbaan

De oudste zusjes werken voor de kost (Meg als huisdocent en Jo als gezelschapsdame) en daar is niks beschamends aan. Twee zussen hebben bovendien uitgesproken ambities: Jo wil een beroemd schrijver worden, Amy een dito schilder en ook daar is Alcott heel positief over. Jo kiest daarnaast een onconventionele huwelijkskandidaat: niet de knappe rijke jongeman, maar een arme buitenlandse leraar, die stukken ouder is, maar waar ze wel een hele sterke intellectuele klik mee heeft en die haar stimuleert in haar schrijversloopbaan. Wat ik ook heel grappig vond, was het advies dat Meg ontvangt als zij en haar man na de geboorte van hun eerste kind steeds verder uit elkaar groeien. ‘Betrek je man bij het zorgen voor je kind. Doe het samen.’ Dat klinkt toch behoorlijk modern!

Het leukste vind ik dat dit boek, en dan met name het verhaal van de onafhankelijke Jo, andere vrouwen heeft geïnspireerd om ook schrijver te worden. Het schijnt dat zowel Margaret Atwood als Maxine Hong Kingston en J.K. Rowling mede door haar beïnvloed zijn om het professioneel schrijverschap als serieuze optie te zien. Dat is toch niet niks.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.