Levensecht

Anne Tyler,
Redhead by the Side of the Road (VS 2020)
Roman, 192 pp.
Vanaf juni 2020 in het Nederlands verkrijgbaar als "Rooie aan de kant van de weg"


Stel je een schilderij voor, een portret in een kunstgalerie. De geportretteerde is een bekende van je, een beste man, maar ook een tamelijk saaie pief met weinig uitstraling en met een gezicht dat je na één keer zien meteen weer vergeet. Het schilderij is op het eerste gezicht net zo onopmerkelijk. De achtergrond is nietszeggend, de kleding is nietszeggend, de blik is nietszeggend. Iedereen loopt dan ook meteen aan het portret voorbij, behalve jij, want jij kent de persoon en jij ziet als enige hoe ongelooflijk goed de schilder hem getroffen heeft, met precies de juiste penseelstreken en precies de juiste onopvallende details. Voor jou leeft het portret wonderlijk genoeg zelfs meer dan de persoon zelf. Wat een knappe schilder! Zo is het met deze meest recente roman van Anne Tyler.

Zit de stekker er wel in?
De hoofdpersoon, Micah Mortimer, is een typische Tylerfiguur. Ergens in de veertig, baantje als conciërge en klusjesman in een woongebouw, bijverdienste als zzp-ende computerhulp onder de veelzeggende handelsnaam Tech Hermit, en auteur van een redelijk verkopend computerhandboek met de briljante titel "First, Plug It In". Micah komt uit een drukke, chaotische, vrolijke familie met vier oudere zussen die allemaal als serveerster werken. Micha heeft als enige doorgeleerd, maar dat is niet de enige reden dat hij zich niet zo thuis voelt in zijn eigen familie. Hij wordt gek van de chaos waaronder de rest zo gedijt en bestrijdt die chaos met in beton gegoten gewoontes en regeltjes waar hij zich verbeten aan vast klampt.

Dit is Micah ten voeten uit en volgens mij kan alleen Tyler zo'n onbetaalbare beschrijving verzinnen.

When Micah was behind the wheel he liked to pretend he was being evaluated by an all-seeing surveillance system. Traffic God, he called it. Traffic God was operated by a fleet of men in shirtsleeves and green visors who frequently commented to one another on the perfection of Micah’s driving. “Notice how he uses his turn signal even when no one’s behind him,” they would say. Micah always, always used his turn signal. He used it in his own parking lot, even. Accelerating, he dutifully pictured an egg beneath his gas pedal; braking, he glided to an almost undetectable stop. And whenever some other driver decided at the last minute that he needed to switch to Micah’s lane, you could count on Micah to slow down and turn his left palm upward in a courtly after-you gesture. “See that?” the guys at Traffic God would say to one another. “Fellow’s manners are impeccable.”

De passage is veelzeggend, subtiel, én ontzettend humoristisch.

U bent mijn vader
Het zal waarschijnlijk niemand verbazen dat Micah een beetje worstelt met relaties. Hij heeft wel vriendinnen (het is tenslotte een ontzettend betrouwbare lieverd die zijn huis perfect schoon en netjes houdt), maar op de een of andere manier maken ze het steeds weer uit, Micah in verwarring achter latend. Hij heeft toch niks verkeerds gedaan? Dan staat er op een dag een jongeman op de stoep. Het is de zoon van Micahs eerste vriendin en de jongen heeft zich in het hoofd gehaald, dat Micah zijn biologische vader is. Micah weet dat dat onmogelijk is, maar raakt toch eventjes met de jongen opgescheept. Eigenlijk is dit het enige opvallende dat er in de hele roman gebeurt. De gebeurtenis brengt een ander gebeurtenisje teweeg, dat weer een ander gebeurtenisje op gang brengt, totdat er in Micah iets verandert, of beter gezegd: een klein beetje verschuift. En dat is het.

Digibeten
Ik lees altijd graag de één-ster-besprekingen op Amazon en die stellen ook bij dit boek niet teleur. De meeste zijn van lezers die in een 'recensie' van twee zinnen welsprekend blijk geven van een mengeling van verontwaardiging en verbazing. Verbazing over de enthousiaste reacties van anderen en verontwaardiging dat ze voor een boekje van 192 pagina's waarin niks gebeurt en dat zomaar ineens eindigt maar liefst 14 dollar neer hebben moeten tellen. Dit zijn de mensen die niet in staat zijn iets van zichzelf in Micah of zijn verrukkelijke digibete klanten of zijn uitbundige familie te herkennen. Niet omdat ze daar niks mee gemeen hebben, maar omdat ze niet zo goed zijn in zorgvuldig lezen of daar gewoon geen zin in hebben. Heel begrijpelijk trouwens, als je uit bent op een fijne plot die je lekker meesleept. In dat geval zul je je door deze roman ongetwijfeld bekocht voelen.

Gedachten lezen
Maar ik heb zeer genoten van deze korte slice of life uit het leven van de doodgewone en o zo herkenbare Micah. Hij is inderdaad een hele beste man, maar ik denk dat vooral vrouwen hem meteen zullen herkennen als het soort man waar je maar beter geen relatie mee aan kunt knopen. Hij is niet in staat om hints op te vangen of lichaamstaal te interpreteren, en snapt maar niet waarom zijn vriendinnen van hem lijken te verwachten dat hij gedachten kan lezen. Dat kan toch niemand? De oplettende lezer ziet echter heel goed wat Micah niet ziet. Daarom is de titel ook zo leuk. Die komt al vrij in het begin langs, als de bijziende Micah zonder bril zijn vaste rondje hardlopen afwerkt, en elke keer weer dezelfde vergissing maakt:

What was that little redhead doing by the side of the road? Because even though he knew by now that it was only a hydrant, still, for one fleeting instant he had the same delusion all over again, every single morning.

Even had ik tegen het eind de indruk dat deze roman uiteindelijk nergens heen zou gaan, maar gelukkig stelde Tyler ook deze keer niet teleur. Micah blijkt toch niet te oud om te leren en dat geeft een mooi einde dat je als lezer voldaan achter laat. Maar blijkens de eerder genoemde reacties op Amazon zie je dat waarschijnlijk alleen als je veel en graag mensen observeert en dus in staat bent om te zien hoe levensecht en knap geschilderd dit miniatuurportret is.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.