woensdag 31 december 2014

Twee blikken: terug en vooruit

Waarin Anna onthult dat ze slechts een ontzettend zielig stapeltje boeken heeft gelezen, opbiecht dat ze een beetje dom is en uit de doeken doet dat ze zo'n  plichtsgetrouwe sukkel is dat het bijna meelijwekkend is.

Inmiddels een beetje een verplicht nummer en nogal afgezaagd, maar aan de andere kant ook altijd wel weer leuk: hoe zag mijn leesjaar er uit en wat waren de mooiste boeken die ik in 2014 las? De hoeveelheid boeken die ik las, is verre van indrukwekkend (54 stuks, een aantal dat in boekbloggersland voor armzalig en zielig doorgaat), maar de kwaliteit van de boeken die ik las was verrassend hoog en dus was het leesgenot groot. Voor mij is dat het enige dat telt, alhoewel in boekbloggersland de mening leeft dat dat een wat domme instelling is, gezien de eindeloze hoeveelheid nieuwe boeken waar we elk jaar mee overstelpt worden. Dat zij dan maar zo. Ik ga me in mijn hobby niet laten opjagen en gek maken door streefcijfers. Dat is meer iets voor sales managers ;-)

Het beste van 2014

Er was slechts één uitgesproken miskleun bij mijn leesvoer dit jaar (de ten onrechte gehypete pulp over Harry Quebert) en voor de rest was het allemaal op zijn minst aardig en op zijn best fantastisch. Tweeduizendveertien was dus een uitstekend leesjaar. De mooiste boeken vind je hieronder en daarna blik ik vooruit naar volgend jaar.

De interessantste literaire fictie (in willekeurige volgorde)
  • Erik Menkveld, Het grote zwijgen (Nederland 2011)
    Het schitterende verhaal van twee bekende klassieke componisten in het Nederland van rond de vorige eeuwwisseling. Wat is kunst en wat doe je als je ideeën daarover op de kop worden gezet door zoiets zinloos als de Eerste Wereldoorlog?
  • Stefan Hertmans, Oorlog en terpentijn (België 2013)
    Op het eerste gezicht een roman over de Eerste Wereldoorlog en de loopgraven. Bij nadere beschouwing misschien eerder een prachtig liefdevol portret van de grootvader van de schrijver.
  • Charlotte Perkins Gilman, The Yellow Wallpaper (VS 1892)
    Een beklemmend verhaal dat zijn tijd ver vooruit was, over hoe een vrouw steeds gekker wordt omdat haar arts haar rust en een algeheel gebrek aan prikkels voorschrijft na een postnatale depressie
  • Eleanor Catton, The Luminaries (Nieuw-Zeeland 2013)
    Een verrukkelijke variatie op de Victoriaanse sensation novel, gesitueerd in de jaren 1860 in Nieuw Zeeland rondom om een mysterieuze dood, een verdwijning, een goudmijn en nog veel meer.
  • Susan Barker, The Incarnations (GB 2014)
    Een krachtig geschreven en indrukwekkend debuut, dat leest als een thriller, maar vooral inzicht geeft in de geschiedenis en de psyche van China.
  • Alice Munro, Dear Life (Canada 2012)
    Een bundel van de meester van het korte verhaal: over gewone mensen met gewone levens, waarin iets opmerkelijks gebeurt - niet opmerkelijk voor de rest van de wereld, maar wel voor henzelf. Met grote subtiliteit verteld.
  • George Eliot, Middlemarch (GB 1871-72)
    Opnieuw gelezen, maar nog net zo mooi als al die jaren geleden: de verwikkelingen rond een groot aantal personages in het fictieve stadje Middlemarch, die je al gauw in hun greep hebben. Vol leven en levenswijsheid.
De romans waar ik de meeste lol mee heb gehad
  • Daniel O'Malley, The Rook (Australië 2012)
    Een bezopen verhaal over een geheim onderdeel van de Britse geheime dienst, dat paranormale verschijnselen moet bestrijden. Veel vaart, veel humor.
  • Francis Iles, Malice Aforethought (GB 1931)
    Een verhaal dat begint als een cosy detective, maar al gauw een een zwarthumoristisch duikje in de psyche van een moordenaar wordt. Heerlijke satire, met een hele leuke wending aan het eind.
De beste non-fictie
  • J.R. & William H. McNeill, The Human Web: A Bird's-Eye View of World History (V 2003)
    Dit boekt kijkt niet de gebeurtenissen maar naar ontwikkelingen in de wereldgeschiedenis (van de vroegste prehistorie tot nu) en laat zien welke grote verbanden, invloeden en netwerken de geschiedenis hebben gevormd. Zo zie je lijnen die anders verborgen blijven.
  • Helen Macdonald, H Is For Hawk (GB 2014)
    De ongewone memoires van een historicus en dichter die onverwacht haar vader verloor en zich daarop de taak zette een jonge havik af te richten voor de jacht.
  • Frederick Douglas, Narrative of the Life of Frederick Douglass, an American Slave (VS 1845)
    Het persoonlijke en indrukwekkende verhaal van een zwarte slaaf die erin slaagde te ontsnappen en hier laat zien wat slavernij niet alleen met de slaven doet maar ook hoe het  de slavenhouders ontmenselijkt en corrumpeert.

