Boeken waar muziek in zit

In een stuk of wat speciale Billykasten naast de boekenkasten bij mij thuis staan honderden klassieke cd's; mijn radio is vastgeroest op Radio 4; in mijn jaren in de Randstad liep ik Vredenburg en het Concertgebouw plat, en ik heb sinds 1984 mijn hart opgehaald aan allerlei operavoorstellingen, van Monteverdi tot Ligeti. Daarmee kan ik mezelf, denk ik, wel een echte liefhebber van klassieke muziek noemen.

Ik wil echter absoluut niet pretenderen dat ik een kenner ben: daarvoor ontbreekt het mij aan kennis en vooral aan verdieping. (Net zoals je ook geen literatuurkenner wordt door er domweg zoveel mogelijk literatuurklassiekers door te jagen.) Maar ondanks het feit dat ik geen echte kenner ben, lees ik wel graag boeken die iets met klassieke muziek te maken hebben. Soms zijn dat romans, maar de laatste tijd zijn het ook wel memoires of soms zelfs boeken die over één muziekstuk gaan.

Wat al deze boeken gemeen hebben, is dat je er geen muziekwetenschappelijke kennis voor nodig hebt om er van te genieten, want die heb ik ook niet, en dat vaardigheden als het kunnen lezen van partituren of het kunnen herkennen van contrapunten of iets dergelijks ook al geen vereiste zijn. Je hoeft er alleen maar een grote liefde voor en nieuwsgierigheid naar klassieke muziek voor te hebben. En de ware liefhebber heeft die allebei.

Romans

---

Robinson Davies, The Lyre of Orpheus (Canada 1988) De lier van Orpheus opent de deur van de onderwereld, volgens componist en schrijver E.T.A. Hoffmann, en dat is een riskante bezigheid. In dit derde deel van de Cornish-trilogie zijn zo'n beetje alle personage uit deel 1 weer bijeen om een ambitieus project op stapel te zetten: het completeren en op de planken brengen van een onvoltooide opera van schrijver en componist Hoffmann, die in 1822 overleed. En dat blijkt niet zonder risico's te zijn: de pasgetrouwde Arthur en Maria Cornish, die de onderneming financieren, krijgen er onverwachte huwelijksproblemen door en professor Simon Darcourt voelt zich genoodzaakt op het dievenpad te gaan. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Claire Kilroy, Tenderwire (Ierland 2006) Een groot deel van de kracht van dit boek is dat het niet zomaar in een hokje te stoppen is. Het is erg spannend, maar geen thriller; het is hier en daar droogkomisch, maar ook zo nu en dan onverwacht tragisch. De hoofdpersoon, klassiek violiste Eva Tyne, is een vat vol tegenstrijdigheden: paranoïde als het op haar vrienden aankomt, roekeloos goed van vertrouwen in de contacten met dubieuze figuren als een illegale Rus (of Tsjetsjeen?) en een gladde bankier, die bij wijze van spreken "onbetrouwbaar" op zijn voorhoofd heeft staan. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Erik Menkveld, Het grote zwijgen (Nederland 2011) Deze roman gaat over de vriendschap tussen de gevestigde componist Alphons Diepenbrock en het aanstormende jonge talent Matthijs Vermeulen in de jaren vlak voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog. Diepenbrock was een classicus gehuwd met een jonkvrouw, Vermeulen de zoon van een eenvoudige plattelandssmit. Het waren twee heel verschillende persoonlijkheden - Diepenbrock gereserveerd en voorzichtig, Vermeulen gepassioneerd en socialistisch - maar in de muziek vonden ze elkaar. Diepenbrock nam de jonge, straatarme muziekrecensent onder zijn hoede en zorgde dat hij een opleiding kreeg. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Ann Patchett, Bel Canto (VS 2011) Een luxe villa in Zuid-Amerika. De beroemdste sopraan ter wereld zingt op een privéfeest met gasten van over de hele wereld voor een Japanse zakenman. Iedereen op het feest is betoverd door haar goddelijke stem en als meteen na het einde van de aria de lichten ineens uitgaan, schrikt niemand, want iedereen verkeert nog in de trance die elke klassiekemuziekliefhebber ondergaat als hij live een stuk hemels mooi uitgevoerde muziek hoort. Totdat het licht weer aan gaat er ineens een hele hoop zwaar bewapende lieden in camouflagepak binnenstormen. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

