Boekblogger van de week Achille van den Branden

Omdat ik niet altijd zelf aan het woord wil zijn, en  andere boekbloggers die in het Nederlands schrijven ook graag eens in de schijnwerpers zet, verschijnt op deze plek de komende tijd een serie over medeboekenliefhebbers die in het Nederlands bloggen. Deze week geef ik het woord aan Achille van den Branden van Achille van den Branden | ofschoon nog geen vijftig, heeft alle boeken ter wereld gelezen

Wie is de mens achter de blogger?

Ik ben een drieëndertigjarige West-Vlaming met een fulltime job die niet relevant is voor wat ik online doe. Pas na mijn puberteit ben ik stevig beginnen lezen. Lezen is voor mij vooral een manier om te ontsnappen aan de beperkingen van tijd, ruimte en opvoeding, aan de oppervlakkigheid in mezelf en in mijn omgeving, en aan de gemeenplaatsen en leugens waarmee de media ons overvoeren. Ik zoek in boeken vooral hoe de zaken echt zitten, ook als de realiteit pijnlijk of prozaïsch blijkt te zijn. Boeken zijn mijn zandzakjes. Zonder boeken heb ik het gevoel doelloos rond te zweven in een betekenisloze wereld.

Wat voor soort blog heb je?

Ik schrijf boekbesprekingen en doe bewust alleen maar dat. Literair nieuws interesseert me niet. Gerrit Komrij heeft ooit duidelijk aangegeven waar het een literair anekdotenboek van Jeroen Brouwers aan schortte: de stille aanname dat verhalen over schrijvers van een wezenlijk andere orde zouden zijn dan die van een gewone sterveling. Daar kan ik me in vinden. Geleuter over het gebrek aan erkenning, de eeuwig ontoereikende subsidieregelgeving, de prijzencarrousel, het geschermmutsel in de literaire pikorde – neen, bedankt. Dingen zijn niet per definitie interessant omdat schrijvers ze doen en eigenlijk heb ik om die reden een hekel aan de meeste weblogs die zich literair noemen.

Als boekbespreker neem ik rustig de tijd en de ruimte. In de regel vind ik de tekst die voor me ligt veel belangrijker dan mijn interpretatie ervan. Eigenlijk probeer ik het soort recensies te schrijven dat ik steeds meer mis in de gevestigde media. Aan de ene kant heb je de modieuze middlebrow recensiepraktijk à la De Morgen, die boeken afmeet aan vaag-esthetische criteria (trefwoorden: ontroering, stijl, verontrustend). Aan de andere kant heb je de verzamelplaatsen van de schijntheoretische hardliners, die woordkramers als Deleuze, Derrida e tutti quanti hele grote denkers vinden – reden waarom in elke paragraaf op zijn minst één referentie moet (trefwoorden: polyfonie, discours, autonoom). Achille is van de conservatieve stempel. Ik luister graag naar mensen, op papier toch, en als ze iets interessants te melden hebben, vertel ik dat even graag door.

Ik heb geen idee wat voor publiek ik daarmee bereik. Ik ben altijd blij wanneer ik een stevige inhoudelijke reactie krijg, of leestips, maar in de praktijk komen mensen veel vaker correcties aanbrengen. Vooral bij schoolmeesters die dt-fouten verbeteren doe ik het erg goed. Toch heb ik in de loop der jaren een paar trouwe lezers aangetrokken, een klasje vol schat ik, die af en toe leerzame dingen terugzeggen. Soms word ik een betweter genoemd. Ik vind dat een bizar verwijt aan het adres van iemand wiens besprekingen meer wel dan niet uitmonden in samenvattingen – de vaak letterlijke weergave van wat anderen vinden.

Ik denk dat ik meer publiek zou trekken mocht ik kortere stukken schrijven en mocht ik meer van mijn persoonlijkheid en privé-leven in mijn lezen leggen. Which is not gonna happen. Maar dat het allemaal wat schools oogt, is ook mijn belangrijkste frustratie. Ik bewonder lezers die weken met eenzelfde boek doorbrengen en op hun weblog het gelezene voorzien van zeer persoonlijke reacties, annotaties en tegenwerpingen. Daar ben ik te rusteloos voor. En niet slim genoeg.

Wat zijn drie van je lievelingsboeken?

