Big data: hebben ze echt het beste met ons voor?

David Shafer,
Whiskey Tango Foxtrot (VS 2014)
Roman, 488 pp.
Niet in het Nederlands vertaald


Wat hebben een ontwikkelingswerkster in Myanmar, een crèchehulpje in Portland en een onuitstaanbaar succesvolle zelfhulpgoeroe met elkaar gemeen? Aanvankelijk alleen dat het Amerikaanse dertigers zijn en dat ze in afwisselende hoofdstukken de hoofdpersoon van deze onderhoudende en heerlijk vlot geschreven thriller zijn. Het begint ermee dat Leila in de jungle van Myanmar, bij de grens met China, iets ziet wat ze kennelijk niet had mogen zien - maar dat realiseert ze zich na een tijdje pas, als het al veel te laat is.

Meer dan een platte thriller
Wat het ontslag van de charmante flierefluiter Leo bij de kinderopvang in Portland daar mee te maken heeft, is lange tijd niet duidelijk, evenmin als de rol van Mark die tot zijn eigen verbazing een gigantische bestseller op de zelfhulpmarkt heeft gegooid en nu de persoonlijke coach is van de obsceen rijke en machtige baas van het grootste internetconglomeraat ter wereld. Maar dat de verbanden tussen deze drie nog niet meteen worden gelegd geeft niks, want hun karakters en hun belevenissen worden zo vermakelijk beschreven dat je de auteur met alle plezier de plot in alle rust uit laat spinnen. En al redelijk gauw wordt het behoorlijk spannend. Daarbij is het boek ook nog eens meer dan een platte thriller. Het gaat namelijk over internetprivacy en informatie-eigendom en daar wordt het pas echt interessant.

Briljant plan
Want al die oppermachtige internetbazen, die zogenaamd ons leven alleen maar gemakkelijker en leuker willen maken met al hun gratis zoekmachines, sociale media en cloudopslag, hebben natuurlijk helemaal niet het beste met ons voor. Ze willen grof geld aan ons verdienen en een groepje van deze mannen heeft in dit boek in het geniep een briljant plan ontwikkeld om ongemerkt de macht in de wereld over te nemen. De voorbereidingen zijn ver gevorderd en implementatie zal niet lang meer op zich laten wachten. Maar ... er blijkt ook een net zo geheime tegenbeweging te zijn en vanaf dat moment schuif je als lezer steeds verder naar het puntje van je stoel, en worden Leila, Leo en Mark samen onderdeel van de machinaties van zowel de samenzweerders als hun bestrijders.

Volkomen afhankelijk
Shafer speelt met zijn verhaal perfect in op de actualiteit en de discussies over privacy. Bestaat privacy eigenlijk nog wel , en hecht de jongere generatie daar nog wel enige waarde aan? Dit “so-called ‘right-to‑privacy’ hasn’t really meant much in 30 years and means less every day. You may as well defend people’s right to own steamboats”, meent één van de rijke internetbazen. Wij eenvoudige mensjes zijn al veel lang veel te afhankelijk van sociale media en dergelijke, en we zijn nu al met huid en haar overgeleverd aan big data. Wen er dus maar aan.

Levensechte personages
De thematiek van dit boek doet sterk denken aan The Circle van Dave Eggers, maar de uitwerking is heel anders. Het boek van Eggers is angstaanjagender en verontrustender, maar dit verhaal is aan de andere kant weer veel onderhoudender en spannender. Daarmee is de roman van Eggers zonder meer belangrijker, maar het aardige van Whiskey Tango Foxtrot is dat de boodschap er lang niet zo dik bovenop ligt, dat de personages veel 'ronder' en levensechter zijn (geen vehikel voor een idee), en dat Shafer met zoveel humor schrijft. En weet je wat het beste eraan is? De strijd is aan het eind ervan nog niet beslist en er komt dus een vervolg, zo heeft Shafer zelf beloofd. Hopelijk vlak voor een of andere vakantie.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.