 |
| "Niet geschikt voor mannen"?! |
De discussie ontstond omdat Jacqueline een boek uit de bibliotheek had geleend dat voorzien was van een labeltje met het vrouwensymbool (zie bovenste foto). Kennelijk had de bieb besloten dat dit niks voor mannen was. Dat vond ik heel raar. Het was een literaire roman, met weliswaar vier vrouwen in de hoofdrol en geschreven door een vrouwelijke auteur, maar het was in de verste geen chicklit of een romantisch verhaal à la Boeketreeks. Kijk, voor commerciële fictie ligt dat anders, daar snap ik labeltjes nog wel. Er zullen weinig mannen zijn die van Katie Fforde genieten en de Boeketreeks zie ik ze al helemaal niet lezen. En dan is zo'n roze omslagje reuze handig, want je weet meteen waar je aan toe bent: dit is genrefictie van het soort waar alleen vrouwen van smullen; en mannen (en liefhebsters van uitsluitend literaire fictie) kunnen hier maar beter met een grote boog omheen lopen.
Bikkel met vuurwapen Dan heb je de stoere actiethrillers, ook typisch een voorbeeld van commerciële genrefictie. Je ziet aan de harde bikkel op de voorkant meteen wat voor vlees je in de kuip hebt. Ook dit genre richt zich op één sekse, maar er zijn opvallend genoeg ook veel vrouwen die graag actiethrillers lezen, terwijl ik zeker weet dat mannen nog niet dood gevonden willen worden met een pastellen romannetje. Maar dat terzijde. In ieder geval kan ik me bij dit soort commerciële fictie nog wel voorstellen dat de marketing zich specifiek óf op vrouwen óf op mannen richt. Dit zijn volgens een bepaalde formule geschreven verhalen en de doelgroep kan in één oogopslag zien of het boek wat voor haar c.q. hem is.
Hokjesgeest
 |
| bron: NRC |
En U, lezer?
En hoe zit het met boeken over vrouwen die door een man geschreven zijn (denk aan succesvolle klassiekers als Tess of the D'Urbervilles van Thomas Hardy of Portrait of a Lady van Henry James). Zijn dat ineens geen 'vrouwenboeken' meer? Wat is een vrouwenboek eigenlijk, als we het over literaire fictie hebben?
Nog een andere kwestie: kunnen mannelijke schrijvers en lezers zich wel inleven in een vrouwelijke hoofdpersoon? En is de sekse van de auteur überhaupt een factor in jullie boekenkeuze, beste lezers (m/v), bewust dan wel onbewust? Ik ben nieuwsgierig hoe jullie op mijn vragen antwoorden. Ga lekker los!
PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen! Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Plaats dan s.v.p. een link bij de reacties.
Hoi Anna, je stukje doet mij opeens denken aan een opmerking die V.S. Naipaul ooit maakte. Naipaul die nooit de controverse schuwde beweerde dat vrouwen niet konden schrijven (althans er was volgens hem geen enkele vrouwelijke schrijver zo'n goede schrijver als hijzelf) en dat hij na een bladzijde tekst gelezen te hebben onfeilbaar kon zeggen of het door een man of vrouw geschreven was. Beide stellingen betwist ik. Er zijn waarschijnlijk meer meesterwerken door mannen dan door vrouwen geschreven, maar dat kan ook aan andere oorzaken liggen (wie voedt er meestal de kinderen op?). Het pas gelezen "Old filth" van Jane Gardam kan zich in mijn ogen meten met het beste dat Naipaul heeft geschreven. En dat is dan nog maar een relatief onbekende schrijfster (voor mij althans) van wie ik nog slechts een boek heb gelezen. Er zijn natuurlijk teksten die overduidelijk door een man of juist door een vrouw geschreven zijn, maar over het algemeen lijkt me dat moeilijkte zeggen. Groetjes, Erik
BeantwoordenVerwijderenErik, aan die stelling van Naipaul heb ik al eerder een blogpost gewijd (hier), waar jij destijds ook uitgebreid op gereageerd hebt. Maar de vraag in deze blogpost is niet of mannen beter schrijven dan vrouwen; ik stel hier een aantal andere kwesties aan de orde. Misschien moet je mijn vragen nog een keer goed lezen. Ik ben in ieder geval benieuwd naar je antwoorden daarop.
VerwijderenZoals ik al zei zijn er voor mij vooral boeken die ik mooi of interessant vind, en boeken die ik niet mooi of interessant vind. Dat ligt dan aan het onderwerp of de schrijfstijl, maar niet aan de sekse van de auteur. Ik let daar dan ook nooit op. Voor sommige mensen schijnt dit een rol te spelen, die willen dan per se alleen boeken van vrouwelijke schrijvers lezen oid, maar voor mij speelt het geen enkele rol in mijn overweging een boek te lezen of om een boek mooi te vinden.
