Conflict tussen familie-eer en waarheidsvinding

Laura Joh Rowland,
Shinju (VS 1994)
Roman, 452 pp.
In het Nederlands uitgebracht onder dezelfde titel


Vroeger verslond ik politieromans, maar op een gegeven was ik er een beetje op uit gekeken. Het leek wel alsof de schrijvers, om zich toch nog op een overvolle markt te onderscheiden, hun verhalen steeds meer vol stopten met extreem geweld. Het hoeft van mij echt niet perse lekker cosy te zijn. Maar boeken over types die hun slachtoffers levend villen of die zo gruwelijk mogelijk vrouwen vermoorden, waarbij de werkzaamheden van de moordenaars met veel gevoel voor detail worden beschreven...... Het hoeft voor mij niet meer. Kwestie van smaak. Dat wil niet zeggen dat ik het genre heb opgegeven. Ik blijf smullen van een goede puzzel en het is altijd bevredigend hoe, in tegenstelling tot het echte leven, aan het eind van het verhaal de rechtvaardigheid altijd zegeviert en de chaos weer even is bezworen. Vooral fijn zijn series rondom een onkreukbare, integere speurder, die een beetje een buitenbeentje is, tegen wordt gewerkt door de machthebbers, en opereert in een interessante omgeving, zoals het Engeland van Henrik VIII in de uitstekende Shardlake-boeken van C.J. Sansom of die van Louise Penny rondom inspecteur Gamache. En nu kan daar ik tot mijn plezier ook de boeken van Laura Joh Rowland over een samoerai in het zeventiende-eeuwse Japan aan toevoegen.

Werkeloze samoerai
De hoofdpersoon van Shinju is Sano Ichiro, een jongeman uit de samoeraiklasse. De samoerai waren de militaire elite in het feodale Japan, wel wat te vergelijken met de ridders uit onze middeleeuwen - niet de verheven figuren die de negentiende-eeuwse romantiek daarvan heeft gemaakt, maar vechtjassen die leefden van strijd en geweld en daar hun rijkdom mee hadden vergaard. In 1689, het jaar waarin dit verhaal speelt, is er echter al een tijdje vrede in Japan. De heersende shogun (de militaire leider, die het de facto staatshoofd is) heeft de eeuwig opstandige daimyo's (een soort baronnen) er eindelijk onder en de samoerai zijn een beetje overbodig geworden. De vader van Ichiro is van lieverlee een vechtschool begonnen, waar ook Ichiro is getraind en anderen heeft getraind.

Maar de ware liefde van de intellectuele Ichiro ligt bij de de geschiedkunde. Hij geeft les aan privéleerlingen en doet wetenschappelijk onderzoek. Alleen kan de schoorsteen daar niet van roken en als het familiefortuin zover is geslonken dat hij een echte baan moet hebben, krijgt hij via een invloedrijke patroon een goedbetaalde positie bij de overheid. Om precies te zijn bij de politie, die vooral aan ordebewaking doet. Het is niet de bedoeling is dat Ichiro zich, als telg uit een ooit glorieus samoeraigeslacht, al te zeer inspant en vooral niet dat hij zijn handen vuilmaakt aan echt politiewerk.

Rituele zelfmoord
Zijn collega's moeten alleen al daarom al niks van Ichiro hebben. Hij is bovendien niet één van hen, hij hoort er niet bij en dat laten ze weinig subtiel merken. Ichiro is doodongelukkig, maar de familie-eer en de plicht om zijn ouders te helpen gaan voor alles, dus hij maakt er het beste van en verschijnt elke dag trouw op kantoor. Al gauw gebeurt er echter iets waardoor hij interesse krijgt voor het politiewerk. Er worden twee lijken uit de rivier gevist, een stel geliefden zo lijkt het, die shinju hebben gepleegd: een dubbel, rituele zelfmoord, omdat ze vanwege sociale of familieverplichtingen  niet bij elkaar mogen zijn. Het gaat hier om een jong meisje uit een invloedrijke daimyo-familie en een nederige kunstenaar. Het scherpe oog van Ichiro ziet echter dingen die niet kloppen met de shinju-verklaring en hij is er al gauw van overtuigd dat er iets anders aan de hand is. Hij gaat vol ijver op onderzoek uit, want het doen van onderzoek en daarbij precies boven water halen wat er echt gebeurd is, is immers zijn ware passie.

Ichiro is politiek naïef, en heeft niet in de gaten dat niemand die waarheid wil weten, want die is te onwelgevallig. Hij wordt al gauw van alle kanten tegengewerkt en na een tijdje helemaal van de zaak gehaald. Zoals het het genre betaamt, laat hij zich daardoor niet weerhouden en trotseert hij zijn meerderen en de andere machthebbers door koppig door te speuren, waardoor hij uiteindelijk, met gevaar voor eigen leven, toch de waarheid boven tafel krijgt. Een beetje standaard allemaal.

Interessante geschiedenis
De reden dat ik ondanks het tamelijk conventionele verhaal deze roman met zoveel plezier heb gelezen ligt in de plaats en tijd waarin hij speelt, en de uitstekende manier waarop Rowland die doet herleven. Niet alleen krijg je en passant, zonder dat het al te veel opvalt, een boeiende geschiedenisles over de sociale verhoudingen in het zestiende-eeuwse Japan. Ook het dagelijks leven uit die tijd, uit allerlei lagen van de bevolking van edelen tot acteurs tot pornoverkopers, krijgt van alle kanten geur en kleur. Ik las het boek in Japan, en bleek er onverwacht veel aan te hebben tijdens onze rondreizen langs historische bezienswaardigheden. Ichiro is bovendien een innemend personage, dat voortdurend worstelt met het conflict tussen familie-eer en het uitvissen van de waarheid. Waaraan moet hij trouw zijn? Hoe kan hij integer blijven? Hij weet het niet, maar uiteindelijk dwingen omstandigheden hem toch tot een bepaalde keuze.

Er zijn na dit eerste deel in de serie nog heel veel delen verschenen, dus ik heb nog aardig wat keus voor als ik over een tijdje zin heb in een goed verteld, onderhoudend verhaal én weer even terug wil naar Japan, zonder de kosten en vermoeienissen van een lange vliegreis 😉.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.