En eeuwig zongen de bossen

Antti Tuomainen,
Little Siberia (Finland 2019)
Roman, 300 pp.
Uit het Fins in het Engels vertaald door David Hackston
Niet in het Nederlands vertaald


Voor het eerst op leesreis naar Finland! We reizen af naar een besneeuwd dorpje in de buurt van de Russische grens, gelegen aan een meer, omringd door bossen en met een dominee die verzeild raakt in een misdaadmysterie. Maar daar komen de clichés abrupt tot stilstand. Het is noch een cosy mystery noch een depri Skandi-krimi, maar iets veel leukers. Antti Tuomainen had al meerdere sombere misdaadromans volgens het gebruikelijke stramien op zijn naam staan, toen hij besloot eens iets anders te doen: krimi's met zwarte humor. Het begon met het goed ontvangen The Man Who Died, daarna volgde er een roman met de veelbelovende titel Palm Beach, Finland en onlangs liep ik tegen het net vertaalde Little Siberia aan, waar de schrijver naast een dosis humor ook nog een prettig snufje filosofie aan toe voegde, met een dominee die eigenlijk niet in God gelooft als verteller.

Existentïele vragen
Deze Joel is een dertiger, die een paar jaar geleden als aalmoezenier een tijdje is uitgezonden naar Afghanistan en daar tijdens een heldhaftige redding ernstig gewond is geraakt ("My body is etched in scars from head to toe. Whenever I visit a public sauna, people ask what it’s like to wrestle with a bear."). Hij is daar inmiddels weer van hersteld is, of bijna hersteld, maar daarover zo meteen meer. Joel lijkt eigenlijk meer op zijn gemak wanneer hij in actie moet komen, dan wanneer hij existentiële vragen van de dorpelingen moet beantwoorden, want hij weet het ook allemaal niet. "Is het einde der tijden nabij?" Nou, eh, denk het niet. "Wat heeft God met ons voor?" Ik wou dat ik het wist. "Bestaat God überhaupt?" Tja, eh... Nog een probleempje: hij heeft nooit de moed op kunnen brengen om zijn vrouw te vertellen dat hij door zijn verwondingen onvruchtbaar is geworden. Totdat het te laat is en hij op een dag thuis komt, waar zijn echtgenote hem stralend laat weten dat ze zwanger is.

Sportschoolhouder of groenteboer
Oh, en er is nóg een klein probleempje, eentje van het soort waar Joel zich veel meer op zijn gemak mee voelt. Er is vlakbij een bijzondere meteoor ingeslagen, die nu in het plaatselijke museumpje wordt bewaard, totdat iemand hem op komt halen om naar Helsinki te brengen. Naar schatting is de meteoor al gauw een miljoen euro waard, dus de dorpelingen houden om de beurt 's nachts de wacht bij deze kostbaarheid. En laat er nou net tijdens Joels wacht ingebroken worden. Joel besluit om het heft in eigen handen te nemen en niet op de politie te wachten, want het dichtstbijzijnde bureau zit uren rijden verderop. Maar al gauw beginnen er dooien te vallen en wordt duidelijk dat allerlei types het op Joel gemunt hebben. Tussen de bedrijven door tracht hij ook nog uit te vinden wie zijn vrouw zwanger gemaakt kan hebben. De afgetrainde sportschoolhouder, de kruiperige groenteboer? Iemand uit het plaatselijke nachtclubje? En wat moet die enorme Rus ineens in het dorp?

Sms-jes
Ik heb erg genoten van dit verhaal. Het is niet aan de lopende band lachen, gieren, brullen, maar de zwarte humor is nooit ver weg, en de kurkdroge vertelstijl van Tuomainen draagt daar prachtig aan bij. Eén scène, waarin Joel van achterin een auto een lijk laat communiceren met een stomdronken coureur is zo hilarisch dat ik hardop moest lachen. Zo'n idiote scène kan gemakkelijk ontsporen en flauw worden, maar Tuomainen weet precies hoe hij hem zo laconiek mogelijk moet vertellen en weet exact het juiste tempo aan te houden. Ook de onhandige pogingen van Joel om er achter te komen of zijn vrouw wel echt zwanger is en van wie dan, zijn vaak heel grappig, vooral als hij ingewikkelde dingen met een prepaid telefoon en sms-jes begint te doen, en zijn slimme plannetje in vervolgens in een gebroken been eindigt. Aandoenlijk zijn die pogingen ook. Net als Joels getwijfel over zijn geloof en zijn gesprekken met zijn parochianen. En ook daarin zit steeds die droge, onderhuidse humor waar Tuomainen zo goed in is.

Geloofwaardig
Andere sterke punten zijn de bijfiguren uit het dorp, die noch achterlijke plattelandshorken zijn, noch geïdealiseerde natuurtypes, maar gewoon mensen van vlees en bloed met hun slechte trekjes en de typisch menselijke problemen die die slechte trekjes naar boven brengen. Uiteraard zijn ze wel een tikje uitvergroot, maar dat hoort bij de toon van het verhaal. Joel is een mooi neergezette, goed afgeronde hoofdpersoon, die een geloofwaardige ontwikkeling meemaakt in de loop van het boek, en die met zijn twijfels en onhandigheden uiterst menselijk overkomt. Hij houdt er een sympathieke levenshouding op na, die hem ondanks (of misschien juist dankzij) zijn twijfels een goede pastor maakt: "Despite what some people seem to imagine these days, life and the world don’t owe me anything. Quite the opposite; it’s my duty to give both of them what I can, to do my best." En de schrijver slaagt er tenslotte ook nog in om alle plotlijntjes bij elkaar te brengen en af te ronden, maar dan zonder dat het geforceerd overkomt. Een succes, dus, dit eerste uitstapje naar Finland.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.