Rijke dames en foute mannen

Anthony Trollope,
Can You Forgive Her? (GB 1864-65)
Deel 1 van 6 van de Pallisser Novels
Roman, 848 pp.
Niet in het Nederlands verkrijgbaar
Herlezing


Anthony Trollope was niet alleen een onwaarschijnlijk productief romanschrijver, hij had lange tijd ook nog gewoon een baan bij de Posterijen en ontwikkelde in 1852 de pillar box, die prachtige vrijstaande cilindervormige, rode brievenbus die zo typisch Brits is. Dankzij de pillar box hoefden de Britten hun post niet helemaal meer naar het postkantoor of de dichtstbijzijnde postkoetshalte te brengen, maar konden ze hun brieven gewoon in de pillar box om de hoek laten glijden. Er zijn vast niet veel schrijvers die zoiets praktisch aan de mensheid hebben nagelaten.

Konkelende geestelijkheid
Trollope wordt in Nederland niet zoveel gelezen (voor zover ik kan nagaan is van zijn tientallen romans alleen Barchester Towers - zeer onlangs - vertaald) maar in de UK is hij nog steeds zeer geliefd. Oké, hij is misschien niet helemaal van hetzelfde kaliber als tijdgenoten George Eliot en Charles Dickens, maar tweederangs is hij zeker niet. Het is niet voor niks dat zijn romans nog steeds massaal in druk zijn en zelfs zo nu en dan door de BBC verfilmd worden. Zo was er in de jaren zeventig een prachtige, maanden durende verfilming van zijn zes romans rond Lady Glencora en Plantagenet Pallisser op de buis, onder de titel The Pallissers. Heerlijk vond ik die. Wat later, in de jaren tachtig, ging ik de romans lezen en die waren eigenlijk nog beter. Het allerbekendst is Trollope trouwens om zijn Barchester-serie, ook weer zes romans, die zich afspelen rond een fictief stadje met een kathedraal en een konkelende geestelijkheid. Maar zelf gaf ik altijd de voorkeur aan de Pallisser-serie, waar politici een belangrijke rol spelen en waarin de adellijke familie Pallisser de rode draad is.

Foute types
Niet dat het een typische familiesaga is. Alle romans staan in principe op zichzelf en hebben allemaal een ander middelpunt. In sommige ervan, zoals The Eustace Diamonds, spelen de Pallissers slechts een bijrol, en Phineas Finn bijvoorbeeld gaat vooral over een jonge Ier die het in Londen probeert te maken. Ook in dit deel 1, Can You Forgive Her?, staan de Pallissers niet helemaal centraal, want die rol is weggelegd voor Alice Vavasor, een jonge onafhankelijke dame die niet kan kiezen tussen twee mannen. Eigenlijk is het thema van deze roman 'foute mannen', want ook haar nicht Glencora en haar tante Arabella vallen op foute types, en ruim 800 pagina's lang laat Trollope ons zien hoe divers dat uit kan pakken.

Uit de klei getrokken
Om met Lady Glencora, de nicht van Alice, te beginnen: daarvan weten we meteen al voor wie zij kiest. Glencora, die een fabelachtig rijke erfgename is, én piepjong en bruisend, kon de familiedruk niet aan en heeft zich uit laten huwelijken aan houten klaas Plantagenet Pallisser (achter zijn rug om ook wel Planty Pal genoemd). Plantagenet is de erfgenaam van de Duke of Omnium, één van de hoogste adellijke titels in het land, en wordt klaargestoomd voor een belangrijke kabinetspost in de liberale regering. Daarvoor heeft hij de onmetelijke rijkdom van Glencora nodig, die voor hem en de familie haar oogverblindend knappe maar slappe geliefde Burgo Fitzgerald op heeft gegeven om haar plicht als erfdochter te doen. Maar zij en Burgo kunnen elkaar natuurlijk niet zomaar vergeten en daar gaat het na een tijdje toch mis. Inmiddels heeft ook Alice Vavasor een waardeloze geliefde opgegeven en zich verloofd met de voorbeeldige John Grey. Totdat ze het benauwd krijgt en stomme dingen gaat doen. En op de achtergrond is er nog de vrolijke weduwe Mrs. Greenow, tante van Alice, die onlangs na een kort huwelijk met een oude man een vermogende dame is geworden en die het hof gemaakt wordt door een rijke, maar uit de klei getrokken boer genaamd Cheesacre en een flitsende officier die van het goede leven houdt maar geen geld heeft. Mrs Greenow en haar aanbidders zijn maar een subplot, maar zij zorgen wel met zijn drieën voor de vrolijke noot. Zo is er een briljant geschreven picknick-scène waaruit blijkt dat Trollope ook heel erg geestig kan zijn.

Nooit uit de mode
Verwikkelingen, verwikkelingen, dus. En dat allemaal op zijn Victoriaans, dat wil zeggen breedsprakig en wijdlopig. Toch vond ik dit boek ook bij een tweede kennismaking geen moment saai. Toegegeven, je wilt Alice regelmatig een schop onder de kont geven, maar haar onafhankelijkheid zal de meeste moderne lezers zeker voor haar winnen en wat deze romans vooral zo aantrekkelijk maakt is dat ze vol leven zitten. Vol upper and upper middle class leven, dat wel, maar die klassen spatten wel van de pagina's af. En het is gelukkig niet zo dat Trollope kwijlend naar de rijken en edelen opkijkt - hoewel typisch Victoriaanse snobisme hem niet vreemd is. Maar ingebakken satirische maatschappijkritiek is ook een belangrijk deel van deze romans en hoewel ze heel erg van hun tijd zijn, maakt die kritische noot ze ook meteen van alle tijden. Want hebzucht en ambitie en gekonkel gaan toch nimmer uit de mode?
______________________

Even uit nieuwsgierigheid: wie van jullie heeft überhaupt wel eens van Trollope gehoord? En zijn er misschien zelfs mensen hier die één of meer van zijn romans hebben gelezen?

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.