zondag 23 augustus 2009

Zwarte humor tussen de schapen

Ross Raisin,
God's Own Country (GB 2008)
Roman, 210 pp.
Nederlandse titel: Aards paradijs

Dat was even wennen na het gepolijste proza van John Banville. Sam Marsdyke, de ik-figuur in dit boek bedient zich niet alleen van Yorkshiredialect, hij spreekt ook nog eens uitgesproken knoestig
("The rain clouds had buggered off west over the Moors to go piss on the Dales", p. 159). Maar als je er na een tijdje aan gewend bent, ga je genieten van zijn taalgebruik. De knoestigheid is een deel van Sam en hij heeft een geheel eigen gevoel voor humor dat balanceert tussen satire en sarcasme.

Sam is de negentienjarige zoon van een zwijgzame schapenboer. Drie jaar geleden is hij van school geschopt wegens poging tot verkrachting van een medeleerlinge, maar Sam zelf heeft een wat andere versie van het gebeuren. Hoe betrouwbaar Sam is als verteller is echter aanvankelijk moeilijk uit te maken voor de lezer en zo blijven we lange tijd met de vraag zitten of Sam inderdaad een gestoorde griezel is of het slachtoffer van een hysterisch schoolmeisje.
Sam houdt zich in ieder geval sinds die tijd zo gedeisd mogelijk en als hij niet bezig is zijn vader op de boerderij te helpen zwerft hij met zijn hond door de heuvels. Hij stelt zich op zijn eigen sarcastische wijze voor dat er in het dorp op de volgende manier over hem gepraat wordt:
There's a lad lives up there, do you see him? Sam Marsdyke. He's mighty popular round these parts -you won't find a sheep that has a bad word to say on him. (p. 7)
Sam is een loner, met gebrekkige sociale vaardigheden, die zich het beste thuis voelt in de heuvels en levendige, denkbeeldige conversaties houdt met de dieren en dingen om hem heen. Mensen bespiedt hij het liefst in plaats van er rechtstreeks contact mee te hebben. Maar dan wordt de naburige boerderij verkocht aan een gezin uit Londen en Sam laat zijn oog vallen op de vijftienjarige dochter. Het meisje, dat baalt van het stomme platteland, sluit uit opstandigheid een soort vriendschap met Sam, waarna Sam enigszins het contact met de realiteit verliest en zich overgeeft aan zijn fantasie.

Sams isolatie en zijn steeds verder gaande marginalisatie zijn in zekere zin tekenend voor wat er met de Yorkshire Moors gebeurt. Boerderijen worden verkocht aan stedelingen die een "postcardview" willen of aan projectontwikkelaars die er nieuwe buitenwijken aanleggen; Sam kan zijn kont niet keren of hij komt weer zo'n stel wandelaars met idiote petjes tegen en de oude pub wordt omgebouwd tot een trendy horecagelegenheid om de nieuwe bewoners en de toeristen ter wille te zijn. Voor de ploeterende schapenboeren is steeds minder plaats.

Het bovenstaande wil trouwens niet zeggen dat Sam op zijn beurt representatief is voor het platteland. Daarvoor is hij te contactgestoord. Dat het boek uiteindelijk niet goed afloopt, zal dan ook niet echt als een verrassing komen. Wel kun je je afvragen of Sam anders was geworden als hij niet door het dorp was uitgestoten en anders was behandeld.

Het boek eindigt met een plastic figuurtje van Dracula. Wat het verband is met het verhaal van Sam en wat het voorspelt voor de toekomst zal ik hier niet verklappen. Lees zelf maar. De unieke stem van de ik-figuur en de zwarte humor maken dit een hele interessante debuutroman, die terecht twee prijzen heeft gewonnen en voor vier andere genomineerd is.

