Apocalyps

C.J. Sansom
Revelation (GB 2008)
Roman, 624 pp.
Nederlandse titel: De wraakengel


Ik heb een zwak voor advocaat Matthew Shardlake. Oké, hij is niet sexy, hij heeft een bochel en hij is veel te serieus, maar hij is ook moedig, integer en neemt het altijd weer op voor de zwakkeren. Én hij is buitengewoon slim, waardoor hij tot zijn verdriet door de machthebbers steeds maar weer wordt ingezet voor politiek gevoelige zaakjes waar hij eigenlijk niks mee te maken wil hebben. Zoals ook nu weer. Het is het jaar 1543, de lente zit in de lucht, Hendrik VIII is druk bezig echtgenote nummer 6 binnen te halen en Shardlake is gelukkig. Anderhalf jaar geleden is hij voor het oplossen van een wel heel hachelijke zaak beloond met een bevordering en hij behandelt nu alleen nog maar zaken die hij interessant en nuttig vindt, ver van het politieke gekrakeel. Totdat een goede vriend en collega op gruwelijke wijze vermoord wordt.

Hot-gospellers
Londen is een zwaar gepolariseerde stad rond het midden van de zestiende eeuw. De koning, die zich eerder nog van Rome afkeerde, neigt weer naar het katholicisme en de reactionaire bisschop van Londen is een verbeten vervolging begonnen van alle fanatieke protestanten. Mensen worden aangemoedigd om slagers die vlees hebben verkocht tijdens de vasten aan te geven, zodat ze opgepakt kunnen worden. Er heerst een paranoïde, angstige sfeer die doet denken aan Afghanistan onder de Taliban. Zelfs de positie van de Anglicaanse aartsbisschop Thomas Cranmer loopt gevaar en hij is degene die in het geheim Shardlake inschakelt als blijkt dat de moord op zijn vriend waarschijnlijke politieke implicaties heeft.

Naast de hel en verdoemenis prekende protestanten (de hot-gospellers), zijn er de verbitterde ex-monniken die met een klein pensioentje hun klooster uit gezet zijn. Shardlake, die een aantal jaren eerder nog vol overtuiging meehielp aan het opdoeken van de kloosters, maakt zich nu ernstig zorgen over hen:

So many homeless in the streets now. To live in London since the monasteries were dissolved was to be inured to pitiful scenes everywhere. Most people simply looked away, made the sufferers invisible. Many beggars were former monastic servants, others poor folk who had come in from the countryside where much land was being enclosed to pasture sheep, their villages demolished. And the sick who had once been able to find at least temporary shelter at the monastic hospitals now lay in the streets, and often died there.

Het werk van de duivel
In deze sfeer blijkt een seriemoordenaar actief te zijn, die lijkt te werken volgens de apocalytische en extreem gewelddadige voorspellingen uit het Boek der Openbaring van Johannes. Is deze moordenaar bezeten van de duivel, zoals de streng protestante onderzoeksrechter gelooft, volslagen krankzinnig, zoals Shardlake denkt, of 'gewoon' geobsedeerd, zoals zijn goede vriend de Moorse arts Guy Malton meent? Tegelijk met onderzoek naar de seriemoordenaar heeft Shardlake een cliënt die opgesloten is in Bedlam (het krankzinnigenhospitaal) wegens iets wat nog het meest lijkt op een vorm van godsdienstwaanzin. De scènes daar, met gouverneurs die het baantje alleen zien als een middel om zich te verrijken en bewakers die er alles aan doen om maar zo weinig mogelijk last te hebben van de patiënten, geven een schril gekleurd beeld van de krankzinnigenzorg in vroeger tijden.

Parallellen met nu
Hiermee is Revelation is niet alleen een heel spannend boek, maar ook een zeer geslaagde historische roman. Het gepolariseerde Londen is zo goed verbeeld dat het bijna zichtbaar en voelbaar wordt. De gespannen sfeer spat van de pagina's. Tegelijkertijd dringen zich verontrustende parallellen met de moderne tijd op, waar terroristen uit naam van hun god massa's onschuldige mensen vermoorden en waarin de vraag zich voordoet of zulke mensen krankzinnig zijn en dus ontoerekeningsvatbaar of wel degelijk weten waar ze mee bezig zijn - een kwestie die ook in dit boek steeds weer aan de orde komt. Verder is zoals altijd de tekening van de personages weer uitstekend, vooral die van Shardlake, de gebochelde en beschimpte buitenstaander die zo graag minder eenzaam zou zijn, en bezig is het geloof te verliezen dat eerder nog zo belangrijk voor hem was.

Revelation is de vierde dikke pil in de uitstekende serie rond Matthew Shardlake en wat mij betreft de beste tot nu toe: een pageturner vanjewelste met een rijk geschakeerde historische achtergrond en boeiende personages. Sansom heeft zichzelf overtroffen. Hopelijk is deel 5 (Heartstone) net zo goed.

Eerdere delen uit deze serie (alledrie ook door mij besproken) zijn Dissolution, Dark Fire en Sovereign.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!