Heeft een heks wel een hart nodig?

Genevieve Gornichec

The Witch's Heart (VS 2021)

Roman, 368 pp.

Nederlandse titel: Het hart van de heks

Drie keer wordt ze verbrand en drie keer herrijst ze uit de as - alleen de derde keer is dat wel met achterlating van haar hart, dat ze uit haar lichaam hebben gesneden. Maar ze kan ook wel zonder hart. Echter, als een charmante vreemdeling zijn opwachting maakt in het eenzame woud waar ze zich teruggetrokken heeft, met haar hart in zijn handen, accepteert ze het dankbaar. De vreemdeling is Loki, bloedbroeder van Odin, de god die haar verbrand heeft, omdat ze steeds heeft geweigerd om hem deelgenoot te maken van een bijzondere gave die ze bezit en die ze eigenlijk liever niet gebruikt, want ze doodsbang voor wat ze dan zou kunnen ontdekken.

Oude mythologie en moderne psychologie

Dit gegeven komt uit de Edda, de beroemde IJslandse verhalenverzameling uit de middeleeuwen, gebaseerd op voor-christelijke sagen en mythes over de oud-germaanse goden en over Ragnarok, het einde van de wereld. Angrboda, de hoofdpersoon van deze eigentijdse herinterpretatie, komt daar niet heel uitgebreid in voor, maar dat heeft Gornichec des te meer ruimte gegeven om zelf met het verhaal aan de haal te gaan. De Edda is vooral een verzameling van gebeurtenissen over de kosmische orde en wanorde, over goden en andere mythische wezens; dit verhaal heeft daar een psychologische component toegevoegd. Angrboda wordt neergezet als een complex personage met sterke gevoelens, met een verleden waar ze zich aanvankelijk niks van kan herinneren en met eigen motieven, die niet synchroon lopen met die van de goden. En zoals het een personage uit een eigentijdse roman maakt ze een belangrijke ontwikkeling door en is ze aan het eind sterk veranderd.

Paard met acht benen

Het geweldige van deze roman is dat Gornichec, tegelijkertijd met haar sterk psychologisch getinte liefdesverhaal, die vreemde, oud-germaanse mythologische wereld geheel intact laat, met al zijn bijzondere wezens, zoals Sleipnir, een paard met  acht benen, een vrouw die wolven baart, een slang die zo gigantisch is dat hij de hele wereld omspant en natuurlijk: een vrouw die niet te verbranden is, onze hoofdpersoon Angrboda. Zij is altijd het centrum van het verhaal, een sterke vrouw die probeert om zich niet voor het karretje van de machtige Odin te laten spannen, maar die wel valt voor de listige, charmante, nooit geheel betrouwbare Loki. 

Het einde van de wereld

Het verhaal komt tot een hoogtepunt in Ragnarok, het mythische, apocalyptische  einde van de wereld. Maar omdat het oud-germaanse tijdsbegrip cyclisch was en niet lineair zoals het christelijke, is er daarna ook weer sprake van wedergeboorte, net zoals Angrboda steeds weer uit de dood herrijst. In de loop van het verhaal herontdekt ze ook haar oude leven van vóór de laatste verbranding en komt ze erachter wie en wat ze is. Ze ontdekt ook dat ze machtiger is dan ze altijd heeft gedacht én dat ze wel degelijk een hart nodig heeft, namelijk om lief te hebben.

Opnieuw tot leven gebracht

Dit boek werd me aangeraden door Bettina, voor wie hij haar favoriete roman van 2021 was (hier beproken). Ik las hem afgelopen december uit en het was zonder meer één van mijn allerbeste romans van 2022. Ik houd ook erg van eigentijdse, feministische hervertellingen van verhalen uit de Griekse mythologie, maar deze spant de kroon. Niet alleen omdat Gornichec er zo’n meeslepend verhaal van heeft gemaakt, maar ook omdat ze de oud-germaanse mythologische wereld, die zo dicht bij de natuur staat en veel vreemder is voor ons dan de Griekse, op volstrekt overtuigende wijze opnieuw tot leven heeft gebracht.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.