Een proefschrift en een spookverhaal

A.N. Wilson,
A Jealous Ghost (GB 2005)
Novelle, 186 pp.
Niet in het Nederlands beschikbaar


Ik ben jammer genoeg te nuchter om me lekker de stuipen op het lijf te laten jagen door een spookverhaal. Enge films vind ik ook nooit echt eng. Toen Jaws in mijn middelbareschooltijd in de dorpsbios draaide, werd ik door mijn zusje vooruit gestuurd om hem eerst een keer zelf goed af te kijken en daarna gingen we met zijn tweeën, zodat ik haar kon waarschuwen wanneer het eng werd en ze haar ogen dicht moest doen. The Turn of the Screw van Henry James, over een gouvernante die bloedstollende dingen meemaakt met twee kinderen in een landhuis, bezorgde me ook niet echt de koude rillingen, maar misschien kwam dat mede omdat ik dat in juli 1983 las tijdens een liftvakantie door Engeland en een rugzak met trekkerstentje niet echt voor de juiste, huiveringwekkende sfeer zorgen. Waarschijnlijk had ik het in een oud landhuis moeten lezen, in het gezelschap van een onsympathieke huishoudster en twee moeilijke kinderen.

Dan doet de Amerikaanse Sallie, die in Londen aan een proefschrift over ... jawel, The Turn of the Screw van Henry James werkt, het beter. Om geld bij te verdienen reageert ze op een advertentie waarin een oppas voor de zomervakantie wordt gevraagd. De oorspronkelijk ingehuurde oppas, van een officieel nanny-bureau, heeft op het laatste moment afgezegd, de vader is wanhopig want hij moet voor zijn werk naar een paar weken naar Hong-Kong en Sallie wordt aangenomen, ondanks haar vrijwel gehele gebrek aan ervaring in de kinderverzorging.

Sallie is ernstig geobsedeerd door het onderwerp van haar proefschrift en noemt de twee kinderen waar ze op moet passen, Frances en Michael, zonder dat ze er zelf erg in heeft Flora en Miles, net als de kinderen in de novelle van Henry James. Het huis waar de kinderen wonen is natúúrlijk een groot, afgelegen oud landhuis en al gauw begint Sallie schijn en werkelijkheid door elkaar te halen. Het helpt ook niet dat ze een 'postmoderne' interpretatie van The Turn of the Screw aan het schrijven is en helemaal verstrikt is geraakt in eigentijdse 'literary theory' van de ergste soort. Ze is van mening dat, als ze de hopeloos ouderwetse benadering van haar Britse promotor zou volgen,

in short, if she were to 'make sense' of the text, she would somehow be missing its point. She would be not merely missing the point of Henry James, but of the whole reading experience. The previous five years of beginning to learn the strange new language of 'theory' would be lost to her. It was the resistance to 'sense', or 'making sense', which had inspired her to choose the unintelligible title 'Metanym and Anonym'. Turn was itself a turn, in which metaphor and the nominal, the real and the imagined, imploded classically: hence 'metanym', a change or turn of name. (p. 54)

En meer van soort flauwekul.

A.N. Wilson, die naast fictie ook een hele stapel werken heeft geschreven over Victoriaanse en twintigste-eeuwse literatuur, bedrijft hier een een onderhoudend en intelligent spel waarin realiteit en fictie door elkaar lopen, met name dan in het hoofd van de hoofdpersoon. Sallie is een beetje al te karikaturaal neergezet en er komen wat onwaarschijnlijkheidjes in de plot voor, maar A Jealous Ghost blijft een heel genietbaar boek. Over de plot wil ik verder niks zeggen, want het ontdekken daarvan creëert nu juist een groot deel van het leesplezier. Lezen met de gordijnen dicht, omringd door flakkerende kaarsen, als buiten de storm rond het huis giert en de ramen op onverwachte momenten plotseling gaan rammelen...