Things Fall Apart (Nigeria 1958)
Roman, 183 pp.
Nederlandse titel: Een wereld valt uiteen
Het eerste driekwart van deze korte roman speelt nog in een andere wereld en tijd. De Engelsen zijn nog niet doorgedrongen tot de Nigeriaanse gemeenschap van hoofdpersoon Okonkwo, waar hij een belangrijk man is geworden door hard werken en vechten, gedreven door de angst om niet net zo'n sukkel te worden als zijn luie vader. Okonkwo is hard voor zichzelf en voor zijn familie. Vrouwen die niet gehoorzamen, moeten geslagen worden, want de man is altijd de baas. Emoties tonen is een vorm van zwakte: "To show affection was a sign of weakness; the only thing worth demonstrating was strength" (p. 25).
Het dorp kent strenge regels en wetten en wordt indirect geregeerd door de goden en de voorouders. Pasgeboren tweelingen worden gedumpt in het bos, omdat ze ongeluk zouden brengen. Traditie is alles, alhoewel de mensen zich er ook van bewust zijn dat de regels en gewoontes een eindje verderop vaak afwijkend zijn en het dus ook anders kan. Voor de moderne lezer is het regelmatig even slikken, hoe vrouwonvriendelijk en hard deze gemeenschap soms is, maar ze functioneert en onrecht wordt wel degelijk gestraft: een vrouw slaan om gehoorzaamheid af te dwingen mag, maar haar mishandelen niet. Het beeld dat Achebe schildert van deze gemeenschap is op het eerste gezicht simpel, maar blijkt bij nadere bestudering genuanceerder dan hij lijkt.
Het leven is goed voor Okonkwo, totdat hij verantwoordelijk wordt gehouden voor een ongeluk en conform de regels voor zeven jaar met vrouwen en kinderen wordt verbannen naar het dorp van zijn moeder, waar hij met hulp van zijn familie daar weer helemaal opnieuw moet beginnen. Ineens verandert er ook in de buitenwereld van alles: de Engelsen en hun missionarissen bereiken het dorp. Inwoners die het onder de inheemse goden slecht hebben, sluiten zich aan bij de Anglicaanse kerk waar ze tenminste niet als paria's worden behandeld. Dit brengt veel onrust met zich mee, die wordt verergerd als de tolerante eerste missionaris opgevolgd door een onverdraagzame kwezel. Het onbegrip van beide kanten groeit.
Niet alleen het wereldje van Okonkwo zelf valt nu uiteen, maar ook de wereld om hem heen - tenminste zo ziet hij het. De schrijver laat de lezer uiteindelijk oordelen, wat niet eenvoudig is. Achebe is zelf een kind van twee werelden: opgegroeid als Christen in een klein dorpje, onderwezen in de grote stad aan Nigeriaanse universiteiten opgezet naar Europees model. Het verhaal dat hij hier vertelt, lijkt tamelijk eenvoudig en recht-toe-recht-aan, maar de vragen die hij oproept, maar nooit rechtstreeks stelt, zijn dat niet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten