Marc Bloch, Feudal Society: Vol. 2 Social Classes and Political Organization (Fr 1939)
Geschiedenis, 170 pp.
Dit boek begint waar deel 1 ophield en schetst niet zozeer de totstandkoming van het feodale stelsel, maar het soort maatschappij en het soort staat dat het opleverde. Klinkt saai, maar ook hier weet Bloch weer een interessant boek van te maken, met het accent op zijn eigen land, Frankrijk.
De meest opvallende en best gedocumenteerde klasse waren de edelen - een klasse die begon als een groep ruige vechtjassen die toevallig de macht in handen hadden, maar weinig beschaving tentoonspreidden. Een gemeenschappelijk cultuur, evenals wettelijk vastgelegde privileges, kwam pas veel later. Een burgerij ontstond pas vanaf de 11de eeuw, die belangrijke eeuw waarin er zoveel veranderde, toen handel en steden weer opkwamen. De geestelijkehid was al deze tijd een constante factor, maar ook deze klasse was niet statisch. Er was machtsstrijd, maar ook pogingen om goed te doen en hervormingen door te voeren. Van een scheiding tussen kerk en staat was natuurlijk nog op geen enkele wijze sprake - het hele begrip zou waarschijnlijk niet eens uit te leggen zijn geweest aan een middeleeuwer.
Na het uiteenvallen van het Karolingische rijk in de loop van de negende eeuw, was er van een centraal gezag weinig meer over, niet in Frankrijk, niet in Duitsland, niet in Italië. Steeds probeerden de koningen dit weer op te bouwen, wat gedurende de middeleeuwen eigenlijk alleen maar echt lukte in Frankrijk. Duitsland bleef een verzameling prinsdommetjes en in Italië werden de stadsstaten veel te machtig. Engeland was een geval apart: het feodale stelsel werd daar niet opgebouwd uit een lappendeken van bestaande structuren, maar in één keer geimporteerd bij de Normandische verovering van 1066. De Normandiërs slaagden er meteen in om een sterk centraal gezag te vestigen, hoewel ook de opvolgers van Willem de Veroveraar nog eeuwenlang hun handen vol zou hebben om opstandige baronnen in het gareel te houden.
Als jurist heb ik geboeid het deel over de juridische instellingen gelezen. Er werd in deze tijden van allerlei kanten een voortdurende strijd gestreden tegen geweld, uitbuiting en onrecht, maar eenvoudig was dat niet. Vergeleken met de middeleeuwen leven wij nu in een buitengewoon geordend Europa, met een ongekende rechtszekerheid en een overheid die toch echt heel aardig in staat is om zijn onderdanen te beschermen tegen geweld en onrecht. Wie het daar niet mee eens is, leze eerst dit boek maar eens.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten