Mongolië: van bloemenweides tot zandduinen

Mongolië roept beelden op van nomaden met kuddes en van weidse steppes. Waarschijnlijk is er geen land ter wereld waar nog zo'n groot deel van de bevolking in tenten woont. Zelfs de buitenwijken van de hoofdstad Ulaan Baatar bestaan voor een groot deel uit "gers" (zoals de tenten in het Mongools genoemd worden). Overal kom je ze tegen, alleen of in kleine clustertjes, zelfs in de Gobi Woestijn. Het is heel normaal - ook voor volslagen vreemdelingen - om even binnen te vallen als je in de buurt bent en dan zelfgemaakte yoghurt of kaas te krijgen.

Reisgegevens Periode: juni-juli 2001 Soort reis: wandelrondreis Organisatie: SNP Accommodatie: vrij kamperen; hotel (stad) Bezocht: Ulaan Baatar, Hustain Nuuru NP, Khogno Khan Uul, Kharkhorin, Naiman Nuur NP, Gobi Woestijn; Beijing (China) Weer: droog, aangename temperatuur

Een typische ger, gemaakt van witte vilt en speciaal ontworpen om een keer of vier per jaar met de
kuddes gemakkelijk naar een andere plaats te kunnen trekken. Let op de mooie beschilderde deur.

Paarden in de hoofdrol

Zoals valt te verwachten in een land van nomaden en van weidse landschappen zonder wegen is het paard het voornaamste vervoermiddel. Sterker nog, het is bijna een way of life. De Mongolen zijn zulke fantastische ruiters dat het lijkt alsof ze op een paard worden geboren, ze vereren het bijkans en de meeste nomaden hebben er zulke grote kuddes van dat ze niet eens de moeite nemen om een paard een naam te geven. Naast ontelbare paarden zie je ook overal grote kuddes koeien, yaks, schapen, geiten en (vooral in de Gobi Woestijn) kamelen. Wat weinig mensen weten is, dat in Mongolië op twee plaatsen kuddes zijn uitgezet van takhi, ofwel de enige nog oorspronkelijk wilde paarden ter wereld, bij ons beter bekend als Przewalski paarden en sinds de jaren vijftig niet meer in het wild voorkomend. In het Hustain Nuruu NP, een prachtig bloemrijk gebied waar wij hebben gewandeld, zit sinds een aantal jaren een kudde die is uitgezet met Nederlandse hulp en die het prima doet. Er zijn al diverse veulens geboren en de paarden hebben de abnormaal strenge winter van 2000-2001 uitstekend doorstaan. De Mongolen waren zo verheugd over de komst van de eerste groep takhi uit Europa, dat de dieren net als Hollywoodsterren in Amerika op het vliegveld werden opgewacht door honderden mensen. Paardenliefhebbers: bekijk de website over deze groep takhi!

Boven: de finish van de paardenrace op Naadam, het kleurrijke jaarlijkse festival op 11 juli met worstelen, boogschieten en paardenraces. Bij de races treden kinderen van circa 5 tot 11 jaar op als jockeys, omdat ze zo licht zijn. Het paardenracen gaat een Mongoolse kleuter minstens even gemakkelijk af als het fietsen een Nederlander. Nadaam is naar het schijnt ingesteld in de 12de eeuw door Dzjenghis Khan om zijn volk in vorm te houden voor de strijd. 

Rechts: een toevallige ontmoeting in het bos. Deze spontaan poserende ruiter is ongetwijfeld een directe afstammeling van Dzjenghis Khan, een figuur die in Mongolië welhaast mythische proporties heeft aangenomen. 

Eén van de vele fraaie bloemenweiden in de bergen

Je zou het niet zo gauw verwachten in het enorme, dunbevolkte Mongolië, maar ook dit land kampt met ecologische problemen: doordat er veel meer gedomesticeerde dieren dan mensen wonen, zijn de meeste gebieden overbegraasd. Gelukkig heeft ook Mongolië inmiddels nationale parken ingesteld, waar zich onder meer prachtige bloemenweiden bevinden (boven).

Camel Trophy in de Gobi

Echt onherbergzaam wordt het in de enorme Gobi Woestijn, in het zuiden. We hebben daar verscheidene dagen in jeeps doorheen gereden. Lijnen die in mijn grote Times Atlas als hoofdwegen staan aangeduid bleken in de praktijk slechts sporen te zijn, die zo hobbelig waren dat mijn langere reisgenoten regelmatig met hun kop tegen het dak knalden en eentje zelfs een rib kneusde. Zeer bevorderlijk voor dat stoere Camel Trophy gevoel. Op de foto hieronder zie je het perfecte woestijnplaatje: eindeloze zandduinen. Het meeste van de Gobi bestaat echter uit hobbelende kiezelvlaktes, en er zijn zelfs behoorlijk groene heuvels en prachtige kloven met kleine stroompjes, steenbokken, steenarenden, lammergieren en - in het nauwste en dus donkerste deel - eeuwige ijsveldjes (wel hele kleine).

Wandelen over de zandduinen in de Gobi Woestijn. Gek genoeg kwam binnen de kortste keren het strandgevoel boven en ontpopten allerlei nette mensen  zich tot buitelende, klauterende kinderen. Overigens kun je hier vanwege de hitte alleen 's ochtends vroeg verantwoord wandelen. En de kamelen, die zo onvermijdelijk bij dit plaatje horen, stonden even verderop.

En vergeet de cultuur niet

Alhoewel reizigers in de eerste plaats naar Mongolië zullen komen voor de uitgestrekte natuur, is het niet zo dat het land op cultureel gebied een complete woestenij is. Toegegeven, de hoofdstad Ulaan Baatar is een tamelijk deprimerende stad met veel opvallend lelijke Sovjet-architectuur, maar ook in UB kun je enkele juweeltjes vinden. Wat dacht je van het paleis van de laatste Bogd Khaan, de Mongoolse koning die in 1924 door de Sovjets is verdreven (zie foto linksonder)? Het paleis is om niet geheel duidelijke redenen ontsnapt aan de communistische vernielzucht en is nu een museum. Hoewel het terrein er een beetje rommelig en verlaten bij lag, warende gebouwen nog steeds erg mooi. Nog meer de moeite waard was het Gandan klooster in Ulaan Baatar, een complex dat volop in bedrijf en vol leven was. Sinds Mongolië geen Sovjet-vazalstaat meer is, is het Boeddhisme er weer helemaal opgeleefd. Het Gandan klooster telde onder andere twee tempels, waarin allebei diensten aan de gang waren toen wij ze bezochten, en een gebouw met een enorm, indrukwekkend boeddhabeeld. Niet overslaan.

Het paleis van de laatste koning van Mongolië, in Ulaan Baatar.

Lama's in het Gandan Klooster, ook in Ulaan Baatar.