En voor 2015?

Begin dit jaar publiceerde ik hier een lijst van romans uit de voorafgaande vijf jaar die ik nog graag wilde lezen. Enigszins tot mijn verrassing heb ik ze ook inderdaad stuk voor stuk gelezen. Ik zie een dergelijke lijst als een soort afspraak met mezelf en plichtsgetrouwe loser als ik ben, vond ik het eigenlijk helemaal niet moeilijk om me er aan te houden, wat me veel voldoening heeft geschonken. Het maken en afvinken van deze lijst is zelfs zo goed bevallen, dat ik het dit jaar weer doe. Het geeft namelijk overzicht, het schept orde in de enorme boekenbrij, en het zorgt ervoor dat ik me niet alleen laat leiden door de waan van de dag, maar ook eindelijk eens toe kom aan die boeken die ik vaak al veel te lang heb liggen.

Hier komt-ie dan (in alfabetische volgorde op naam van auteur), de lijst van 15 romans voor 2015. Het zijn veelal wat oudere of zelfs uitgesproken klassieke werken, of ook wel eigentijdse romans die naar mijn mening enigszins onderbelicht zijn gebleven, en die allemaal gemeen hebben dat ze maar blijven roepen dat ze gelezen willen worden en het nu eindelijk wel eens verdienen dat ik daar gehoor aan geef:
  • Kader Abdolah, Het huis van de moskee (Iran, 2005) - gelezen, bespreking hier
  • Mikhail Bulgakov, The Master and Margarita (Rusland 1966-67) - gelezen, bespreking hier
  • Phillippe Claudel, Grijze Zielen (Frankrijk 2003) - gelezen, bespreking hier
  • J.G. Farrell, The Siege of Krishnapur (GB 1973) - gelezen, bespreking hier
  • Jane Gardam, The Man in the Wooden Hat (GB 2009) - gelezen, bespreking hier
  • Nicola Griffith, Hild (GB 2013) - gelezen, bespreking hier
  • Marlen Haushofer, De wand (Oostenrijk 1963) - gelezen, bespreking hier
  • Halldor Laxness, Independent People (IJsland 1934-35) - gelezen, bespreking hier
  • Audar Ava Olafsdottir, The Greenhouse (IJsland 2009) - gelezen, bespreking hier
  • Sylvia Plath, The Bell Jar (VS 1963) - gelezen, bespreking hier
  • P.F. Thomése, De weldoener (Nederland 2010) -gelezen, bespreking hier
  • Joseph Roth, The Radetzky March (Oostenrijk 1932) - gelezen, bespreking hier
  • Wallace Stegner, Crossing to Safety (VS 1987) - gelezen, bespreking hier
  • Dato Turashvili, Weg uit de USSR (Georgië 2008) - gelezen, bespreking hier
  • eindelijk eens iets van Émile Zola (Frankrijk, 19de eeuw) - gelezen, bespreking hier
Er zijn vast mensen die al iets van deze laatste lijst hebben gelezen. Laat me weten wat je er van vond!

PS Aarzel om niet om je eigen commentaar toe te voegen. Ik stel het zeer op prijs als mensen de moeite nemen om reacties of aanvullingen te plaatsen!

29 opmerkingen:

  1. Ha Anna, van die lijst van de afgelopen 5 jaar, die ik gelijk met jou publiceerde, heb ik er slechts één opgepakt en niet uitgelezen (The Flamethrowers). Het lijkt bijna wel alsof ik me juist ga afzetten tegen dit soort lijstjes dus ik maak ze niet meer.
    Ik heb natuurlijk wel een soort van lijstje in mijn achterhoofd anders blijf ik zo besluiteloos dat er helemaal niet meer gelezen wordt. Ik heb ook wel een aantal voornemens maar die maak ik beter niet wereldkundig, gezien mijn discipline wat dat betreft ;-)

    Wat aantallen gelezen boeken betreft: natuurlijk gaat het om de kwaliteit, het plezier van het lezen. Maar tóch gaat het bij mij óók een beetje om de kwantiteit, en dan niet om anderen de loef af te steken maar uitsluitend omdat er nog zoveel moois ligt te wachten. Als je op middelbare leeftijd komt (ughh wat klinkt dat ouwelijk) weet je inmiddels wel dat het nooit meer gaat lukken alles te lezen wat je nog zou willen lezen, maar mijn streven is toch wel om een heel eind te komen.

    Van jouw nieuwe lijstje heb ik Haushofer, Plath, Thomése en Stegner gelezen (met De Wand als uitschieter) en van Zola heb ik Therese Raquin gelezen, wat ik een erg mooi boek vond. Van hem staat Nana nog op mijn lijstje, evenals Bulgakov en Laxness, die staan er trouwens al heeeeel lang op. Misschien lees ik die wel 'met je mee'.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat betreft de streefgetallen. Ik heb dat ooit wel gedaan: ik wou graag 7 boeken per maand lezen en heb dat ook inderdaad een hele tijd volgehouden. Maar eerlijk gezegd vond ik het heel onplezierig. Ik las nooit van die dikke pillen, want anders haalde ik mijn aantal niet, en tegen het eind van de maand moest ik er vaak nog flink tegenaan lezen (gauw even een dunnetje uit de kast) om aan de 7 te komen. Nu houd ik gewoon mijn eigen tempo aan en lees ik lekker veel hele dikke boeken.

      Jouw besprekingen van Haushofer en Thomése kan ik me nog wel herinneren. Zij zijn er mede debet aan dat ik die boeken aangeschaft heb.

      Verwijderen
    2. Streefgetallen....nee dat lijkt mij ook verschrikkelijk. Die heb ik niet hoor, maar de gedachte 'ik wil zo veel mogelijk lezen' zorgt er wel voor dat ik mijn tijd minder aan het verlummelen ben, want ik heb van nature de neiging om heel lui maar een beetje aan te rommelen om dan achteraf te verzuchten dat het toch wel heel zonde van mijn tijd was...;-)

      Verwijderen
  2. 54 is toch een prima aantal. Het leven bestaat gelukkig uit meer dan boeken lezen.
    'Het huis van de moskee' vond ik ontzettend goed! Verder kijk ik uit naar jouw besprekingen, want ik heb bijvoorbeeld 'De wand' ook nog steeds niet gelezen...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. En nou maar hopen dat ik geen overspannen verwachtingen van Het huis van de moskee heb ;-)

