Blijmoedig doormodderen

Anne Tyler,

French Braid (VS 2022)

Roman, 256 pp.

Nederlandse titel: Franse vlecht

Zoals in alle romans van Anne Tyler speelt de crux van dit verhaal zich af tussen de regels door, in het innerlijke leven van de personages. Het gaat over een dysfunctioneel gezin dat weigert zichzelf als zodanig te zien, en vermoedelijk is het daarmee gewoon een gezin als ontelbare andere. De dysfunctionaliteit is geen drama of tragedie, het is voor de Garretts nou eenmaal iets dat bij het gezinsleven hoort. Maar onder de oppervlakte zit ook kritiek verscholen op de stereotype verwachtingen waarmee vrouwen werden en - vooral in het conservatieve Amerika - worden opgezadeld. 

Bizar

Centraal staat de familie van Robin en Mercy Garrett, die trouwen in de jaren veertig. Robin neemt de zaak van zijn schoonvader over, Mercy geeft haar kunstenaarsdromen op, wordt huisvrouw en brengt de kinderen groot. Precies zoals het hoorde destijds. In scènes uit de daaropvolgende jaren volgen we de Garretts in hun volstrekt normale leventje als volstrekt normaal gezin. Maar al tijdens een vakantie valt één van de dochters iets op, als ze tijdens een vakantie een vergelijking maakt met genoeglijke zwemscènes van negentiende-eeuwse Franse schilders.

The difference between this scene [haar familie in en aan het meer] and the ones in the French paintings, Alice thought, was that the paintings all showed people interacting—picnickers and boating parties. But here everybody was separate. Even her father, a few yards away from her, was swimming now toward shore. A passerby would never guess the Garretts even knew each other. They looked so scattered, and so lonesome. — All three of the children, even David, knew that their mother hated to cook.

Zodra moeder Mercy haar kans schoon ziet (dat wil zeggen, zodra de kinderen het huis uit zijn), huurt ze een atelier in de buurt, vervoert beetje bij beetje wat spullen, inclusief een bed, en verhuist bijna ongemerkt maar nooit officieel naar haar atelier. Iedereen doet alsof er niks aan de hand is, behalve de echtgenoot van dochter Lily: "It was bizarre, Lily’s husband always said, how something so obvious was never, ever talked about: her mother had left home." Hoezo bizar? Als je er niet over praat, is het immers niet gebeurd en kun je doorleven in een illusie.

Uitgezorgd

Vooral Robin is een kei in struisvogelpolitiek. Ik vind het trouwens mooi hoe Tyler daar nooit over oordeelt. Hij is een gewone, lieve man die zijn huwelijk niet aan durft te pakken, omdat hij bang is dat het dan in gruzelementen uiteen zal spatten. Of zoals Tyler het zo mooi beschrijft:

Even the simplest interaction racked him with anxiety. He was always missing cues, it seemed. And yet Mercy loved him. He had never asked her why; he was afraid that if she reflected too deeply, she would realize her mistake. He just kept the thought close to his chest, and polished it and cherished it as he had since the day she had said yes to him: Mercy loves me.

Mercy laat hem daarom zo indirect en zo zachtjes mogelijk vallen. Maar in andere dingen is ze heel duidelijk, zodra ze eenmaal onofficieel haar intrek in het atelier heeft genomen. Ze wil best even tijdelijk voor een kat zorgen, maar daarna moet het beest weer terug. Zelfs een kamerplant is al te veel. '“It would be too much to take care of,” she said.' Mercy is na het opvoeden van drie kinderen voor de rest van haar leven uitgezorgd. Ze is gelukkig in haar minimalistische atelier, waar ze portretten schildert van de interieurs van middle class huiseigenaren - noot de mensen zelf. 

Onhandig

De jongere generaties zijn niet veel beter. Kinderen vinden huwelijkspartners zonder hun ouders te informeren, anderen verhuizen zomaar een eind weg en allemaal doen ze voortdurend dingen waar de rest zich in hoge mate over verwondert, maar niks van zegt. en die ze nooit uitleggen aan hun familie. De Garretts hangen als los zand aan elkaar, en toch zijn ze op hun eigen manier best redelijk gelukkig  Ze verwachten geen perfectie en nemen het leven en hun familieleden zoals ze zijn. En ondanks alles houden ze ook nog op hun eigen hoogst onhandige manier van elkaar. Zo beschrijft Tyler dit soort liefde op de laatste pagina:

“So, this is how it works,” she said. “This is what families do for each other—hide a few uncomfortable truths, allow a few self-deceptions. Little kindnesses.”

“And little cruelties,” he said.

“And little cruelties,” she agreed, and she swung his hand between them.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.