Japan: kogeltreinen en zenmaaltijden

Japan is een land met prachtige oude schrijnen en tempels, maar ook met elektrische wc's voorzien van een uitgebreid bedieningspaneel. Het is het land van überhippe jongeren, en van meisjes in beeldschone kimono's. Van flitsende hoogbouw en van sprookjesachtig mooie tuinen. Van  razendsnelle kogel-treinen die met militaire precisie op tijd rijden en van traditionele tempelherbergen waar je oog- en tongstrelende veganistische zenmaaltijden krijgt. Én het is het land van mensen die wellevendheid zozeer tot kunst verheven hebben, dat je je bij terugkeer in Nederland rot schaamt voor het botte gedrag dat hier de norm is. Kortom: een fantastisch land waar ik maar niet uitgekeken raakte.

Reisgegevens Periode:  mei 2019 Soort reis:  wandel- en cultuurrondreis Organisatie: SNP Accommodatie: stadshotels en enkele traditionele herbergen Bezocht: Tokio, Nikko, Fujisan, Magome, Kioto, Koyasan, Hiroshima, Matsuyama, het eiland Shikoku, Osaka Weer: aangenaam tot behoorlijk warm, met een paar keer regen

Het gouden paviljoen in de tuinen van de Kinkaku Tempel vlakbij Kioto
(onderwerp van Yukio Mishima's klassieke roman The Temple of the Golden Pavilion)

Tuinen en tempels

Tuin bij het museumpje van Nikko

De meeste Japanners besteden aan alles wat ze doen zeer veel zorg en liefde, zelfs aan kleine details of nederige werkzaamheden, zoals ik hier al eerder constateerde in de boeken over ikigai. Dat valt vooral op in de manier waarop ze maaltijden presenteren (waarover later meer) en in de tuinen die ze aanleggen. Die tuinen! Ze zijn vaak onderdeel van een tempel (maar lang niet altijd) en ik had daar wel dagen willen doorbrengen, gewoon met wandelen, zitten, mijmeren en de schoonheid ervan op me in laten werken.Ze zijn een typisch voorbeeld van de Japanse omgang met de natuur: die wordt getemd met veel respect voor die natuur, dat wil zeggen met een gevoel voor esthetiek dat de natuurlijke schoonheid versterkt en beter doet uitkomen - dus niet door in het gelid gezette bomenrijen of door geometrische, rechte lijnen, maar door een zorgvuldig gecultiveerde combinatie van harmonische vormen en kleuren, zachte rondingen, subtiele schakeringen in groentinten en meditatieve vijvers. Zelfs aan de straat, in de beperkte ruimte voor hun huizen, doen de Japanners moeite om er met een paar potten wat moois van te maken (zie de foto hieronder)

Mooi eten

Zoals ik al zei, besteden de Japanners ook veel zorg aan de wijze waarop hun maaltijden worden opgediend. In bijna alle restaurants is elk maal een plaatje. En het is natuurlijk ook nog eens heel lekker, het tegenovergestelde van de vette, zoete, overdadige Amerikaanse maaltijden waar mijn ingewanden zo'n hekel aan hadden toen ik in de VS was.

Omdat je met stokjes eet, ga je vanzelf rustig eten in plaats van te schrokken en te schransen. Je proeft meer: niet alleen de smaken maar ook de bijzondere consistenties, zoals bijvoorbeeld die van een zijdezachte soort tahoe, die letterlijk smelt in je mond. De prachtigste maaltijd was de veganistische zenmaaltijd die we in een tempelherberg in Koyasan kregen (foto hieronder). Het was tevens de meest raadselachtige, want bij de helft van de gerechten had ik geen idee wat ik nu precies zat te eten. Maar ik vond het wel heel lekker.

In veel restaurants eet je aan lage tafeltjes, waarbij je geknield op een kussen zit. Niet fijn voor ons westerlingen, maar gelukkig is er bijna altijd ook wel een tafel met stoelen voor de stijve Europeaan. De enige uitzondering was de Hoon-in (website) in het bedevaartsoord in de bergen Koyasan, waar we toch echt aan de lage tafeltjes moesten geloven. Net zoals in de andere traditionele herberg waar we overnacht hebben, ga je daar eerst gezamenlijk in het grote warme bad (mannen en vrouwen gescheiden), waarna je brandschoon en allemaal in dezelfde katoenen kimono aan de dis verschijnt.

De veganistische zenmaaltijd in tempelherberg Hoon-in in Koyasan, in de bergen.

Voor de meer eh ... vreetzame types zijn er gelukkig de lopende-band-sushi-tentjes. In het midden staat de kok hectisch te doen in zijn open keuken, omringd door een lopende band waarop gestaag schoteltjes met sushi-gerechten langs komen dobberen. De lopende band is weer omringd door tafeltjes met gasten, die pakken wat hen aanstaat en afrekenen naar gelang het aantal schoteltjes dat ze leeg hebben gegeten, waarbij de kleur van het schoteltje de prijs van het gerecht aangeeft. Als je flink doorschranst kan het zomaar gebeuren dat je een stapel van een meter af mag rekenen. Als je tenminste van rauwe vis houdt.

