Achterom kijken om vooruit te komen

Chibondu Onuzo,

Sankofa (Nigeria 2021)

Roman, 304 pp.
Niet in het Nederlands vertaald

 

 

Kent iemand hier het BBC-programma Between the Covers? Ik had er niet al te hoge verwachtingen van en was eigenlijk verrast dat ik het zo leuk vond. Het is een boekenprogramma - nadrukkelijk géén literatuurprogramma - dat zich duidelijk richt op het grote publiek en dat onbeschaamd populair van opzet is, Presentator is de in Engeland zeer bekende Sara Cox, een boerendochter met een knots van een noordelijk accent, die het niet moet hebben van haar intellectuele uitstraling. Elke aflevering (zes per seizoen) schuiven er steeds weer vier verschillende celebs aan (het Britse equivalent van de BN-er), die gezamenlijk een boek bespreken dat net uit is plus een boek dat al wat ouder is. Ook prijst elk panellid een boek aan waar hij of zij enthousiast over is, en dat kan van alles zijn: een recente roman, een klassieker, of iets uit de non-fictie hoek. Het programma blinkt niet bepaald uit in diepgang of doorwrochte analyses. Van enkele panelleden vraag je je af wat ze in een boekenprogramma doen, maar er zijn er ook bij die duidelijk grondig over het te bespreken boek hebben nagedacht en er allerlei intelligente dingen over te zeggen hebben. De toon is uitermate luchtig, er wordt veel gelachen, Cox maakt voortdurend kwinkslagen en weet je wat? Na afloop van elke half uurtje ben ik helemaal blij. Cox en de meeste panelleden houden oprecht van boeken en het programma straalt onvervalst leesplezier uit. Enfin, het was via dit programma dat ik op het spoor kwam van Sankofa, een roman waar iedereen erg enthousiast over was, ook de panelleden die het van te voren niet zo zagen zitten.

Heldhaftige verzetsstrijder
Hoofdpersoon is Anna, een Engelse veertiger met een witte moeder en een onbekende zwarte vader. Anna's volwassen dochter is het huis uit, Anna's echtgenoot is ervandoor en Anna's moeder is zojuist overleden. Het lijkt alsof ze niemand meer heeft om voor te leven, nu geen mens haar meer nodig heeft. Maar dan ontdekt ze in het huis van haar moeder het dagboek van haar vader. Het blijkt een student uit West-Afrika te zijn geweest, die terugging naar zijn eigen land, voordat hij wist dat zijn geliefde zwanger was. Anna krijgt een beeld van een idealistische maar ook eenzame jongeman, die ze al lezend steeds sympathieker gaat vinden. Ze besluit het spoor terug te volgen en komt uiteindelijk in West-Afrika terecht. Maar van de idealistische jongeman waar ze zoveel affiniteit mee voelde, is niets meer over. Haar vader blijkt na de onafhankelijkheidsoorlog waarin hij een heldhaftige rol speelde, een machtige, dictatoriale en schatrijke man te zijn geworden. En macht en rijkdom willen nog wel eens corrumperen. Van een gelukkige ontmoeting met een blij verraste vader en liefhebbende halfbroers en -zusters komt niet veel terecht.

De ontdekking
Maar Anna leert wel voor het eerst Afrika kennen en tegelijkertijd leert ze om met andere ogen naar haar vader te kijken, want de waarheid over een persoon wordt altijd complexer naarmate je dichterbij komt. Hoe beter je een mens of een land leert kennen, hoe minder gemakkelijk het wordt om een snel en eenduidig oordeel te vellen. Schrijfster Onuzo (een Nigeriaanse die nu in Londen woont) heeft van Sankofa een verhaal van gemaakt dat ten eerste leest als een trein. Je wilt door, je wilt meer weten, je bent begaan met Anna. Er gebeuren verrassende en schokkende dingen en als lezer ben je net zo verrast en geschokt als Anna. Maar Sankofa is ook een genuanceerd en gelaagd verhaal over Afrika, over familiebanden en over zelfontdekking. Sankofa is een mythische vogel die altijd afgebeeld wordt met de kop naar achteren, zoals op het omslag van deze roman. De symbolische betekenis van de vogel in dit boek is dat je soms terug moet naar je verleden om weer vooruit te kunnen met je leven.

Interessant en getalenteerd
Was ik net zo enthousiast over dit boek als de panelleden van Between the Covers? Reken maar. Het is alweer drie maanden geleden dat ik het uitgelezen heb, maar het staat me nog steeds helder voor de geest en ook het leesplezier dat ik eraan heb beleefd is nog vers.Chibondu Onuzo is duidelijk een hele interessante en getalenteerde schrijfster waar ik zeker meer van wil lezen. Met dank aan Sara Cox en companen en een populaire boekenshow (waarvan in de loop van dit jaar weer nieuwe afleveringen volgen).

PS Aarzel niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen. Heb je dit boek besproken op je eigen blog? Dan zou het fijn zijn als je een link bij de reacties plaatst.