Mijn boek van het jaar

Anthony Doerr,

Cloud Cuckoo Land (VS 2021)

Roman, 640 pp.

Nederlandse titel: Wolkenstad

 

Eigenlijk is dit boek nog lang niet aan de beurt om besproken te worden. Er is nog een hele rij romans die ik eerder heb uitgelezen en die allemaal nog op een stukje wachten, maar ik was zo enthousiast over dit boek dat ik het tot mijn favoriet van 2021 heb gebombardeerd. En dan kan ik het natuurlijk niet pas ergens in 2022 aan bod laten komen. Deze roman heeft namelijk alles: meeslepende verhaallijnen, echt menselijke personages, boeiende settings, ellende en gevaar, maar ook schoonheid en hoop en een diepgang die het niet te zwaar maakt maar het juist verheft én tot slot ook nog een prachtig einde. Kortom: een roman om niet alleen te bewonderen maar ook om van te houden

Van de middeleeuwen via het nu naar de toekomst
Goed, waar gaat dit boek over? Nou, dat is nogal wat. Het gaat namelijk over:

• Anna, een weesmeisje van 13, dat in de nadagen van middeleeuws Constantinopel met haar zus het hoofd boven water probeert te houden in een borduuratelier, en dan een verlaten kloosterruïne ontdekt met stokoude schimmelende manuscripten;
• Omeir, een jongen van 13 met een hazenlip uit de bergen van Bulgarije, die in 1453 door de Turkse sultan als ossendrijver wordt geronseld voor de geplande verovering van Constantinopel en moet toezien hoe zijn geliefde ossen helemaal kapot worden gewerkt;
  
• Zeno, een eenvoudige Amerikaan van 86, die zichzelf Oudgrieks heeft geleerd, vervolgens een obscuur oud verhaal heeft vertaald en het heeft omgewerkt tot een toneelstuk voor vijf kansarme kinderen uit het dorp en die nu, in februari 2020, met hen bezig is aan de generale repetitie in de bieb;
• Seymour een 17-jarige plaatsgenoot van Zeno, die is opgegroeid zonder vader, kampt met ernstige angststoornissen en autisme, die in de handen is gevallen van een schimmige groep eco-terroristen en die nu bezig is een bom tot ontploffing te brengen in diezelfde bibliotheek 
• Konstance, een meisje van 13 dat in de 22ste eeuw onderweg is in een ruimteschip dat de inmiddels nauwelijks bewoonbare Aarde is ontvlucht en dat nog ruim 500 jaar te gaan heeft naar zijn bestemming.

En dan is er nog een kolderiek fantasieverhaal dat de Griekse Antonius Diogenes in de 1ste eeuw na Christus voor zijn ernstig zieke nichtje schreef en dat gaat over een herder die probeert in een uil te veranderen, zodat hij naar de mythische wolkenstad kan vliegen, waar de wijn en de honing door de straten vloeien en iedereen altijd en eeuwig gelukkig is.

Prachtige samenhang
Het grote wonder van deze roman is dat Doerr al deze verhaallijnen niet alleen tot een samenhangend geheel heeft gesmeed, maar dat je oprecht meeleeft met elk van de personages. Hij heeft ze allemaal tot volwaardige, levensechte mensen gemaakt en je hoopt voor alle vijf van harte dat het alsjeblieft, please, please, goed met hen afloopt, want op een gegeven moment verkeren ze allemaal in ernstig gevaar.

Maar het allermooiste is de thematische samenhang die Doerr heeft aangebracht via het gekke sprookje over de herder en de wolkenstad. Onder de oppervlakte gaat het boek over een diepe liefde voor zowel mooie verhalen als voor de natuur (en dus alle levende wezens). Beide - verhalen én de natuur - zijn in staat om een diep spiritueel verlangen te vervullen. Het overleven van beide is echter precair. Dat maakt ze niet alleen extra kostbaar, maar maakt het voor ons nóg belangrijker om zo zuinig mogelijk met deze schatten om te gaan. Het boek gaat daarnaast over een verlangen naar een beter leven, over het verlangen om de wereld te zien en dus onvermijdelijk ook over thuiskomen. Het gaat over het wonderbaarlijke vermogen van verhalen om ons ergens heel anders te laten zijn en om de ellende te ontvluchten en de dood nog heel even op afstand te houden. "Turn a page, walk the lines of sentences: the singer steps out, and conjures a world of color and noise in the space inside your head."

Onderdeel van het probleem én vol schoonheid
Uiteindelijk blijkt dit een verhaal over hoop te zijn, want - zoals één van de personages zegt - ‘Hope is the pillar that holds up the world.’  Zolang je kunt blijven hopen, kun je doorgaan en hoef je niet op te geven. Ja, we zijn de laatste paar eeuwen in onze gulzigheid erg slordig met onze planeet omgegaan, maar dat wil niet zeggen dat we nu gedoemd zijn om binnenkort met zijn allen onder te gaan. Ja, de mensheid is een destructieve soort, maar diezelfde mensheid heeft ook de prachtigste dingen voortgebracht. Of zoals Seymour, de ecoterrorist met de angststoornissen, op het allerlaatst ontdekt:

By age seventeen he’d convinced himself that every human he saw was a parasite, captive to the dictates of consumption. But as he reconstructs Zeno’s translation, he realizes that the truth is infinitely more complicated, that we are all beautiful even as we are all part of the problem, and that to be a part of the problem is to be human.

_______________________________________________________________________________

Wat was jouw favoriete boek dit jaar? En waarom? Wat vond je er zo goed aan?

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.