Een verdwijning

Kyun-Sook Shin,
Please Look After Mom (Zuid-Korea 2008)
Roman, 256 pp.
Vertaald uit het Koreaans door Chi-Young Kim
Nederlandse titel: Waar is onze moeder?



Op een dag gebeurt er iets ergs en iets raadselachtigs: de bejaarde ouders van een viertal broers en zusters uit Seoul arriveren van het platteland in de stad voor een bezoek aan hun kinderen en daar raakt vader op het drukke station onverhoeds moeder kwijt. Het ene moment liep ze nog vlak achter hem en het volgende moment is ze verdwenen in de menigte - nergens, maar dan ook nergens is ze meer te vinden. Is dit een mysterie, een spannend boek? Nee, het is iets heel anders: een herbezinning van de vader en de kinderen op de rol die de oude vrouw in hun leven heeft gespeeld en het schokkende besef dat ze alles wat ze voor hen heeft gedaan altijd voor vanzelfsprekend hebben aangenomen. Het boek is een enorme bestseller in zowel Korea als daarbuiten en won nog niet zo lang geleden de Man Asian Literary Prize.

Koreaans en toch universeel
Het boek heeft wel een eigenaardigheidje: grote delen zijn in de tweede persoon enkelvoud geschreven. Wordt de lezer hier aangesproken? Nee niet echt volgens mij, hoewel veel lezers het wel zo opvatten; maar het is strikt genomen één van de dochters en later de vader die met "jij" wordt bedoeld - alhoewel er natuurlijk niks op tegen is dat de lezer zich ook aangesproken voelt. Later wordt duidelijk waarom de schrijver van de tweede persoon gebruik maakt, maar het zou verkeerd zijn om dat hier al uit de doeken te doen. Is dit een moeilijk boek? In het geheel niet, zolang je maar geen thriller verwacht en zolang je je instelt op een gevoelige literaire roman waarin je niet alles letterlijk moet nemen; zolang je het verhaal niet perse rationeel  uit wilt leggen; en zolang je geïnteresseerd bent in een andere culturele achtergrond. Het verhaal zelf is universeel, maar het decor is nadrukkelijk Koreaans.

Na de oorlog
De ouders hebben de Koreaanse oorlog meegemaakt, en opgroeien daarna betekende voortdurend zorgen hebben of je wel genoeg eten voor je kinderen op tafel kon zetten. Zelfs als de kinderen volwassen zijn, zijn ze net als veel van hun landgenoten nog zo arm dat ze samen in een kamertje in de stad wonen, of in een hokje bij hun kantoor op de grond slapen. Nu hebben ze het goed. Eén dochter is een succesvol schrijfster, een zoon is een zakenman, een ander heeft farmacie gestudeerd. Vader en moeder zijn achter gebleven op het platteland en met hen gaat het ook goed. Of niet?

De verdwenen moeder is een voorbeeld van de naoorlogse generatie in Korea: nooit klagen, hard werken. Als haar gevraagd wordt of ze eigenlijk niet een hekel had aan het keukenwerk, reageert ze verbaasd, niet-begrijpend:

“I don’t like or dislike the kitchen. I cooked because I had to. I had to stay in the kitchen so you could all eat and go to school. How could you only do what you like? There are things you have to do whether you like it or not.” Mom’s expression asked, What kind of question is that? And then she murmured, “If you only do what you like, who’s going to do what you don’t like?”

Gelukkig? Ongelukkig?
Moeder is altijd slechts moeder geweest. Ze werkte hard, ze zorgde, ze cijferde zichzelf weg. Niemand die er voor haar verdwijning bij stil stond dat ze ook verlangens had en andere dingen deed dan hard werken op het land en voor man en kroost zorgen. Niemand die zich realiseerde dat zij degene was die het klaar speelde dat haar kinderen een goede opleiding kregen. Niemand die zich realiseerde dat ze niet eens kon lezen en dat misschien wel heel erg had gevonden. Niemand die zich afvroeg of moeder gelukkig of ongelukkig was.

Ontroerend
Kyun Sook-Shin heeft een originele en aangrijpende wijze gevonden om het leven van een Koreaanse vrouw van de oudere generatie te vertellen. Het boeide en ontroerde me van begin tot eind, waarbij ik alleen moeite had met de epiloog: te sentimenteel en te duidelijk bedoeld om tranen te trekken. Maar alhoewel ik wist dat ik gemanipuleerd werd, zat ik toch heftig te snotteren toen ik het las. Het werkte dus wel.

Wil je de eerste 25 bladzijden van dit prachtige boek lezen? Klik dan hier.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!