London in de heetste zomer van de zestiende eeuw

C.J. Sansom, 
Dark Fire (GB 2004)
Roman, 576 pp.
Nederlandse titel: Het zwarte vuur


London in het jaar 1540. De mussen vallen van het dak, de smalle straatjes met de verzakkende houten huizen stinken en Hendrik VIII heeft plannen om echtgenote nummer vier in te ruilen voor de achttienjarige Catharine Howard. De positie van Thomas Cromwell lijkt aan het wankelen, maar gelukkig werkt Matthew Shardlake niet meer voor deze nog steeds machtige en gevreesde minister. Sinds de traumatische ervaringen in het klooster van Scarnsea is de gebochelde advocaat het heilige vuur van de hervorming kwijt en leidt hij een teruggetrokken leven als vastgoedjurist (ha! net als ik dus). Totdat het weer mis gaat. Hij heeft tegen beter weten in een strafzaak op zich genomen en het is via deze zaak dat Thomas Cromwell hem weer voor zijn karretje weet te spannen.

Lang geleden had het Byzantijnse Rijk een machtig wapen in de strijd op zee, waarmee ze in de zevende eeuw de Arabische opmars wisten te stuiten. Het was een chemisch wapen, waarvan de formule eeuwenlang in handen was van de Byzantijnse keizers en die zo geheim was dat we zelfs nu niet precies weten hoe Grieks Vuur gemaakt werd. Want het heeft echt bestaan: er is een Wikipedia-artikel aan gewijd en ik had erover gelezen in het boek van Judith Herrin over Byzantium. Het plaatje hierboven komt uit een twaalfde-eeuws manuscript en laat Grieks Vuur in actie zien.

In 1540 krijgt Thomas Cromwell, eerste minister in een Engeland dat van alle kanten door vijanden wordt bestookt, bezoek van een tussenpersoon die beweert op te treden namens iemand die het geheim van Grieks Vuur herontdekt heeft. Een dergelijk nietsontziend wapen zou voor Cromwell als geroepen komen, maar het is niet duidelijk hoe betrouwbaar de claim is en Matthew Shardlake wordt onder de nodige dwang op pad gestuurd om de zaak nader te onderzoeken. Hij krijgt een assistent opgedrongen in de persoon van ruige bink Jack Barak en het wordt Matthew al gauw pijnlijk duidelijk dat hij de bescherming van deze ruwe figuur maar al te zeer nodig heeft. Tussen de bedrijven door tracht hij ook nog de strafzaak op te lossen die hem zo na aan het hart ligt.

Deel 2 van de Shardlake-serie (inmiddels bestaande uit 4 delen, zodat ik nog even vooruit kan) is een nog aangenamer verrassing dan Dissolution, het eerste deel. Daar zaten nog iets teveel moordmysterie-ingrediënten van de afgezaagde soort in; Dark Fire is een stuk origineler in zijn plot en de levensechte sfeertekening van London in de onzekere tijd van Hendrik VIIII, waar je zomaar op de brandstapel kon belanden, waar verdachten geen recht op een advocaat hadden, waar chemie en alchemie precies hetzelfde betekenden, waar de straatjes nog middeleeuws waren, maar waar al exotische waar uit verre werelddelen begon door te dringen, is een genot om te lezen.

Shardlake is nog steeds een ongewone en ongewoon sympathieke hoofdpersoon. Door zijn bochel is hij een beetje een buitenstaander (velen zagen mismaaktheid destijds als een teken van de duivel), hij is een echte pennenlikker en niet bepaald een held, maar hij is moedig als het op zijn overtuigingen en op rechtvaardigheid aan komt: een integer man in een tijd waar gekonkel en bedriegerij dé manieren waren om hogerop te komen, vooral in de vastgoedpraktijk waarin Shardlake werkzaam is. Want ook in Londen zijn de mannen van Cromwell nog steeds bezig de kloosters op te doeken en daarbij blijft het niet bij opdoeken. De gebouwen worden voor een prikje opgekocht en ofwel door huisjesmelkers omgebouwd tot sloppen voor paupers ofwel met de botte bijl gesloopt om er iets lucratievers op te zetten. Hebzucht en de drang om door te stoten naar de hogere kringen zijn machtige drijfveren voor sommige van de mensen waar Shardlake mee te maken krijgt - en het zijn evenzeer de onderliggende motieven voor de misdaden die hij moet zien op te lossen.

Dit is een prima misdaadroman, die je eigenlijk zou moeten lezen in de hitte op een Grieks strand, maar die het ook middenin de winter uitstekend doet. Deel 3 (Sovereign) ga ik lekker voor de voorjaarsvakantie bewaren, denk ik.