Bossen en bergen

De meeste reizen naar Japan concentreren zich op de cultuur. Niet raar, want die cultuur is zo verfijnd en bijzonder dat je met gemak niks anders kunt doen dan je vergapen aan de prachtige tempels, de kunst, de pagode-achtige kastelen en de tuinarchitectuur. Maar je kunt in de bergen ook geweldig wandelen. Dat wil zeggen, je kunt bijvoorbeeld samen met enorme hordes Mount Fuji beklimmen (wat wij niet hebben gedaan, we hebben de berg alleen van een afstandje bewonderd), maar je kunt ook de bossen intrekken en genieten van de rust. Bij Nikko (een paar uur treinen ten noorden van Tokio) wandelden we in een berkenbos met in plaats van varens lage bamboe als kreupelhout. Omdat het bos hoog gelegen was, waren de berkenbomen begin mei nog aan het uitbotten en had de bamboe genoeg licht om de bodem volledig te bedekken. Het effect was bijna etherisch, mede dankzij die witte stammen tegen de felblauwe lentelucht.

Berkenbossen in de bergen bij Nikko, met bamboe als ondergroei.

Nóg mooier was de wandeling die we maakten over een deel van de eeuwenoude postroute tussen Tokio en Kioto. Die postroute is allang niet meer in gebruik, maar hij is nu geschikt gemaakt voor wandelaars. Er is een comfortabel pad met wegwijzers, theehuizen waar je gratis een kopje thee kunt krijgen, wifi, fraai gerestaureerde dorpjes, grafmonumenten langs de weg en weelderige bossen met beren. De Japanners zijn kennelijk doodsbenauwd voor die beren, want op gezette afstanden staan klokken die je kunt luiden om de beesten preventief weg te jagen, zodat ze niet schrikken als je per ongeluk elkaars pad kruist.Wij hebben uiteraard geen enkele beer gespot, maar hebben wel enorm genoten van het prachtige landschap, zelfs al regende het.

Hoedt u voor de beer: langs de oude postroute tussen Tokio en Kioto..

Stadsgezichten

In Tokio keken we naar de uberhippe meisjes in de uberhippe Takeshita Straat (zie foto iets verder naar onderen), bewonderden we een tentoonstelling over schilderijen met blauwe irissen in een museum met een tuin met blauwe irissen, raakten we een reisgenoot kwijt op het drukste punt van de stad en propten we onszelf in de metro, waar iedereen zich heel gedisciplineerd gedraagt en niemand in zijn mobieltje staat te tetteren. In Hiroshima bezochten we het indrukwekkende Peace Memorial Museum en werd ik emotioneel overweldigd door de verhalen van de slachtoffers van de atoombom die daar in 1945 gedropt werd. In Osaka maakten we met zijn drietjes een toeristisch tochtje met een rondvaartboot en werd ik vervolgens even gek van de hectiek van het gigantische en glimmend-luxe winkelcentrum daar. In Kioto genoten we van de oude straatjes, van de ontelbare fraaie tempels, van de beeldschone tuinen, van het kunstmuseum, van al die jonge meisjes in de mooiste kimono's en werden we krankjorum van de hordes die allemaal in hetzelfde laantje van het bamboebos selfies aan het maken waren en van de miljoenen (zo leek het wel) schoolkinderen die zich net als wij aan de Kinkaku Tempel vergaapten.

Straatjes in het oude Kioto, met nieuw en oud door elkaar en
overal bovengrondse elektriciteitsdraden.vanwege de aardbevingen

De uberhippe meisjes van Takeshita Straat in Tokio.

Shin-kan-sen

We deden alles met het openbaar vervoer. In een land waar alles zo goed geregeld is en iedereen zo punctueel is als in Japan kan dat prima - al is het wel een gedoe als je soms wel vijf keer over moet stappen, met zijn vijftienen bent en een lading bagage meezeult De meeste reizen gingen met de gewone trein, maar we stapten ook een keer in een kabeltreintje toen we een afgelegen bestemming hoog in de bergen hadden en we gingen meerdere keren met de shinkansen, ofwel de supersnelle kogeltrein die aan de lopende band heen en weer raast tussen de grote steden. Hij heeft speciale sporen, eigen perronwachten en binnen lekker veel beenruimte en een karretje met hapjes en drankjes dat regelmatig langskomt. Het voelde een heel klein beetje alsof je voor het eerst in een vliegtuig zat. Gewoon leuk.

De shinkansen komt binnen suizen. De perronwacht geeft een sein aan zijn collega.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen.