Wie is een held en wat is een monster?

Natalie Haynes,

Stone Blind (GB 2023)

Roman, 384 pp.

Nederlandse titel: De blik van Medusa


In deze versie van het klassieke Griekse verhaal van Medusa wordt alles op zijn kop gezet. De held is een opschepperig dom pubertje, de goden een stelletje verveelde narcisten, terwijl de monsters humaan en liefdevol zijn. Het is maar net van welke kant je ze bekijkt en de kant van Natalie Haynes is duidelijk die van de monsters. De monsters, dat zijn hier drie zusters, de mythische Gorgonen. Ze hebben vleugels, slagtanden, levende slangen in plaats van haar en wonen in een geïsoleerde grot aan zee. De twee oudste zijn onsterfelijk, maar de jongste niet en wie haar aankijkt versteent ter plekke en is op slag dood. Dat is Medusa.

Held of gewelddadige macho?

Voor Medusa is de blik waarmee ze letterlijk kan doden een vloek, reden waarom ze permanent een doek voor haar ogen draagt. Ze is nog liever blind dan dat ze een onschuldig mens doodt of  een van haar geliefde zusters, die hun onsterfelijke levens helemaal omgegooid hebben om te zorgen voor het sterfelijke zusje dat hun zo lief is.  
 

Maar voor mensen zijn de zusters, die niemand kwaad doen, niet meer dan lelijke monsters en het is de opdracht van de jonge aspirant-held Perseus om Medusa’s hoofd af te hakken en aan het thuisfront als trofee te tonen. Wie zijn klassiekers kent, weet dat hij daar in slaagt en dat hij even later nog een monster doodt. Is dat uit heldhaftigheid? De moeder van het meisje dat hij heeft gered en dat nu natuurlijk met hem wil trouwen heeft haar twijfels over Perseus:

He relished the killing,’ said her mother. ‘You didn’t see it but we did. His eyes were full of excitement when he swung his sword into the old priest’s throat. He was happy. I’m sure you’re right that he would never put other people’s needs before yours. But he will never put anyone’s before his own.’

Waarom zou je van een monster houden?

Maar die successen van Perseus dan? Allemaal te danken aan de hulp van Athene en Hermes, die er steeds weer door Zeus op uit gestuurd worden, omdat Perseus zijn zoon bij een menselijke vrouw is en Zeus goed voor zijn nakomelingen zorgt, zelfs al is hij de naam van deze zoon allang weer vergeten (begrijpelijk met de letterlijk ontelbare avontuurtjes van hem). Perseus zelf is clueless, wat trouwens niet zo gek is voor een zestienjarige die nog nooit ergens geweest is en hij ziet de wereld dan ook in hele simpele termen. De goden komen er in dit verhaal ook niet al te best van af, maar hun denken is in ieder geval een stuk genuanceerder.  

They will defend her, if they can,’ [zegt Athene over de zusters van Medusa]. ‘She is much loved.’  
‘Why would anyone love a monster?’ asked Perseus.  
‘Who are you to decide who is worthy of love?’ said Hermes.  
‘I mean, I wasn’t . . .’  
‘And who are you to decide who is a monster?’ added the messenger god.  
‘She called them monsters,’ said Perseus, pointing at Athene.
‘No, I didn’t,’ she said. ‘I called them dangerous creatures, which they are. You’re the one who thinks anything that doesn’t look like you must be a monster.’

Kibbelende goden

Dit serieuze thema heeft Haynes verrassend genoeg verpakt in veel humor. De goden worden zonder enige eerbied neergezet als ijdeltuiten, die vooral geïnteresseerd zijn in zoveel mogelijk menselijke verering, maar bedroevend weinig van menselijke gevoelens snappen, laat staan van mededogen. Ze kibbelen voortdurend en de conversaties zijn vaak ontzettend geestig.  

De vertellers wisselen voortdurend, waardoor je een prachtig veelstemmig koor krijgt, waaronder zelfs een olijfbomenbosje en de slangen op Medusa’s hoofd, die onderling lekker kissebissen. En niet te vergeten: het afgehakte hoofd van Medusa zelf treedt ook op als verteller.

Stone blind is een ontzettend originele, virtuoos geschreven roman, waar ik enorm van heb genoten: een echte aanwinst in het steeds verder groeiende corpus van frisse blikken op oude mythologie.


PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.