• Het boek der rusteloosheid van Fernando Pessoa. In het hoofd van de Portugese dichter Pessoa lagen voelen en denken voortdurend met elkaar overhoop. Voelen stond het denken in de weg, en omgekeerd. Pessoa vond geen andere oplossing voor dit conflict dan zijn tegenstrijdige persoonlijkheidstrekken te spreiden over een klein dozijn afsplitsingen, heteroniemen genaamd: denkbeeldige auteurs die Pessoa van een eigen biografie en schriftuur voorzag. Het boek der rusteloosheid is zijn meesterwerk: het melancholieke aantekenschrift van ene 'Bernardo Soares'. Lucider kan introspectie niet worden. Sinds 1999 mijn lievelingsboek.
• Gedichten 1948-1993 van Hugo Claus. Als je dit boek uithebt, vraag je je af wat een andere dichter nog moet beginnen. Claus heeft in zijn productieve schrijverscarrière de hele Nederlandse taal kaalgewreten en met die grondstof prachtige poëzie geschreven. Dit verzamelwerk biedt gedichten in alle maten, gewichten en stemmingen. Claus en Pessoa hebben me, elk op hun manier, geleerd het begrip identiteit te wantrouwen en elke vorm van versplintering te omarmen en te exploiteren. Claus is de frivole van de twee, de speelvogel. Ik word altijd goedgemutst van zijn poëzie.
• Het nog niet gelezen boek. Ik heb op m’n website een lange lijst met aanbevolen boeken; al die boeken na elkaar lezen zou in theorie een paradijselijk traject moeten opleveren. Maar zo werkt het niet, helaas. Je hebt matige en ondermaatse boeken nodig opdat mooi duidelijk zou blijven wat goede boeken waard zijn. Komt daarbij dat geen enkele kapotgelezen favoriet biedt wat een nog niet gelezen boek kan triggeren: de opwinding wanneer je op het punt staat onbekend terrein te verkennen.

Wat zijn je favoriete boekenplekken op het web?

• Boeklog. Toen ik in 2006 per toeval op Boeklog botste, wist ik meteen: dit is het helemaal. Boeklog is geen literaire weblog, maar een weblog over boeken. Difference, difference. IJsbrand van den Berg bespreekt literatuur en non-fictie vanuit een brede interesse in geschiedenis, cultuur en wetenschap. Dat levert vaak heel andere – interessantere – oordelen op dan je bij traditionele recensenten vindt. Zijn telegramstijl maakt bovendien een zeer exotische indruk op een Vlaming als ik, die snel neigt naar barokke uitleggerigheid. De nieuwsgierigheid en gretigheid van Boeklog strekt tot aanbeveling. Dat Boeklog nooit wordt aangehaald in discussies en zelden voorkomt in overzichtslijstjes, zegt naar mijn smaak iets over het blikveld en het onderscheidingsvermogen van het literaire wereldje in de Lage Landen. En er is die overvloed, natuurlijk. De wijze waarop Komrij het werk van Claus typeerde, gaat ook op voor de enorme back catalogue aan gelezen boeken op deze site: zo breed als de zee diep is. Gelukkig is Boeklog ook de best ontsloten boekenweblog die ik ken. Terwijl er toch veel kant en klare themes bestaan voor beeldende kunstenaars, doen ontwikkelaars van weblogsoftware weinig voor boekenlezers.
• Bookforum Omnivore. Engelstalige kranten en tijdschriften zetten een schat aan hoogwaardige content online. Maar omdat die productie nauwelijks bij te houden is, heb je een goede gids nodig. Bookforum Omnivore toont zich al jaren makkelijk de meerdere van het goeie ouwe Arts & Letters Daily. Elke weekdag, driemaal daags, een karrevracht thematisch geordende links naar achtergrondstukken over wetenschap, cultuur, literatuur en maatschappij.
• The Neglected Books Page. De baseline van dit weblog dekt wel de lading: where forgotten books are remembered. Ik vertrouw de Tijd niet helemaal in de rol van ultieme selectieheer. Sterker nog, in mijn ervaring is de kans op leesplezier bijna even groot bij een oud, vergeten boek als bij een klassieker of actuele bestseller. Boekenweblogs grijpen naar mijn smaak te weinig de kans aan om het over vergeten of ondergesneeuwde boeken te hebben.
• Awful Library Books. Twee bibliothecaressen uit Michigan wieden het onkruid op hun boekenplanken en geven daar amusant commentaar bij. Mary en Holly kennen hun stiel: modes waaien over, kennis veroudert, en op bepaalde boeken zit niemand meer te wachten. Dus moet het mes erin. Awful Library Books toont de achterkant van het boekenvak. Waar boeken oud papier worden. Enige minpunt: er wordt vooral non-fictie opgevoerd (enfin, afgevoerd). Ik zou geld geven voor nog zo'n weblog met literaire fictie.
• Miriam Rasch. Ik heb een zwak voor Miriam Rasch. Te veel vrouwen op internet, en in het echte leven, zoeken in boeken vooral naar hevige emoties en beschouwingen over intermenselijke relaties. Rasch zoekt ook naar harde kennis en de wijsheid die daar eventueel uit voortvloeit – alles wat het waard is te weten, zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen. Ik probeer hetzelfde te doen op Achille. Ik bezit helaas haar lichte toets niet. Eigenlijk had ik hier ook jouw weblog kunnen noemen, Anna.

Dank je, Achille.