Zware beproevingen

Juliet Marillier

Daughter of the Forest (Nieuw Zeeland 1998)

Roman, 672 pp.

Nederlandse titel: Dochter van het woud

Wat roept het woord 'sprookjesachtig' bij jou op? Hoogstwaarschijnlijk denk je meteen aan dingen als 'feeëriek' en 'toverachtig mooi', en bij de term 'sprookjeshuwelijk' zie je ongetwijfeld het toppunt van romantiek voor je. Maar van oorsprong zijn sprookjes helemaal niet zo romantisch. Het zijn eerder keiharde verhalen, waarin de hoofdpersoon vaak de vreselijkste beproevingen moet doorstaan. Wel lopen sprookjes - voor zover mij bekend - altijd goed af. Dit verhaal is losjes gebaseerd op het sprookje "De zes zwanen" en het is verre van feeëriek. Hoofdpersoon is de jonge Ierse Sorcha, die jarenlang de gruwelijkste beproevingen moet ondergaan om haar geliefde broers te redden, die door hun valse stiefmoeder in zwanen zijn veranderd. Ze moet zes hemden weven van een stekelplant die haar handen kapot maakt. Daarvoor moet ze eerst zelf de planten verzamelen en het garen spinnen. Al die tijd mag ze geen woord met iemand spreken. En alsof dat niet erg genoeg is, liggen er ook nog voortdurend gevaren op de loer in het bos waar ze naar toe is gevlucht voor haar stiefmoeder.Een magisch woud

Marillier heeft dit verhaal ingebed in het oude Ierland van pakweg de eerste helft van de negende eeuw, dat ze heeft doorvlochten met sprookjeselementen. Er is sprake van magie en sommige personages hebben bovennatuurlijke krachten. Sorcha en één van haar broers kunnen bijvoorbeeld via hun gedachten communiceren. Er wonen elfachtige wezens in het woud, maar die zijn niet noodzakelijkerwijs op de hand van Sorcha. Het liefst bemoeien ze zich zo weinig mogelijk met mensen. En er is natuurlijk de mooie jonge, maar o zo gevaarlijke stiefmoeder Oonagh, die zich met magie van Sorcha en haar broers ontdoet, zodat haar (nog ongeboren) zoon erfgenaam kan worden van hun vader Lord Colum of Sevenwaters. Het is geweldig gedaan. Marillier heeft de zes broers allemaal hun eigen individualiteit gegeven en het woud waar Sorcha en haar broers met hun vader wonen voelt inderdaad magisch. Totdat alle ellende begint, in ieder geval.

Het historische aspect

Maar ook voordat Oonagh ten tonele verschijnt, is het al niet één en al idylle. Er zijn invallen van Angelsaksen en Noormannen, die op het grondgebied van Lord Colum loeren, en de oudste broers zijn voortdurend met hun vader op pad om deze monsterlijke, barbaarse indringers te bevechten. Dan komt Sorcha, als ze niet meer veilig is voor Oonagh, ook nog eens in Northumbria terecht, in het huidige Noord-Engeland. En daar het gaat boek wat mij betreft enigszins de mist in.

Het genre waar dit verhaal in valt, wordt wel aangeduid als historische fantasy, en Marilier heeft het inderdaad heel expliciet ingebed in een bepaalde periode, namelijk na de eerste Vikingaanvallen in 793 en vóór de tijd van Koning Alfred die in 886 als eerste Engeland onder één koning bracht. Maar daar waar ze haar fantasy-versie van het vroeg-middeleeuwse Ierland wat mij betreft overtuigend neerzet, is dat verre van het geval bij het negende-eeuwse Engeland. Marillier beschrijft hier een huishouding die in alles overeenkomt met de late Middeleeuwen in plaats van de vroege Middeleeuwen. De Lord met wie Sorcha naar Engeland reist, woont in een kasteel met meerdere verdiepingen, terwijl kastelen pas in de elfde eeuw in zwang kamen, en de Angelsaksen vóór die tijd in bouwwerken met alleen een begane grond woonden. Ze voert op een gegeven zelfs een tuinman op die de heggen aan het snoeien is! Anachronistischer kan het nauwelijks. Ook de namen van haar Angelsaksen deugen van geen meter. Het zijn zonder uitzondering namen die pas na de Normandische verovering van 1066 geleidelijk aan doordrongen tot Engeland. Geen enkele negende-eeuwse Angelsakser in dit verhaal heeft een Angelsaksische naam.

Gruwelijk spannend en akelig meeslepend

Is dit alles erg? Oké, laten we eerlijk zijn. Van de pakweg 500 lezers zal er waarschijnlijk hooguit eentje zijn die goed op de hoogte is van de leefomstandigheden en gebruiken van het Engeland van de negende eeuw. Dus het zit er dik in dat het verder vrijwel niemand opvalt hoe volstrekt anachronistisch het Northumbria van dit boek is. Het argument dat het om fantasy gaat en dat ik niet moet zeuren, vind ik trouwens niet opgaan. Als je expliciet verwijst naar historische gebeurtenissen en figuren uit een bepaalde periode moet je wel consequent zijn. Maar goed, blijft het feit dat er verder waarschijnlijk geen hond zal zijn die zich aan dit aspect van het verhaal zal ergeren.

Is het verhaal verder goed? Ja, dat is het. Het is vaak gruwelijk spannend, akelig meeslepend en geen moment saai. En ondanks alle ellende en al die afgrijselijke beproevingen weet je dat het uiteindelijk allemaal goed zal aflopen. Het boek is dus zeker de moeite waard, ondanks de kritiek die ik er op heb, en ik ben blij dat Hella het me een tijdje geleden heeft aangeraden.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.