zondag 7 juni 2020

Kasteeldame

Dodie Smith,
I Capture the Castle (GB 1949)
Roman, 351 pp.
Nederlandse titel: Cassandra


Wat voor beeld heb je hierbij: een meisje van zeventien dat in een kasteel woont. Middeleeuwen? Nee, het zijn de jaren dertig van de vorige eeuw. Aha, denk je dan, een heel rijk meisje. Nee, ook niet. De vader van Cassandra Mortmain huurt het kasteel, dat grotendeels een ruïne is, en heeft al jaren niet gewerkt, sinds een klein geweldsakkefietje waarvoor hij drie maanden in de bak heeft gezeten. O jee, een misdaadmilieu, denk je nu. Nee, weer niet. Cassandra's vader was ooit een gevierd schrijver die met een baanbrekend, experimenteel literair werk grote roem oogstte en goed kon leven van royalty's en lezingen in vooral Amerika. Maar na de dood van zijn vrouw droogde de inspiratie definitief op. Hij heeft nu wel weer een nieuwe vrouw, een naaktmodel genaamd Topaz, die maar een jaar of 6 ouder is dan zijn oudste dochter Rose, maar hij doet weinig meer dan in zijn eentje in het poortgebouw zitten en detectives lezen. Inmiddels zijn de royalty's zo goed als op en weten zijn vrouw en kinderen niet goed waar ze geld voor eten vandaan moeten halen. Toch is Cassandra gelukkig. Ze houdt van het kasteel, de ruïnes, de zolders, de torens, waar ze eindeloos in haar dagboek schrijft, omdat ze net als haar vader schrijver wil worden. Dit zijn de dagboeken van Cassandra.

The facts of life
Ik wilde deze klassieker al heel lang lezen en dit was precies het juiste moment ervoor. Hij is charmant, onderhoudend, romantisch, origineel, optimistisch, en geeft op een hele leuke manier de ontwikkeling van een jonge aspirant-schrijfster weer, met grappige, zelfbewuste verwijzingen van Cassandra naar de romans van Jane Austen. Want als de familie Mortmain onder leiding van de plaatselijke schooljuf om de tafel gaat zitten en als dan blijkt dat uitsluitend Steven, de inwonende zoon van hun vroegere, overleden dienstmeid over enige verdiencapaciteit beschikt, wordt het de familie duidelijk wat er moet gebeuren: de beeldschone Rose moet zo gauw mogelijk aan de man. Aan de rijke man, wel te verstaan. Cassandra is meer het kwajongenstype dat niet geschikt is om uit te huwelijken en sowieso haar carrière als schrijver veel belangrijker vindt. Een huwelijk ziet ze daarom helemaal niet zitten ("I know all about the facts of life. And I don't think much of them."). Maar Rose verlangt vol passie naar een leven zonder geldzorgen en mét tea gowns.

Darcy
En verdomd, wat gebeurt er? De nieuwe erfgenaam van het landgoed naast de deur (tevens hun huurbaas) blijkt een welgestelde jonge Amerikaan te zijn, die met jongere broer en moeder op het landgoed neerstrijkt en al gauw komt kennis maken. Alleen loopt die kennismaking niet zoals de Mortmains hadden gehoopt. Ook hier horen we echo's van Pride and Prejudice, waarbij de jongere broer voor Darcy speelt en zijn oudere broer er - met weinig moeite overigens en niet eens geheel onterecht - al meteen van weet te overtuigen dat Rose geen geschikte vrouw voor hem is. Wel zijn oudste broer en moeder grote bewonderaars van het boek van vader Mortmain, dus de contacten blijven voorlopig bestaan.

