zondag 29 oktober 2017

Een jaar in het leven van een boekwinkel

Shaun Bythell,
The Diary of a Bookseller (GB 2017)
Memoires, 315 pp.
Nederlandse vertaling: Dagboek van een boekverkoper


Ergens in Yorkshire was tot voor kort een boekwinkel waarvan de eigenaar zo de schurft had aan mensen van het type 'kijken-niet-kopen' dat hij 50 pence entree hief, die je alleen terug kreeg als je een boek kocht. De man was zo onbeschoft tegen zijn klanten dat het hele dorp opgelucht was toen hij zijn winkel eindelijk aan een andere eigenaar overdeed. Shaun Bythell, die dit vermakelijke dagboek schreef en die de grootste tweedehands boekwinkel in Schotland bezit, heeft gelukkig een betere reputatie, maar ik vermoed dat hij stiekem wel een beetje met de botte ex-boekverkoper mee kan leven. Niks zo frustrerend als klanten die de hele winkel op zijn kop laten zetten voor een boek en het dan niet kopen. Bythell leeft zijn frustraties over deze types met name uit op zijn Facebookpagina, waar hij ze subtiel te kijk zet. Dat heeft zijn Facebookpagina een grote schare fans opgeleverd, maar ook hier en daar een vijand. Zo neemt hij in zijn dagboek met een zeker duister genoegen deze reactie van ene Paul op:
On Facebook today was a message from hater Paul: ‘We’ve crossed swords before and before you patronise me with your explanation of exactly what your site is meant to be portraying, remember that due to the wide coverage of the internet, you are possibly doing your business more damage than good. I, for one, stopped visiting your shop a few years ago, due to your pathetic postings on Facebook and over-inflated self-belief and attitude. I really think you should stop doing this, as it is quite patently a childishly backhanded way of being rude behind your customers’ backs. Grow up and find a more beneficial hobby for crying out loud.’
Gelukkig zijn de reacties op TripAdvisor allemaal positief, en zijn er zelfs twee die een opmerking over het eten maken dat er geserveerd wordt. Bythell serveert helemaal geen eten en heeft dat ook nooit gedaan. Neprecensies? Dat brengt hem op een stout idee:
Inspired, I wrote a ridiculous review praising the owner’s magnificent good looks, convivial charm, captivatingly beautiful scent, the wonderful stock, the electric atmosphere and a litany of other unlikely superlatives. In no time at all it had been removed and TripAdvisor had sent a threatening email warning me not to do it again. I went straight back onto their site and wrote another one, and encouraged the shop’s Facebook followers to do the same.
Darwin en de Bijbel
Ook raakt hij merkbaar (en begrijpelijk) geïrriteerd door klanten die in zijn boekwinkel langs komen om een boek op te zoeken en dan laten weten dat ze het lekker op Amazon gaan bestellen omdat het daar goedkoper is. Bythell heeft de onlineboekenreus niet bepaald lief (wat zachtjes uitgedrukt is), maar hij is er voor een deel van zijn inkomsten ook weer van afhankelijk omdat hij elke dag verscheidene boeken via Amazon en Abebooks verkoopt. Als hij ze kan localiseren, tenminste. Want ten eerste heeft hij 100.000 boeken en een mijl aan boekenplanken in zijn winkel, en ten tweede heeft zijn assistente Nicky, die én alternatief én Jehova Getuige is, een heel eigen systeem van rubriceren: "it’s not uncommon to find copies of On the Origin of Species in the fiction section, put there by her. I retaliate by putting copies of the Bible (which she considers history) in among the novels." Geen wonder dus dat hij zo nu en dan door Amazon van de site gegooid wordt, omdat hijniet aan de bestellingen  kan voldoen en een te laag waarderingscijfer krijgt van de klanten.

Uitmesten
Bythell begint dit dagboek op 5 februari 2014. Waarom 5 februari? Nou zomaar, omdat hij dan op het idee komt een dagboek bij te gaan houden. Hij doet daarin, meestal vrij bondig, verslag van zijn werkdag en van de klanten die de winkel opluisteren. Er gebeurt zelden iets opzienbarends en toch is het altijd onderhoudend. Dit is een karakteristieke anekdote, bestaande uit één lakoniek zinnetje: "At lunchtime a customer with his left trouser leg rolled up to his knee and his right one at his ankle, and a flat cap, bought a book about tantric sex." Of deze: "An elderly customer told me that her book club’s next book was Dracula, but she couldn’t remember what he’d written.". Het dagboek is niet alleen onderhoudend, maar ook een echte blikopener. Ik had er bijvoorbeeld nooit zo bij stil gestaan dat het vak van tweedehandsboekverkoper fysiek zo zwaar is en dat je er een sterke rug voor moet hebben, want je sjouwt heel wat af met zware dozen. Bythell is geregeld onderweg met zijn gammele busje om ergens een bejaardenwoning uit te mesten of de bibliotheek op te kopen van mensen die kleiner gaan wonen. Elke keer is er dan weer de spanning of er iets bijzonders tussen de meuk zit (wat zo nu en dan voorkomt) en soms ontmoet hij onverwacht interessante mensen met interessante levensgeschiedenissen.

Captain, de winkelkat, die zo nu en dan zoek is
Aftershave op de rug
Omdat het bestaan van een tweedehandsboekverkoper geen vetpot is, vult Bythell zijn omzet aan met een extra bron van inkomsten: de Random Book Club. Voor £ 59 (UK) of £ 99 (rest van de wereld) per jaar krijg je maandelijks een boek dat Bythell persoonlijk voor je uitzoekt. Je hebt geen enkele inspraak in wat je wilt hebben, dus elke maand ploft er weer een volkomen verrassing op je deurmat. Motto op de website: "Take a risk and be unfaithful to Amazon. Do you think Amazon will notice the lipstick on the collar of your dust-jacket? Or the smell of aftershave on your spine? Of course not. Amazon doesn't really love you. But we do." Fantastisch toch? Wil je lid worden, dan kun je hier opgeven.

Schatkamer
De winkel van Bythell (met de simpele doch doeltreffende naam The Bookshop) is gevestigd in Wigtown, een gat van 1000 inwoners in een uithoek van Zuidwest Schotland, dat notabene een eigen literair festival heeft. Elk jaar in september strijken er duizenden festivalgangers en bekende of minder bekende Schotse schrijvers neer voor tien volle dagen literair genot. De woonkamer van Bythell verandert dan in een festivallocatie, er logeren schrijvers bij hem in huis en in de winkel, en er wordt teveel whiskey gedronken. Klinkt absoluut geweldig. Als ik verder niks te doen had, zou ik meteen een excursie organiseren naar het festival van 2018. Alleen voor de winkel van Bythell zou je er trouwens al heen gaan. Bekijk de filmpjes hieronder en je ziet onmiddellijk dat het een schatkamer is, een hemel voor elke boekenliefhebber. In het eerste filmpje leidt Bythell je op originele door zijn winkel en in het tweede geeft Jehova-Nicky (je weet wel, de excentrieke assistente die Darwin onder de fictie rubriceert) een professionele rap ten beste.



Bythell heeft absoluut geen literaire bedoelingen met zijn dagboek, wat ik eerder verfrissend dan jammer vind. Zijn recht voor zijn raap houding, zijn eigenzinnigheid en zijn laconieke gevoel voor humor zijn waarschijnlijk typisch Schots, maar spreken mij als Fries ook erg aan. Bovendien, wie van ons vindt het nou niet fijn om over boeken te lezen? Ik verorberde elke avond voor het slapen gaan een maand aan dagboeknotities en ben zelden zo aangenaam in slaap gevallen.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.

15 opmerkingen:

  1. Hoi Anna, die winkel wil ik ook wel bekijken! Heerlijk stukje en de you-tube fragmenten zijn geweldig. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Mooi, hè? Ik wilde er ook stante pede naar toe, toen ik die filmpjes zag.

      Verwijderen
  2. Ik had dit boek net op mijn wensenlijst gezet toen ik het bij jou aangekondigd zag om te bespreken. Die ga ik zeker lezen. Doet me denken aan de boeken van de eigenaren van het Utrechtse Hinderickx & Winderickx, die ook twee boeken hebben uitgebracht over hun belevenissen

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoewel ik de twee eigenaren van Hinderickx & Winderickx graag mag (Hans is helaas 5 jaar geleden overleden) en hun belevenissen zeker onderhoudend zijn, vond ik die 2 boeken toch niet zo heel erg goed geschreven. Groetjes, Erik

      Verwijderen
    2. Koen, dit is volgens mij ook echt wat voor jou. En je kunt zelfs kiezen tussen een Nederlandse en een Engelse versie.

      Verwijderen
  3. Wat een geweldig verhaal, ik ga hem meteen opzoeken op Facebook.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Bij dat verhaal over Steve Bloom moest ik onmiddellijk denken aan Bernard Black van de tv-comedy Black Books, en ik ben niet de enige die die link legde :)
    The Bookshop lijkt gigantisch in de videoclip en wat een geweldige rap! Ik moest vooral lachen om het eind, als ze met zijn drieën voor de deur staan te swingen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. O, die comedy kende ik nog niet. Zo zie je maar weer: het echte leven en fictie kunnen soms heel mooi in elkaar over lopen.

      Verwijderen
  5. Ik ben het boek momenteel ook aan het lezen, ik doe ook steeds een stuk(je) voor het slapen. Heerlijke lectuur, het kan me niet lang genoeg duren! Overigens kan ik ook bevestigen dat de nederlandse vertaling erg goed is, de grapjes blijven prima overeind.
    Shaun Bythell heeft op Youtube een eigen kanaal waar hij steeds nieuwe filmpjes publiceert.
    En als het ooit tot een excursie naar Wigtown komt, sta ik vooraan ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Die filmpjes zijn goed, hè? Uit het boek blijkt dat hij ook filmpjes voor anderen maakt, dus hij is op zijn minst semi-professioneel.
      En ik heb je alvast op de deelnemerslijst voor De Excursie gezet ;-)

      Verwijderen
  6. Wat een heerlijke beschrijving van een heerlijke winkel. Vooral de Random boekenservice lijkt me helemaal geweldig.
    Ik word zo blij van dit soort dingen.

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja, ik ook, blij en gelukkig. En net als Joke, kon het boek ook mij niet lang genoeg duren.

      Verwijderen
  7. Reacties
    1. En mocht de vakantie onverhoopt naar The Bookshop voeren, dan willen wij natuurlijk een heel uitgebreid verslag, met foto's. Maak ons jaloers!

      Verwijderen