BeantwoordenVerwijderenIk let er dan ook niet op of ik mannen of vrouwenboeken lees, volgens mij is die scheiding er ook niet, alleen misschien bij de boeken die jij al aanhaalt hierboven, de romantische chic-lit, ik denk dat de gemiddelde man dit niet snel zal lezen.
Ik merk het ook meestal niet, hoewel ik soms kan hebben dat ik vind dat een personage stom reageert en dat ik bij mezelf denk 'zo zou geen vrouw ooit reageren'. Als de schrijver vervolgens een man is, denk ik dat het daaraan ligt. Maar dat hoeft natuurlijk niet, het kan ook zijn dat mijn opvattingen over wat vrouwen wel of niet zouden doen gewoon niet klopt.
Enfin, my two cents :-)
Groetjes,
Eigenlijk heb ik daar niets aan toe te voegen, Bettina. Zo denk ik er persoonlijk ook over.
VerwijderenHey Anna, lijkt me een zwaar geval van stereotiepdenken in die bib. Doet wel de vraag rijzen naar pseudoniemgebruik van auteurs: blijven ze in hun kunne of kiezen ze voor het andere geslacht? Waarom dan en hoe beïnvloedt dat lezers of recensenten?
BeantwoordenVerwijderen(zelf loop ik met een wijde boog rond Rambo-actie en zalmroze kitch, maar dat ligt aan cover & blurb, zeker niet aan geslacht)
groetjes
De gezusters Brontë publiceerden onder mannelijk pseudoniem, net als Mary Ann Evans. Joanna Rowling bracht de Harry Potter-serie uit onder de neutrale initialen J.K. (omdat ze bang was dat jongens haar anders niet zouden lezen) en debuteerde in het misdaadgenre als Robert Galbraith (vermoedelijk omdat ze een vrouwelijk pseudoniem niet bij het 'stoere' genre vond passen).
VerwijderenKennelijk heeft het geslacht van de auteur nog steeds invloed op hoe lezers een boek kiezen.
Interessant om weten!
VerwijderenOver vrouwen en mannen in de literatuur heb ik al zo vaak mijn mening gegeven (bijvoorbeeld hier http://heldenreis.nl/2011/05/auteurs-of-auteuses en hier http://heldenreis.nl/2010/02/zijn-alleen-mannen-in-staat-om-grootse-literatuur-te-schrijven-trouw-20-febr-2010 en hier http://heldenreis.nl/2013/11/kun-jij-herkennen-of-een-boek-door-een-man-of-vrouw-is-geschreven) dat ik dat nu maar even achterwege laat.
BeantwoordenVerwijderenAls oud-biepjuf wil ik wel even de etikettenplaksters verdedigen: ik denk dat dit label niet bedoeld is om aan te geven dat dit een vrouwenboek is in de negatieve (dwz mannenstandpuntige) zin van het woord, maar juist – het biepmilieu kennende – vanuit de gedachte dat het hier een boek betreft voor iedereen die geïnteresseerd is in vrouwenemancipatie en feminisme.
Toch blijf ik het - ondanks de goede bedoelingen - een raar labeltje vinden. Je stopt een literaire roman in een hokje waar een mannelijke lezer het niet zo snel uit zal halen. Zonde van het boek. Feminisme speelt er maar een kleine rol in (tenminste niet expliciet) en zo'n label schrikt volgens mij heel wat potentiële lezers af.
VerwijderenDan slaan ze wat mij betreft de plank behoorlijk mis met dit boek, want feminisme is niet aan de orde op die manier. Als ze een icoontje hadden voor 'Afrikaans boek' of 'andere culturen' dan zouden ze goed zitten.
VerwijderenMet dat icoontje en de betekenis die daar blijkbaar bij hoort, had ik het boek namelijk nooit opgepakt.
Maar gelukkig had ik het boek niet via de bieb, maar via de boekhandel en daar stond het gewoon onder literatuur. :-)
Groetjes,
Een bevriende bibliothecaresse laat het volgende weten:
VerwijderenIn Nederland wordt dit soort etiketten helemaal niet gebruikt in de bibliotheek. Wij hebben standaard etiketten voor diverse genres en daar is niet een specifiek genre "vrouwenboeken" bij.
Kennelijk is het een etiket dat in België in de biebs gebruikt wordt.
Wat een heerlijke discussie Anna! Zo zie je ook maar dat er uit mijn ergernis nog heel veel positiefs kan voortkomen. Ik denk inderdaad dat feminisme het doel van deze actie was, maar dit is geen boek over emancipatie, zoals je al stelde, dus het labeltje is overbodig. Misschien moet ik de bib er toch eens over aanspreken? Ze hebben daar de laatste tijd veel last van hokjesdenken want elk boek heeft nu een label. Dat moet de bib toegankelijker maken voor verschillende doelgroepen, zegt men, maar ik betwijfel of dat zo is. Bovendien, moet een bib mensen ook niet aansporen om juist eens iets anders te lezen dan waar ze spontaan naar grijpen? Ik leerde in elk geval wel dat ik boeken met dat teken niet moet vermijden, want er kunnen prachtige dingen tussen zitten. No logo voor mij dus!
BeantwoordenVerwijderen"moet een bib mensen ook niet aansporen om juist eens iets anders te lezen dan waar ze spontaan naar grijpen?" Dat is helemaal in de roos, wat mij betreft, en precies de reden dat ik niet zo van labeltjes houd. Zelf heb ik natuurlijk ook de neiging om in het vertrouwde cirkeltje van het bekende te blijven, maar dankzij mijn medeboekbloggers heb ik juist ontdekt dat het zeer de moeite waard kan zijn om eens iets heel anders uit te proberen en die stomme labeltjes los te laten.
VerwijderenJa, ik vind ook dat die labeltjes meestal averechts werken. Als een man denkt dat een boek over vrouwenemancipatie gaat, zal hij het vast niet zo gauw oppakken, want dat is allemaal 'feministisch gedram'.
BeantwoordenVerwijderenMijn bieb heeft dan ook nog de spannende en SF-boeken (met labels) in aparte kasten staan, dus je moet er specifiek naar zoeken i.p.v. dat je ze tijdens het browsen tegenkomt. Bevordert het "outside the box" lezen niet. En ik weet niet of ze dat nog steeds hebben, maar vroeger hadden LGBT-boeken in mijn bieb een tekstlabeltje HOMO. Het is natuurlijk goed bedoeld, om de doelgroep naar die boeken te leiden, maar ik weet niet of een twijfelende of beginnende homo, die misschien nog niet uit de kast is, ze dan nog durft te lenen.
Wat betreft boeken geschreven door vrouwen of mannen: ik geef toe dat ik vaker aangetrokken word door boeken van vrouwen (zolang het geen chicklit is!), maar boeken van mannen doen toch ook goed mee in mijn lijstje.
Soms word ik wel eens door een mannelijke auteur "uit de tekst gegooid" als hij de lezer betrekt in een "wij mannen"-uitspraak (hoop dat het duidelijk is wat ik bedoel), en dat vind ik altijd heel teleurstellend.
Het leukste is het als auteurs een beetje met de lezersverwachtingen spelen, zoals Harry Mulisch destijds met Twee vrouwen, waar het een paar bladzijden duurt voor je achter de sekse van twee figuren komt, en je dan eigenlijk gedwongen wordt weer opnieuw te beginnen.
Die labeltjes zijn inderdaad ongetwijfeld heel goed bedoeld, nl. om de lezer te helpen, maar zoals je zegt: het bevordert het "outside the box" lezen niet en je zult minder gauw een onverwachte ontdekking doen.
VerwijderenHet blijft een leuke discussie! Ik let niet op de sekse van de schrijver, althans niet bewust, maar ik denk dat het voor anderen mogelijk wel een rol speelt, gezien de pseudoniemkeuze van JK Rowling en wat te denken van Suzanne Vermeer? Absoluut niet mijn genre, maar wel een pseudoniem dat profiteert van de populariteit van de Nederlandse thrillerschrijfsters.
BeantwoordenVerwijderenGelukkig zijn we het er allemaal wel over eens dat dit bewuste label geen goede zaak is :)
Opvallend, hè, dat juist vrouwelijke thrillerschrijvers het tegenwoordig zó goed doen dat mannen een vrouwelijk pseudoniem gebruiken. Dat heeft natuurlijk commerciële redenen, maar het blijft opmerkelijk dat er nu buiten het damesromannetjesgenre mannen onder een vrouwennaam publiceren.
Verwijderenbeste Anna, ik weet niet of het met dit onderwerp te maken heeft. Mannelijke schrijvers die over zulke treurige, mislukte middelbare mannen vertellen. Over mannen die niets van hun leven kunnen maken, leven van herinneringen aan mislukkingen, kant en klaar maaltijden eten uit de supermarkt.,geen liefdes kunnen behouden... misschien toeval maar ik las er deze zomer opeens een heel stel achter elkaar, oud en nieuw...Soumission van Houellebecq, Het museum van de onschuld van Pamuk, Modiano' s laatste, Solar van McEwan, The sense of an ending van Barnes, De herinnering aan mijn droeve hoeren van Marquez...en dan Stoner, ook zo'n looser. Als ik de boekenkast langs zou lopen dan zijn er vast nog veel meer..
BeantwoordenVerwijderenWat is dat toch?
Herken je daaraan de mannelijke auteur? En moeten vrouwen daar zin in hebben?
Interessante kwestie, Marina. Als ik het goed begrijp is jouw vraag of boeken over mislukte mannen van middelbare leeftijd meer iets voor mannen zijn en vraag je je kennelijk af of vrouwen daar wel geïnteresseerd zijn. Grappig genoeg heb ik de boeken van Barnes, McEwan en Williams allemaal juist met bijzonder veel plezier gelezen en ook verder heel anders ervaren. Stoner vond ik absoluut geen loser (als je wilt weten waarom, kijk dan hier) en de boeken van McEwan en Barnes besprak ik respectievelijk hier en hier. Ik had bij geen van deze boeken het gevoel dat ik daar als geen vrouw geen zin in zou hebben, sterker nog Stoner en The Sense of an Ending behoren tot mijn favoriete romans aller tijden.
VerwijderenWat vinden andere lezers van Marina's opmerking? Zijn dit soort boeken typisch iets voor mannen?
Wat mij betreft niet, ik heb namelijk genoten van de laatste Modiano, van Barnes en van Williams en ik heb ze beslist niet ervaren als 'verhalen van sneue mannen over sneue mannen'.
VerwijderenIk houd toevallig niet van McEwan, maar dat komt omdat ik gewoon niet van zijn schrijfstijl houd en van de thema's die soms in zijn werk voorkomen. Dat heeft niets met zijn sekse te maken, maar met andere zaken.
Dus kort gezegd, nee, ik herken dit helemaal niet.
Groetjes,
Ik geloof niet dat mijn bedoeling goed overkwam. Het gaat er me niet om of de boeken goed zijn, dat zijn ze. Maar wat voor soort hoofdpersonen komen erin voor.
VerwijderenWaar schrijven ze over, mannen en vrouwe. Dat is interessant.
Marina, wat mij betreft is je bedoeling wel degelijk goed overgekomen. Je stelt inderdaad niet de kwaliteit van de boeken aan de orde (en terecht, want daar ging mijn blogpost ook helemaal niet over), maar of mannen en vrouwen in hetzelfde soort boeken geïnteresseerd zijn. Persoonlijk heb ik als vrouw geen enkel probleem met romans over sneue mannen van middelbare leeftijd. Ik ben net zo geïnteresseerd in hun beleveniswereld als in die van - om maar wat te noemen - vrouwen in de overgang. Als die romans maar goed en indringend geschreven zijn. Het soort hoofdpersoon vind ik dan uiteindelijk meestal toch minder interessant, hoewel ik natuurlijk op het eerste gezicht vaak wel geneigd ben om iets te zoeken wat dicht bij huis ligt. Maar daar probeer ik bewust overheen te stappen, want alleen op die manier verruimt literatuur je horizon.
VerwijderenHoi Anna, interessante kwesties die je hier aansnijdt. Ik kan mij heel goed vinden in het commentaar van Bettina. Mijn keuze voor de boeken die ik lees wordt ook niet bepaald door het feit of de auteur een man of een vrouw is, maar of ik het onderwerp interessant vind of niet.
BeantwoordenVerwijderenJe vraagt of mannelijke lezers en schrijvers zich wel kunnen inleven in een vrouwelijke hoofdpersoon. Ik zou zeggen van wel als ik even denk aan boeken als Anna Karenina van Tolstoi, Madame Bovary van Flaubert, Effi Briest van Fontane of Eline Vere van Couperus. Ik heb deze boeken in ieder geval met veel plezier gelezen. Of de vrouwelijke hoofpersoon in deze boeken overtuigend is neergezet, is een vraag die lastiger te beantwoorden is. Ik als man vind van wel, maar misschien komt dat wel omdat ik vanuit een mannelijk perspectief (evenals de auteurs in mijn voorbeelden) oordeel. Wellicht komen vrouwelijke lezers van deze boeken tot een geheel ander oordeel.
Groet,
Jeroen
Jeroen, van de boeken die je noemt heb ik alleen Anna Karenina en Madame Bovary gelezen, maar ik had bij geen van beide het idee dat ze door een man waren geschreven die geen flauw benul van de vrouwelijke psyche had.- net als jij dus.
Verwijderen