Avontuur, liefde en historie

R.D. Blackmore,

Lorna Doone: A Romance of Exmoor (GB 1869)

Roman, 656 pp.

Herlezing

Voor zover ik kan nagaan niet in het Nederlands verkrijgbaar

'To Hilda, as a little reminder of Mon. August 24 / 31, with love & best Christmas wishes. From "You" ' staat er op het schutblad geschreven met vulpen in mijn dundruk-editie van Oxford World's Classics uit 1931. En op de volgende pagina heb ik zelf geschreven, ook met vulpen, '24 juli 1983. Als herinnering aan een verblijf van 3 dagen in Porlock' (Porlock is een mooi dorpje in het prachtige Exmoor). Meteen daarna heb ik het voor de eerste keer gelezen en hoewel er van het verhaal na bijna veertig jaar weinig is blijven hangen, weet ik nog wel dat ik het een heerlijk vakantieboek vond. Laatst had ik het via WhatsApp met de Engelse vriendin die ik daar destijds bezocht over dit boek (ze bleek zojuist een mooie tweedehands editie gekocht te hebben) en het leek me leuk om het eens te herlezen.

Het boek is in Nederland amper bekend, maar in Engeland is het na 150 jaar nog steeds zeer populair en er zijn allerlei verfilmingen van gemaakt. Ik moest er wel eerst even inkomen, De verteller is een boer uit het eind van de zeventiende eeuw in Exmoor (Zuidwest Engeland) en de schrijver heeft hem een geheel eigen verteltrant gegeven, met veel dialectwoorden die ik niet ken. Maar dat wende gelukkig snel en na een tijdje zat ik weer helemaal in het verhaal.

Zeventiende-eeuwse maffia
Lorna Doone is een avonturenroman, een liefdesroman en een historische roman. Het is ook heel nadrukkelijk een roman over Exmoor, een gebied in het Zuidwesten van Engeland, dat zeker in de late zeventiende eeuw nog behoorlijk afgelegen en wild was. Het is dan ook om die reden dat de beruchte familie van Sir Ensor Doone er ergens rond 1660 is neergestreken. Sir Ensor is een outlaw met een adellijke titel, die zich vanuit het noorden heeft gevestigd in een afgesloten vallei, waar hij en zijn uitgebreide familie aan de kost komen door de boeren in de omgeving te terroriseren. Hij opereert daar bijna als een soort maffiabaas. De boeren zijn zo bang voor hem dat ze uit zichzelf eten en spullen voor hem achterlaten bij de ingang van de vallei, om te voorkomen dat hij het met geweld komt halen. De autoriteiten doen niks, want Exmoor is te ver van Londen. Of is er wellicht nog een andere reden?

Romeo en Julia?

Het verhaal begint als de twaalfjarige John Ridd, een recht door zee, simpele boerenzoon, door een van de boerenknechten voorgoed van zijn kostschool gehaald wordt. Pas thuis wordt duidelijk waarom: zijn vader is vermoord door één van de Doones en John is nu nodig op de boerderij. Hij zweert wraak. Maar ja, wat gebeurt er dan? Een paar jaar later komt hij per ongeluk via een geheime ingang in de vallei van de Doones en daar ontmoet hij een mooi, onschuldig jong meisje waar hij stapelverliefd op wordt. Haar naam is Lorna Doone en ze is de kleindochter van Sir Ensor. Oh jee. Zullen deze twee keer elkaar ooit krijgen? Het blijft tot op het eind ongewis.

Struikrovers en opstandelingen

Maar daarvoor gebeurt er nog heel veel. Johns zusje wordt verliefd op een populaire struikrover (ja, die had je kennelijk in die tijd). John wordt door een gerechtsdienaar naar het verre, slechte Londen ontboden. Er is een gewelddadige opstand. De Ridds krijgen bezoek van een oom, die met iets heel geheimzinnigs bezig is, waarvan hij denkt dat het veel geld zal opleveren. John komt meer te weten over Lorna's afkomst. En de familie Ridd krijgt zelfs een zogenaamd vriendelijk bezoekje van Sir Ensor, dat niet zonder gevolgen blijft. Verwikkelingen, verwikkelingen.

Boerenkinkel

Blackmore neemt uitgebreid de tijd om zijn ik-figuur (John Ridd op middelbare leeftijd) uitgebreid aan het woord te laten. Hij is een bedachtzame, redelijk welgestelde en respectabele boer, en het is erg leuk hoe Blackmore hem in zijn eigen woorden zijn karakter laat verraden. John is goudeerlijk, maar verre van sophisticated, alhoewel je soms sterk de indruk krijgt dat hij zijn "Ik ben maar een eenvoudige boerenlul-"houding slim uitbuit. Want John is niet zo dom als hij zich voordoet.

Echt Victoriaans

Blackmore heeft veel moeite gedaan om de late zeventiende eeuw zo goed mogelijk tot leven te brengen, met historische gebeurtenissen en personage verweven in het verhaal, en is daar uitstekend in geslaagd. Maar Blackmore was ook een echte Victoriaan, en de manier waarop John Ridd zijn Lorna idealiseert en sentimentaliseert is typisch negentiende-eeuws. Lorna is een en al goedheid en onschuld en bescheidenheid en bedeesdheid en zedigheid. Voor lezers uit de eenentwintigste eeuw komt ze daarom nooit tot leven als een realistisch personage. Het is dat John er zo nu en dan op wijst hoe speels Lorna is, anders was ze echt niet te pruimen.

Ander tempo

Ook in een ander opzicht is dit boek erg van zijn tijd. Blackmore (in de persoon van zijn verteller John Ridd) neemt zeer uitgebreid de tijd om het verhaal te ontvouwen, zijpaden te bewandelen en het landschap te schilderen. Het signaleren van dít aspect is echter niet bedoeld als kritiek. Het is voorbeeldig hoe hij het landschap een integrale rol in het verhaal geeft en het boek is perfecte onthaastingsliteratuur. Het brengt je als lezer vanzelf in een ander, rustiger tempo. Aan de andere kant is het daardoor minder geschikt voor mensen die van lekker veel vaart houden of die minstens 100 boeken jaar willen lezen. Maar ik heb er - alweer - veel plezier aan beleefd.

________________________________

Tot slot nog een klein quiz-vraagje. Ik schreef hierboven dat ik het boek had gekocht als een herinnering aan verblijf in Porlock in Exmoor. Wie weet welke andere, nóg beroemdere literaire connectie er aan Porlock verbonden is? Er valt (zoals gewoonlijk) eeuwige roem te verdienen met het juiste antwoord!

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.