donderdag 2 januari 2014

Piano's in Parijs

T.E. Carhart,
The Pianoshop on the Left Bank (VS 2000)
Nederlandse titel: Het pianoatelier
Memoires, 265 pp.


Elke ochtend als hij zijn dochtertje naar school bracht, kwam Thad Carhart (een 'American in Paris') ergens in een achterafstraatje langs een wat raadselachtig winkel. Er lagen verstofte piano-onderdelen in de etalage en boven de deur stond het opschrift "Desforges Pianos". Toen hij het plan opvatte om weer te beginnen met zijn oude hobby pianospelen trok hij de stoute schoenen aan en stapte op een ochtend de winkel binnen. Hij kwam terecht in een wat donkere ruimte met nog meer piano-onderdelen en geen mens te bekennen, totdat achterin de winkel een deur openging en er een oudere man in een stofjas verscheen die schielijk de deur achter zich dicht deed, alsof hij niet wilde dat anderen zagen wat daar gebeurde. Op Carharts vraag of hij misschien een goede tweedehands piano wist, antwoordde de man ontkennend. Nee, nee, dat soort dingen kwam hij nooit tegen. Carhart bleef volhouden, totdat er op een dag een jongere man reageerde op de winkelbel en hem een hint gaf: misschien zouden ze wat voor hem kunnen betekenen als hij een referentie van een bekende had. Ahaaa! Al gauw ontdekte Carhart na enig rondvragen een kennis die hem een introductie kon geven en zo slaagde hij er eindelijk in om door te dringen tot de wereld achter de dichte deur.

Er bleek een enorme ruimte vol met oude piano's achter schuil te gaan, prachtig bewerkte antieke exemplaren uit de tijd van Beethoven, glimmende vleugels uit het begin van de twintigste eeuw, Steinways, Pleyels, Bechsteins, en bijna allemaal  in staat van ontmanteling. Desforges bleek niet alleen pianoreparateur te zijn, maar ook restaurateur. Hij kocht oude bakken op en restaureerde ze met veel liefde tot instrumenten waar weer echte muziek op gemaakt kon worden. Carhart had de perfecte plaats voor zijn tweedehands piano gevonden.

Het boek wordt nog interessanter als de jongere man, Luc, de zaak overneemt en Luc en Thad bevriend raken. Voor Luc is iedere piano uniek, want zelfs oudere piano's van precies hetzelfde merk hebben elk hun eigen karakteristieken. Hij heeft de pest aan mensen die een vleugel als meubelstuk aanschaffen om te laten zien dat ze erbij horen omdat ze zich een duur instrument kunnen veroorloven. Kortom, Luc heeft oprecht passie voor zijn werk. Het bijzondere aan iemand als Luc is dat hij én gevoel heeft voor muziek én kennis van de eigenschappen van hout én verstand van mechaniek - dingen die allemaal even belangrijk zijn voor een pianorestaurateur. Zijn vriendschap met Luc inspireert Carhart om in de geschiedenis van de piano te duiken, om uit te zoeken wat het wezenlijke verschil is met een klavecimbel, hoe Steinway & Sons zo'n succes werd en om op bezoek te gaan bij een kleine Italiaanse pianofabriek die volgens de kenners tegenwoordig de beste (en duurste) piano's ter wereld maakt, en bij het grote publiek volstrekt onbekend is.

Maar dit boek gaat bepaald niet alleen over techniek. Het gaat ook over Carharts liefde voor het instrument en de muziek. Hij begint weer met pianospelen en neemt ons mee naar de tijd dat hij een klein jongetje was en voor het eerst pianoles kreeg. Hij maakt kennis met de briljante Nederlandse pianostemmer Jos, die geen vaste woon- of verblijfplaats heeft en die je nooit na het middaguur op je piano moet loslaten omdat hij dan te dronken is en je piano onbespeelbaar achterlaat. Hij gaat op ontdekkingstocht door Parijs voor een geschikte muziekschool voor zijn dochter en komt in een vergane-glorie établissement terecht waar vroeger nog beroemde componisten hebben gestudeerd.
I considered this place, as secret in its way as Luc's atelier; it seemed to embrace the past without being lost in it. It was old but not in the least stuffy, and I reflected that the same friend who had labeled it dusty had referred to the 'sad premises'. I found them anything but sad. Dilapidated, yes, but exhibiting the kind of shabby gentility that was expected with an old mansion. From the look of it, what money existed had been used for the teaching of music.
Ik ben dol op pianomuziek, hoewel ik het instrument nooit heb leren bespelen (een jaar of vijf les op de klassieke gitaar is mijn hele muzikale vorming), en vond het fascinerend om te lezen over de wereld van pianomakers en -restaurateurs en pianisten. Dankzij Carhart weet ik nu meer over het instrument in al zijn facetten dan ooit tevoren en het is vooral door de liefdevolle manier waarop Carhart over al die facetten schrijft dat dit boek zo succesvol is. The Pianoshop at the Left Bank is niet alleen informatief maar heeft ook grote charme en ik denk dat zelfs mensen die geen uitgesproken liefde voor pianomuziek hebben, het met plezier zullen lezen.

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!

4 opmerkingen:

  1. Klinkt interessant! Geef het door aan nichtje pianolerares!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Anna, dit klinkt als een boek dat de moeite waard is. Ik heb wel iets met muziek en pianomuziek vind ik over het algemeen erg mooi (vooral de pianosonates van Beethoven!). Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen