Kasteeldame

Dodie Smith,

I Capture the Castle (GB 1949)

Roman, 351 pp.

Nederlandse titel: Cassandra

Wat voor beeld heb je hierbij: een meisje van zeventien dat in een kasteel woont. Middeleeuwen? Nee, het zijn de jaren dertig van de vorige eeuw. Aha, denk je dan, een heel rijk meisje. Nee, ook niet. De vader van Cassandra Mortmain huurt het kasteel, dat grotendeels een ruïne is, en heeft al jaren niet gewerkt, sinds een klein geweldsakkefietje waarvoor hij drie maanden in de bak heeft gezeten. O jee, een misdaadmilieu, denk je nu. Nee, weer niet. Cassandra's vader was ooit een gevierd schrijver die met een baanbrekend, experimenteel literair werk grote roem oogstte en goed kon leven van royalty's en lezingen in vooral Amerika. Maar na de dood van zijn vrouw droogde de inspiratie definitief op. Hij heeft nu wel weer een nieuwe vrouw, een naaktmodel genaamd Topaz, die maar een jaar of 6 ouder is dan zijn oudste dochter Rose, maar hij doet weinig meer dan in zijn eentje in het poortgebouw zitten en detectives lezen. Inmiddels zijn de royalty's zo goed als op en weten zijn vrouw en kinderen niet goed waar ze geld voor eten vandaan moeten halen. Toch is Cassandra gelukkig. Ze houdt van het kasteel, de ruïnes, de zolders, de torens, waar ze eindeloos in haar dagboek schrijft, omdat ze net als haar vader schrijver wil worden. Dit zijn de dagboeken van Cassandra.

The facts of life

Ik wilde deze klassieker al heel lang lezen en dit was precies het juiste moment ervoor. Hij is charmant, onderhoudend, romantisch, origineel, optimistisch, en geeft op een hele leuke manier de ontwikkeling van een jonge aspirant-schrijfster weer, met grappige, zelfbewuste verwijzingen van Cassandra naar de romans van Jane Austen. Want als de familie Mortmain onder leiding van de plaatselijke schooljuf om de tafel gaat zitten en als dan blijkt dat uitsluitend Steven, de inwonende zoon van hun vroegere, overleden dienstmeid over enige verdiencapaciteit beschikt, wordt het de familie duidelijk wat er moet gebeuren: de beeldschone Rose moet zo gauw mogelijk aan de man. Aan de rijke man, wel te verstaan. Cassandra is meer het kwajongenstype dat niet geschikt is om uit te huwelijken en sowieso haar carrière als schrijver veel belangrijker vindt. Een huwelijk ziet ze daarom helemaal niet zitten ("I know all about the facts of life. And I don't think much of them."). Maar Rose verlangt vol passie naar een leven zonder geldzorgen en mét tea gowns.

Darcy

En verdomd, wat gebeurt er? De nieuwe erfgenaam van het landgoed naast de deur (tevens hun huurbaas) blijkt een welgestelde jonge Amerikaan te zijn, die met jongere broer en moeder op het landgoed neerstrijkt en al gauw komt kennis maken. Alleen loopt die kennismaking niet zoals de Mortmains hadden gehoopt. Ook hier horen we echo's van Pride and Prejudice, waarbij de jongere broer voor Darcy speelt en zijn oudere broer er - met weinig moeite overigens en niet eens geheel onterecht - al meteen van weet te overtuigen dat Rose geen geschikte vrouw voor hem is. Wel zijn oudste broer en moeder grote bewonderaars van het boek van vader Mortmain, dus de contacten blijven voorlopig bestaan.

Rijpingsproces

Net als de boeken van Jane Austen kun je deze roman lezen als een onderhoudend en romantisch verhaal, maar net als de boeken van Jane Austen is dit veel eerder en vooral een roman over volwassenwording: de groei van Cassandra als schrijver en haar groei naar volwassenheid, twee dingen die gelijk op gaan, natuurlijk. Cassandra is een verrukkelijk neergezette verteller, die op overtuigende wijze in de laatste fase van de puberteit heen en weer geslingerd wordt tussen opwinding over de ontdekking van het leven, diepe twijfel aan haar zelf, en een eerste verliefdheid. Het is aandoenlijk hoe ze loyaal blijft aan haar goed bedoelende maar tamelijk nutteloze jonge stiefmoeder, begrip heeft voor de verlangens van zuster Rose naar mooie japons, en door dik en dun blijft houden van haar talentvolle, maar slappe vader, die ik persoonlijk het liefst een flinke schop onder de kont zou verkopen.

Feodaal

Je merkt dat Cassandra maar wat goed de tekortkomingen van haar familie ziet, maar ze met de mantel der liefde bedekt - zoals dat hoort, want de tekortkomingen zijn niet groter dan die van de meeste mensen - alhoewel ik moeite bleef houden met de slappe vader, die door iedereen maar ontzien en in de watten wordt gelegd, omdat hij ooit een onbegrijpelijk literair werk heeft geproduceerd. De houding ten opzichte van Steven, de zoon van de vroegere dienstmeid, vond ik zo nu en dan ook een beetje tenenkrommend en zelfs feodaal: hij is de enige die geld verdient en blijft de meisjes waar hij nota bene mee is opgegroeid trouwhartig aanspreken met Miss Rose en Miss Cassandra. Gelukkig ziet Cassandra ook wel dat dat niet meer kan, en gelukkig voor Steven neemt zijn leven nog een hele leuke interessante wending, dankzij de nieuwe Amerikaanse buren.

Al met al is dit verhaal nog steeds fris en origineel, liep het toch nog anders af dan ik had gedacht, en hebben de dagboeken van Cassandra nog niks van hun charme verloren.  Ik ben blij dat ik eindelijk kennis met haar heb gemaakt.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.