7 opmerkingen:

  1. Hallo,

    Dus nu ook gelezen! Gelukkig maar dat ik toen ik het boek hier zag alleen de eerste regeltjes van je bespreking heb gelezen (want ik heb een hekel aan besprekingen voor dat ik mijn eigen indruk heb kunnen maken, en vermijd zo veel mogelijk...
    Moeilijk ook commentaar in t nederlands, na lezing in t Engels (als t inderdaad als engels beschouwt mag worden; mijn grammatikaal preciese Engelse vrienden zouden huiveren; ik vond t een heerlijk taalgebruik)
    Mijn commentaar: fantastisch taalgebruik, prachtig zinnen woorden en metaphors.
    Ik-persoon: bijzonder geloofwaarding, en psycholigisch interessant. Op één voorwaarde: dat je de laatste bladzijden (vrij veel bladzijden) er af kapt...
    Want helaas is onze jonge en veel belovende auteur de valkuil van t sensationalisme ingelopen.
    Ik vond t een veelbelovend boek (vooral ook omdat waar ik woon deze situatie bijzonder pasbaar is! Ik kan je nogal wat types hier aan duiden die wat van Sam hebben). Totdat t van een boeiende reis opeens een Mary Higgings -Clark gebeuren werd....
    Nu heb ik niets tegen Mary Higgings- Clark als ik daar voor in de stemming ben, maar t zou zo mooi geweest zijn als onze jonge auteur deze behoefte aan een spectaculair denouement had kunnen verdringen. Een much more ambigue en less dramatic ending had ik op prijs gesteld. Gewoon een portret van deze disturbed person, zonder het uitkomen (we could have imagined things ourselves).

    Nicolette

    BeantwoordenVerwijderen
  2. p.s. beschouwd heeft een d geloof ik...

    Poor me

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Inderdaad, een interessante en veelbelovende auteur. Zelf had ik geen moeite met het einde, vooral omdat het ambigue werd gelaten en persoonlijk hou ik daar juist wel van, maar dat is mede een kwestie van smaak.
    Zo te horen lopen er jou op het Franse platteland ook genoeg subjecten rond voor een boeiende roman. Iets voor jouw debuut? ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Vreemd genoeg was ik ooit eens een roman begonnen waarin de situatie andersom was....een stadse Hollander ging op t platteland wonen, en kwam in contact met een jonge franse meid. De twee begrepen niet veel van elkaar, en hadden een avontuur voor verschillende redenen niet op elkaar afgestemd. De man was naif, het franse kind was bitter en boos....

    Verder dan de outline ben ik nooit gekomen (2 of 3 hoofdstukjes geloof ik, heb me vermaakt haar ouders neer te pennen (onderwijzers) en haar vriendin (jong getrouwd met kinderen).

    Maar ik moest er opeens weer aan denken toen ik begon te lezen.

    Terug naar "God's own Country"; eind niet erg ambigue vond ik, en te veel sensatie daarvoor. Ook zijn de vergelijkingen Hond, Schapen enz wat overduidelijk neergezet. Verder hoopte ik dat we niet in t cliché van de plattelands rustre zouden rollen, en t leek even dat t een complex en echt figuur zou worden; maar nee, toch weer de verrotte kant op. Jammer. Plattelandsmensen zijn een stuk subtieler, en verbazingwekkend onverwacht soms....

    Maar goed, beter dan een other novel about een house in the Provence.
    Nice "black humour.".."humour noir"

    Groets
    (ben nu bezig met de Believers. Heb daar ook wat over te zeggen, maar staat hier niet. )

    BeantwoordenVerwijderen
  5. The Believers staat hier inderdaad niet op, want ik heb  het niet gelezen. Ook niet in huis, trouwens, wel een al een tijd op mijn verlanglijstje (met nog een stuk of 100 andere boeken). Laat me weten als het erg de moeite waard is, dan schaf ik het ook aan.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Leest lekker weg, ontzettend leuk neergepende hoofdpersoon (Audrey). Zal niet meer vertellen....behalve dat t één van die boeken is waar in een paar hoofdstukken alle "grote" problemen van de moderne maatschappij tersprake komen, maar als je daar even niet over nadenkt (hoe krijg je ooit in 1 familie zoveel "typische" gevallen bijelkaar;..) blijft t leuk leeswerk. Niets opzienbarends, maar een erg interessante hoofdpersoon, net als Sam eigenijk (God's own Country), very round character, je weet niet of je ze ergerlijk of fantastisch vind, maar ze doen je wel erg lachen. Bitter lachen soms. Aan te raden dus, maar stel je niet te veel voor.
    Ik had t in 2 avondjes door gelezen. Schrijfstijl soms wat slordig, maar dat schijnt normaal te zijn tegenwoordig.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Aha, interessant genoeg dus, maar geen meesterwerk: klinkt als iets om aan te schaffen als het in de aanbieding is. Ik blijf het boek in de gaten houden.

    BeantwoordenVerwijderen