Rijpingsproces
Net als de boeken van Jane Austen kun je deze roman lezen als een onderhoudend en romantisch verhaal, maar net als de boeken van Jane Austen is dit veel eerder en vooral een roman over volwassenwording: de groei van Cassandra als schrijver en haar groei naar volwassenheid, twee dingen die gelijk op gaan, natuurlijk. Cassandra is een verrukkelijk neergezette verteller, die op overtuigende wijze in de laatste fase van de puberteit heen en weer geslingerd wordt tussen opwinding over de ontdekking van het leven, diepe twijfel aan haar zelf, en een eerste verliefdheid. Het is aandoenlijk hoe ze loyaal blijft aan haar goed bedoelende maar tamelijk nutteloze jonge stiefmoeder, begrip heeft voor de verlangens van zuster Rose naar mooie japons, en door dik en dun blijft houden van haar talentvolle, maar slappe vader, die ik persoonlijk het liefst een flinke schop onder de kont zou verkopen.

Feodaal
Je merkt dat Cassandra maar wat goed de tekortkomingen van haar familie ziet, maar ze met de mantel der liefde bedekt - zoals dat hoort, want de tekortkomingen zijn niet groter dan die van de meeste mensen - alhoewel ik moeite bleef houden met de slappe vader, die door iedereen maar ontzien en in de watten wordt gelegd, omdat hij ooit een onbegrijpelijk literair werk heeft geproduceerd. De houding ten opzichte van Steven, de zoon van de vroegere dienstmeid, vond ik zo nu en dan ook een beetje tenenkrommend en zelfs feodaal: hij is de enige die geld verdient en blijft de meisjes waar hij nota bene mee is opgegroeid trouwhartig aanspreken met Miss Rose en Miss Cassandra. Gelukkig ziet Cassandra ook wel dat dat niet meer kan, en gelukkig voor Steven neemt zijn leven nog een hele leuke interessante wending, dankzij de nieuwe Amerikaanse buren.

Al met al is dit verhaal nog steeds fris en origineel, liep het toch nog anders af dan ik had gedacht, en hebben de dagboeken van Cassandra nog niks van hun charme verloren.  Ik ben blij dat ik eindelijk kennis met haar heb gemaakt.

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.

9 opmerkingen:

  1. Oh, ja, dit is inderdaad een titel die ik meerder malen voorbij heb zien komen op diverse blogs, maar ik heb me er eigenlijk nooit verder in verdiept. Fijn als zo'n klassieker gewoon nog fris en origineel blijkt te zijn!

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Bij zo'n titel die je heel vaak bent tegengekomen, is er altijd het risico dat de verwachtingen te hoog gespannen zijn. Het zou niet de eerste keer zijn, dat een dergelijk boek me wat tegenviel. Maar dit heb ik met veel plezier gelezen.

      Verwijderen
  2. ja heel leuk en film was ook heel leuk op Netflix. grmaud

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. En zo leuk dat ik er doordat jij me de film aanraadde eindelijk toe kwam om dit boek te lezen.

      Verwijderen
  3. Ik heb dit boek twee jaar geleden herlezen en ik vond het in eerste instantie een stuk beter dan twintig jaar daarvoor, tot het halverwege omsloeg en het me begon tegen te staan. Maar het eind vond ik dan weer prachtig.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat je het einde geslaagd vond, snap ik helemaal, maar ik ben wel benieuwd waarom het je halverwege tegen begon te staan.

      Verwijderen
    2. Ik zou het boek er weer bij moeten zoeken, maar ik geloof vooral de manier waarop het voorgenomen huwelijk van Rose door iedereen inclusief Rose als een zakelijke transactie wordt beschouwd, een noodzakelijk kwaad. En inderdaad die ontzettende lapzwans van een vader.

      Verwijderen
    3. Ja, die vader was vreselijk . Ik vermoed dat hij in de film net wat beter te pruimen is, omdat hij daar gespeeld wordt door Bill Nighy, die er waarschijnlijk een licht-komische dimensie aan toe weet te voegen.

      Verwijderen
    4. Alles wordt beter met Bill Nighy! ��

      En perfect gecast ook! Hij is erg goed in het spelen van lapzwansen en andere wazige figuren.

      Verwijderen