Tronen en koningen

George R.R. Martin
A Game of Thrones (VS 1996)
(deel 1 in de serie A Song of Ice and Fire)
Roman, 831 pp.
Nederlandse titel: Het spel der tronen

George R.R. Martin
A Clash of Kings (VS 1998)
(deel 2 in de serie A Song of Ice and Fire)
Roman, 892 pp.
Nederlandse titel: De strijd der koningen





Fantasy, met al dat zwaarden- en tovenaarsgedoe, is niet echt mijn genre, maar ik ben ook de beroerdste niet en wil best zo nu en dan eens iets nieuws te proberen. Dus toen meerdere vertrouwde bloggers (een beetje tot mijn verrassing) laaiend enthousiast over deze serie bleken te zijn, heb ik voorzichtig het eerste deel op mijn e-reader gezet - om na uitlezen meteen daarna gretig door te stomen naar deel 2. En als ik niet had gevonden dat ik een beetje monomaan aan het worden was (ik heb deel 1 inmiddels ook al op dvd bekeken) was ik nu bezig met de volgende delen. Want deze serie is verslavend. U bent dus gewaarschuwd.

De boeken spelen zich af in een fantasiewereld, die is geïnspireerd door het Engeland van de Rozenoorlogen, toen de middeleeuwse families en York en Lancaster streden om de troon. Hier heten de voornaamste families Stark en Lannister, dus de parallellen zijn duidelijk. Net als de wereld van de veertiende en vijftiende eeuw is dit een keiharde wereld, waar het zwaard het voor het zeggen heeft en vrouwen er vooral zijn om gebruikt te worden, hetzij als lustobject (de lagere klassen) hetzij als pionnen in dynastieke huwelijken (de adellijke dames). Opvallend verschil met de echte middeleeuwen is, dat er geen kerk is die een machtsfactor van belang is. De strijd speelt zich geheel af tussen wereldlijke machtshebbers en -wellustelingen. Wel is er een beetje magie: in het hoge noorden, achter de gigantische muur van ijs (geïnspireerd door de Muur van Hadrianus tussen Schotland en Engeland) lijken griezelige bovennatuurlijke wezens te wonen en in het verre oosten, overzee, zetelen nog magiërs. Maar de draken van vroeger zijn uitgestorven.

Het gevecht om de macht in deze serie is een stuk complexer dan de tamelijk zwart-witte strijd tussen goed en kwaad in de meeste fantasyboeken. Zelfs de rechtvaardige en integere Lord Eddard Starck is niet brandschoon en de sluwe Lannisters zijn niet allemaal gewetenloos en meedogenloos. Er zijn personages, waarvan ik zelfs na twee dikke delen niet weet of ze nou wel of niet te vertrouwen zijn en aan welke kant ze nu eigenlijk staan. De vrouwelijke personages hebben de beperkte bewegingsvrijheid van middeleeuwse vrouwen, maar zijn wel degelijk meer dan passieve toeschouwers, wat ze minstens even interessant maakt als al die kerels met hun zwaarden.

Centraal staat de machtsstrijd in Westeros, maar aan de marges spelen zich ontwikkelingen af die later ongetwijfeld van groot belang zullen zijn. Overzees in het oosten leven nog twee verdreven nazaten van de vermoorde vorige koning. De jonge prins heeft zojuist zijn zusje uitgehuwelijkt (lees: verkocht) aan een soort sexy versie van Attilla de Hun en zint op manieren om met behulp van diens brute ruiters over te steken naar Westeros en de troon terug te winnen. In het Hoge Noorden dreigt gevaar van een hele andere orde. Zomers en winters duren in deze wereld vele jaren en Eddard Starck ziet als één van de eersten dat de lange zomer aan het aflopen is en gevolgd gaat worden door een hele straffe en hele lange winter. Achter de twintig meter hoge Muur van ijs, in het onbekende gebied dat nauwelijks in kaart is gebracht, winnen duistere, onbekende krachten aan sterkte en het is van groot belang dat de verdediging van de Muur opgevoerd wordt. Helaas heeft de rest van Westeros het te druk met gekonkel en oorlog voeren om daar op te letten.

Het begin van het verhaal is wat  lastig. Niet alleen omdat er zo veel personages in voor komen (het stikt alleen al van de ridders met namen die ook nog eens op elkaar lijken), maar ook omdat elk hoofdstuk vanuit een verschillend gezichtspunt wordt verteld. Aan de andere kant draagt dat ook weer bij aan de kracht van het verhaal. Niet alleen zijn we als lezer op meerdere plekken tegelijk, we zien de ontwikkelingen ook vanuit verschillende interpretaties en opvattingen. In totaal wordt er afgewisseld tussen een stuk of tien personages, die gelukkig wel steeds terug komen, zodat we ze goed genoeg leren kennen om met ze mee te leven of om ze juist een vreselijk lot toe te wensen.

De boeiendste personages vond ik de buitenstaanders: Tyrion Lannister, de mismaakte lilliputter en outcast binnen de goudgelokte Lannisterfamilie en Jon Snow, de bastaardzoon van Eddard Starck, die kiest voor een hard leven als lid van de Nachtwacht die de Muur verdedigt. De Muur vind ik überhaupt een zeer boeiend verhaalelement. De mannen van de Nachtwacht daar leggen een eed af die doet denken aan een kloostergelofte: ze zweren hun familie af, moeten celibatair leven, kunnen niet uittreden en dragen uitsluitend zwart. Maar George Martin heeft er wel zijn eigen twist aan gegeven, want veel van de mannen zijn misdadigers die op deze manier aan een levenslange gevangenisstraf kunnen ontkomen. Toch wat anders dan een idealistische kloosterorde.

Nog even iets over de tv-serie. Het verbaast me niet dat de boeken juist door HBO zijn verfilmd, want er zit een zeer commercieel verantwoorde (lees: fikse) hoeveelheid bloot en bloed in het verhaal. In de boeken stoorde mij dat niet zo, omdat je daar in je hoofd toch je eigen filmpje afdraait dat je naar believen meer of minder confronterend kunt maken, en al die tieten in de tv-serie vond ik ook niet hinderlijk, maar de afgehakte hoofden en de bloed spuitende rompen waren me wel een beetje veel van het goede. Dus ook wat dat betreft bent u gewaarschuwd.

Dan nu eerst even afkicken en over een tijdje lekker verder met deel 3.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!