Dichter in een plastic tuinstoel

Nicholson Baker,
The Anthologist (VS 2009)
Roman, 243 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


"HELLO, THIS IS PAUL CHOWDER, and I'm going to try to tell you everything I know. Well, not everything I know, because a lot of what I know, you know. But everything I know about poetry." Met zo'n opening ben ik meteen verkocht. De spreektaaltoon van een podcast gecombineerd met de belofte van alles over de dichtkunst. Onweerstaanbaar.

Maar Pauls belofte om ons alles over poëzie te vertellen is een afleidingsmanoeuvre voor hemzelf. Hij zit gevaarlijk dicht bij de deadline voor de inleiding tot een door hem samengestelde bloemlezing, maar heeft nog geen letter op papier en ziet dat op korte termijn ook niet gebeuren. Ooit was hij een redelijk succesvol dichter, maar het lijkt erop dat die dagen voorgoed voorbij zijn. Zijn vriendin heeft er inmiddels genoeg van en is er vandoor, Paul achterlatend met een almaar groeiende stapel dichtbundels van anderen en een inleiding die brood op de plank moet brengen maar er niet is. Intussen windt Paul zich op over gedichten zonder rijm. Weg met free verse! Een goed gedicht moet rijmen, zelfs al doet zijn eigen poëzie dat niet. Hij noemt zijn eigen (alwéér door een bekend tijdschrift afgewezen) gedicht "a plum, not a poem. That's what I call a poem that doesn't rhyme--it's a plum. We who write and publish our nonrhyming plums aren't poets, we're plummets. Or plummers." Hij is mislukt.

Rijm is als een tulp, volgens Paul: het ene tulpenblad gaat de ene kant uit en het andere de andere kant, en vervolgens is er symmetrie, spiegeling. De delen praten met elkaar. Zo zit de natuur vol met rijm, aldus Paul. Uit zijn eigen leven is alle rijm verdwenen nu zijn vriendin er vandoor is en zijn creativiteit is opgedroogd. Hij is depressief en wil Roz terug, niet de muis die zijn keuken momenteel onveilig maakt. Hij heeft al eens geprobeerd om aan de drank te gaan, en dat hielp weliswaar, maar niet blijvend. 'Beer, wine, spiritous liquor of all kinds. Really helps for a while. It allows you to relax and slump and hang out on the wrong side of your brain.' Dit is een typische zin voor Paul: depressie als aanleiding voor geestige taalvirtuositeit. Is dat niet geweldig: iemand die zo speels met taal om kan gaan en er zo om geeft, dat hij uitdrukkingen verzint als "hang out on the wrong side of your brain."

Gebeurt er ook nog wat in dit verhaal? Niet zo bijster veel. Paul slaagt erin zijn vinger te verwonden (mooi excuus om niet aan de bloemleesinleiding te beginnen), observeert de muis in zijn keuken, zit op de vreemdste tijden in een witte plastic tuinstoel op de oprit, probeert zijn vriendin Roz terug te lokken, helpt vrienden met klussen en gaat uiteindelijk naar een dichtersbijeenkomst in Zwitserland waar hij een lezing houdt. Dat is zo ongeveer de actie en in de tussentijd maakt Paul zich uitgebreid en op onderhoudende wijze druk over foute metra en pretentieus enjambement,
       van het
       soort dat zelfs een
       zin als deze poëzie
       doet
       lijken.

Echt veel kan ik verder ook niet over dit boek vertellen zonder hele lappen te citeren of op gebrekkige wijze te parafraseren. Het boek (met een verteller als Paul als spreekbuis) spreekt op zo'n eloquente wijze voor zichzelf, dat een bespreking ervan al gauw ontoereikend is.

The Anthologist is daarmee een geslaagde en charmante kruising van causerie over poëzie en verhaal van een dichter die vast zit. Onze verteller is tegelijkertijd heel grappig én de wanhoop nabij. Zijn toon is in een en dezelfde zin nonchalant en gepassioneerd. Een knappe schrijver die daar iets moois van kan maken. De lezer moet wél een bovengemiddelde belangstelling voor poëzie hebben, anders zal dat onderdeel niet landen, maar ik weet zeker dat er genoeg mensen zijn die net zo van dit boek zullen genieten als ik.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!