Hoe Shizo Kanakuri een Olympisch record neerzette

Franco Faggiani

Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween (Italië 2019)

Roman, 256 pp.

Vertaald uit het Italiaans door Saskia Peterzon-Kotte

Deze roman gaat over een hardloper die 54 jaar 8 maanden 6 dagen 5 uur 32 minuten 20,3 seconden over de marathon deed. En dat is nog echt gebeurd ook.

Tegenwoordig schijnt het lopen van een marathon iets te zijn dat op een bucket list hoort. Je legt hem af met minimale training, net genoeg om hem uit te lopen zonder er dood bij neer te vallen, om hem vervolgens van je lijstje af te kunnen strepen. Jammer, want de afstand (ruim 42 kilometer) verdient respect en veel inzet, zoals ik uit eigen ervaring weet (PR 3:43:09 Amsterdam 2005, voor de kenners). Bij de Olympische Spelen van 1912 in Stockholm was de marathon iets dat nog amper leefde en al helemaal niet in Japan, waar bijna niemand wat met hardlopen op had. Maar de jonge Shizo Kanakuri bezat enorm veel talent, werd opgemerkt door een judocoach en werd tot zijn eigen schrik door de keizer naar Stockholm afgevaardigd om daar de marathon te winnen en zo de eer van Japan hoog te houden. Veel meer dan afvaardigen deed het land trouwens niet. De atleten moesten zelf maar zien hoe ze in Stockholm kwamen en waar ze het geld vandaan haalden. Shizo deed er 17 dagen over om Stockholm te bereiken, onder andere met de Trans-Siberiē Express. Als de trein ergens wat langer stopte rende hij rondjes op het station om zijn conditie op peil te houden.

Een leven in de schaduw

In Stockholm was het op de dag van de marathon abnormaal heet. Een Portugese hardloper zou letterlijk aan de hitte bezwijken en talloze anderen haakten onderweg af, onder wie Shizo. Hij vergat zich echter af te melden, zodat het voor de Zweden net leek alsof hij van de aardbodem was verdwenen. Tot zover is alles waar gebeurd. Franco Faggiani heeft het moment van Shizo's “verdwijning” aangegrepen om een prachtig (fictief) verhaal te vertellen over een bescheiden Japanner die er zo kapot van is dat hij (naar zijn idee) de eer van zijn land te grabbel heeft gegooid, dat hij onderduikt en in diepe schaamte een leven in de schaduw leidt in een afgelegen deel van Japan.

"Het meest waardevolle dat er bestaat"

Daar, op het noordelijke eiland Hokkaido, vindt hij uiteindelijk werk dat hem op het lijf geschreven is: passen op een bos met yamazakura's (een bijzonder soort kersenbomen) op een geïsoleerde berghelling. Als jongen deed hij al niets liever dan door de bossen rennen, waar hij het sterkst de aanwezigheid van de kami’s voelde, de Japanse natuurgoden en -godjes. Hij is zelden expliciet over zijn gevoelens of over waarom hij doet wat hij doet, maar in een gesprek met een andere man, die ook heeft gekozen voor een leven in de schaduw, wordt veel duidelijk. ‘Dus zo belangrijk is eer?’ vraagt Shizo hem, als deze man, Yasu, hem uitlegt hoe hij tot de daad is gekomen die hem een gevangenisstraf opleverde. Waarop de man antwoordt: ‘Het is, na de liefde, het meest waardevolle wat er bestaat. Eer is een heel diepgaand gevoel; zonder dat is het leven niet de moeite waard.’

Dan, in de jaren 60, wordt Shizo ontdekt door een Zweedse journalist en komt hij er voor het eerst achter hoe zijn “verdwijning “ de gemoederen in Stockholm altijd heeft bezig gehouden. In 1967 wordt hij op kosten van het Olympisch Comité in de gelegenheid gesteld alsnog op een ochtend in alle vroegte zijn marathon uit te lopen, wat resulteert in de hierboven genoemde tijd. Dat is trouwens wel weer echt gebeurd.

Een nieuw inzicht

Het boek eindigt met de mijmeringen van een bejaarde Shizo die terugkijkt op zijn leven en nu in twijfel trekt of hij er wel goed aan gedaan heeft om zoveel op te offeren voor “eer".

Ik dacht meer dan eens na over mijn leven op de heuvel met de kersenbomen, dat nogal beperkt leek te zijn. Had ik nu voor de yamazakura’s gezorgd, of hadden zij misschien voor mij gezorgd? Ze hadden me troost en bescherming gegeven, en vooral een goede reden om vol te houden. Hoe zat het met de balans? Ik had een geïsoleerd leven geleid en had Yasu gedwongen tot een beperkt bestaan vol inspanningen en gebrek aan voldoening. Ik had mijn gezin gedwongen tot stilstand en ik had ervoor gekozen te leven zonder rekening te houden met hen.

Hij vraagt zich ook af wat zijn ouders hem eigenlijk aangedaan hebben door hem steeds maar weer met harde hand voor te houden dat het leven voor een Japanner uitsluitend draait om eer en plichtsbesef. Hij was liever die eenvoudige jongen gebleven die zo graag door de bossen rende, erkent hij nu.

Toch is de bejaarde Shizo niet verbitterd. Hij woont weer in zijn oude huis, geniet nog steeds van de natuur en voelt zich nog steeds verbonden met de kami's, de godheden die de bomen en andere natuurverschijnselen bezielen. De wereld om hem heen is veranderd en hijzelf ook, maar de kami’s zijn gebleven.

__________________________________________________

Lees hier wat Bettina over dit boek schreef.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.