Charmante combi van fietsen en geschiedenis

Susie Kelly, The Valley of Heaven and Hell: Cycling in the Shadow of Marie-Antoinette (GB 2011)
Reisverhaal, 275 pp.
Niet vertaald


Het leek zo'n goed idee: fietsend vanaf Versailles de rivier de Marne volgen, in het voetspoor van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette op de vlucht voor de guillotine in 1791. Maar het blijft maar regenen, de schrijfster kan haar veel te energieke man niet bijhouden, zelfs niet met hulpmotor, ze belanden met zwaar beladen fietsen op griezelig drukke snelwegen en Kelly vraagt zich al gauw af waar ze aan begonnen is. Ze houdt eigenlijk niet eens van fietsen, ze is een wandelaar. Die felgekleurde lycra fietskleding zit veel te strak, ze is er te dik en te oud voor, ze rijdt voor joker en als de regen eindelijk ophoudt, wordt het meteen zo bloedheet dat de fietswielen aan het asfalt vastplakken.

Zalig om daarover te lezen vanuit je eigen luie stoel.

Kelly en haar man zijn wat oudere Britten die al jarenlang in Frankrijk wonen. Dankzij dit boek zie ik ze voor me en heb ik het gevoel dat ik ze een beetje ken: het soort Engelsen dat mijn reisjes in de UK altijd zo'n plezier maakte, niet stijlvol of smaakvol uitgedost, maar ontzettend aardig en vriendelijk, belangstellend, goedgemutst, met een open instelling en altijd bereid om het beste in andere mensen te zien. Het is bijzonder vermakelijk om te lezen over hun belevenissen met fiets en tent, maar het reisverslag krijgt een extra dimensie doordat Kelly de geschiedenis van de plaatsen waar ze langskomen er doorheen weeft. En dan niet alleen het verhaal van de rampzalige vlucht van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette, maar ook dat van de vele slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog waar ze langskomen, de ontstaansgeschiedenis van de champagne en nog zo wat zijsprongen naar aanleiding van de stadjes die ze aandoen. Maar het verhaal van Marie-Antoinette vormt de historische hoofdmoot. Afgewisseld met de onderhoudende fietsavonturen volgen we in chronologische volgorde het verhaal van Marie-Antoinette vanaf het moment dat ze als kindbruid aan de weinig aantrekkelijke Lodewijk wordt uitgehuwelijkt tot haar dood op het schavot.

De koninklijke familie op de terugweg nadat de vlucht is mislukt

Er is wel een kritiekpuntje. Ik weet dat Marie Antoinette niet het monster was dat vaak van haar in de geschiedenis wordt gemaakt en dat zij en haar man bepaald geen tirannen waren van het kaliber Hitler en Stalin, maar Kelly gaat zo in haar onderwerp op dat ze alleen nog maar sympathie heeft voor die arme aardige Marie-Antoinette en de goedbedoelende maar slappe Lodewijk ("Whatever their faults, from what I read they were two people without spite or malice, kind-hearted and well-meaning."), en de revolutionairen uitsluitend afschildert als onversneden slechterikken met duivelse bedoelingen. Ik weet ook dat de revolutie grotendeels ontaardde in een terreurregime, maar de geschiedenis is iets subtieler dan het nogal naïeve zwartwit verhaal dat Kelly hier in haar enthousiasme voor Marie-Antoinette opdist. Het Franse volk had na eeuwen uitgeperst te zijn door de adel wel degelijk aanleiding om in opstand te komen, maar helaas wijdt Kelly daar maar heel weinig woorden aan.

Susie Kelly is ook verder niet iemand van de diepzinnige of originele gedachte en ik zie haar nog niet meteen literaire prijzen winnen, maar ze schrijft wel met zoveel aanstekelijke charme dat je haar het gebrek aan echte diepgang en stijl graag vergeeft. Ik kocht dit als eBoek voor het luttele bedrag van 2 dollar bij Smashwords en vind dat ik prima waar voor mijn geld heb gekregen. Inmiddels ook verkrijgbaar als paperback.