P.F. Thomése, De weldoener (Nederland 2010) Een megalomane, mislukte componist met een midlifecrisis, dat is Theo Kiers, die zich de artiestennaam Sierk Wolffensberger heeft aangemeten. Het heeft niet mogen baten. Hij is niet eens wereldberoemd in Haarlem, zijn geboortestad en thuishaven. De aanstelling als onbezoldigd stadskoordirigent heeft hij alleen maar aangenomen om zijn eigen werken uit te kunnen voeren ("Zo diep is hij gezonken."), al is het dan door amateurs die niets van de grootsheid en complexiteit van zijn muziek vatten. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Non-fictie

---

Ian Bostridge, Schubert's Winter Journey (GB 2014) Het is twee eeuwen geleden als een jongeman met een gebroken hart vertwijfeld door een besneeuwd en ijzig Midden-Europa dwaalt. Hij is de stad ontvlucht en het maakt hem niet uit waar hij nu naar toe gaat. Zijn tranen bevriezen, zijn voeten zijn te koud om stil te staan. Hij zoekt de rust van het graf, maar dat is hem niet vergund. En overal waar hij gaat, wordt hij herinnerd aan zijn trouweloze geliefde en haar verraad. Wat er precies gebeurd is, komen we nooit te weten, maar de pijn is heftig en kleurt alles wat hij om zich heen ziet. Deze ongelukkige zwerver is de held van Die Winterreise, een gedichtencyclus die onsterfelijk is gemaakt door componist Franz Schubert. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

T.E. Carhart, The Piano Shop on the left Bank (VS 2000)  Elke ochtend als hij zijn dochtertje naar school bracht, kwam Thad Carhart (een 'American in Paris') ergens in een achterafstraatje langs een wat raadselachtig winkel. Er lagen verstofte piano-onderdelen in de etalage en boven de deur stond het opschrift "Desforges Pianos". Toen hij het plan opvatte om weer te beginnen met zijn oude hobby pianospelen trok hij de stoute schoenen aan en stapte op een ochtend de winkel binnen. Hij kwam terecht in een wat donkere ruimte met nog meer piano-onderdelen en geen mens te bekennen, totdat achterin de winkel een deur openging en er een oudere man in een stofjas verscheen die schielijk de deur achter zich dicht deed, alsof hij niet wilde dat anderen zagen wat daar gebeurde. . Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Eric-Emmanuel Schmitt, Mijn leven met Mozart (Frankrijk 2005) Schmitt heeft zijn boek opgezet als een serie brieven aan Mozart ("gefingeerde brieven" staat op de achterkant, wat me nogal logisch lijkt met een geadresseerde die al eeuwen dood is). Daarin schrijft hij aan de componist wat zijn muziek voor hem betekend heeft in zijn leven en voor zijn ontwikkeling als mens en kunstenaar. Hoe een wonderschone aria uit Le Nozze di Figaro (te beluisteren op de meegeleverde cd) hem uit een existentialistische puberdepressie haalde. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

Eric Siblin, The Cello Suites (VS 2009) Siblin was een popmuziekjournalist zonder speciale belangstelling voor klassieke muziek, toen hij toevallig een keer bij een opvoering van de Cello Suites van Bach terecht kwam. En wat gebeurde er? Hij was verkocht. Totaal. Zo totaal dat hij gedreven werd zich helemaal te verdiepen in deze suites voor één enkele kale cello - schitterende muziek, maar niet meteen Bachs populairste of meest toegankelijke werk. Klik hier voor de volledige bespreking.

---

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.