      Verwijderen
  3. Hoi Anna, een indrukwekkend lijstje van boeken die je gelezen hebt. 54 boeken is zo slecht nog niet, zeker als je bekijkt hoeveel moois er tussen zat. Ik ben net als jou van mening dat kwaliteit ver boven kwantiteit gaat, beter 1 prachtig boek dan 50 die maar zozo zijn. Van de boeken die jij gelezen hebt wil ik "Het grote zwijgen", "Oorlog en terpentijn", "The human web"en "H is for hawk" ook nog wel een keer lezen. Met "Middlemarch" ben ik begonnen, maar dat heb ik na zo'n 150 blz weggelegd, ik was niet zo enthousiast over de vertaling.
    Van de schrijvers die je nog wilt gaan lezen heb ik de bovenste drie gelezen.
    "Het huis van de moskee" vond ik zoals ik al eerder gemeld heb een mooi boek. Abdolah is een schrijver met een kleine woordenschat, maar hij weet zeer goed met het Nederlands om te gaan.
    "De Meester en Margarita" is een knotsgek boek, dat me wel bevallen is. Over een tijdje komt een korte bespreking hiervan op mijn blog.
    "Grijze zielen" heb ik volgens mij met plezier gelezen, maar ik kan me er werkelijk niets meer van herinneren, dus het heeft geen grote indruk achtergelaten.
    Verder wens ik je een goed lees- en anderzins jaar toe. Ik hoop het komende jaar weer te kunnen genieten van je recensies. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik had een inderdaad begrepen dat De meester en Margarita een knotsgek boek is en ben daarom al jaren huiverig om er aan te beginnen, want zulke boeken vallen meestal ofwel heel goed ofwel vreselijk slecht. We zullen het zien!

      Verwijderen
  4. Wat een mooie en interessante lijst, Anna, prachtig. Kwaliteit is een stuk belangrijker dan kwantiteit. Ik had bijna niet opgeschreven hoeveel boeken ik het afgelopen jaar heb gelezen, omdat het dan net lijkt alsof het me daarom gaat, maar ik heb de voorgaande jaren ook gedaan, dus dan toch maar.
    De meester en Margerita staat ook op mijn lijst om ergens in het komend jaar gelezen te worden, ik ben heel benieuwd.
    Ik vond Het huis van de Moskee ook mooi en ik houd niet eens heel erg van boeken die zich in die contreien afspelen.
    Ik wens je een heel mooi nieuw jaar toe met vooral heel veel mooie boeken!

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Jij ook een heel mooi leesjaar in 2015 gewenst, Bettina, en ik zal met veel plezier je blog weer lezen.

      Verwijderen
  5. ik ben het helemaal eens met wat je zegt over aantallen. mijn aantal gelezen boeken hangt al jaren zo rond de 50 titels, dit jaar zijn het zelfs 'maar' 48 titels (als ik goed tel), maar er is weinig dat me zo onbelangrijk lijkt als het aantal..

    ik heb nog nooit een leeslijst opgemaakt, veel van wat ik lees ontdek ik bij toeval. daar komt bij dat ik soms ineens totaal geen zin meer heb in fictie, of andersom, zoals nu. maar misschien helpt het dat de boeken die op mijn planken zijn bijna allemaal al gelezen zijn, waardoor ik ook niet de drang voel om nu toch eens die titels te lezen die maar staan te verstoffen.

    van jouw besproken boeken wil ik onder anderen Erik Menkveld eens lezen, ook zijn poëzie lijkt me de moeite waard. het is sowieso het plan meer poëzie te gaan lezen, ik heb het gevoel dat ik veel mis door daar geen moeite voor te doen.

    wat ik zo fijn vind aan jouw blog is de enorme diversiteit aan titels; fictie, nonfictie, oud, nieuw, obscuur, welbekend. ik vind het prettig die blogs te volgen die gewoon hun eigen gang gaan, zoals jij overduidelijk doet.

    Boelgakov is overigens fantastisch, ik vond het prachtig hoe hij ernst en humor weet te combineren in zijn Margarita-boek. Sylvia Plaths The Bell Jar vind ik ook de moeite waard, hoewel het geen kwaad kan in gedachten te houden in welke periode ze het boek schreef. hoewel, Plath doet dat zelf ook wel in het boek. ik geloof dat ik, ironisch genoeg, neig naar het bedenken van smoesjes om te verantwoorden dat ik het een goed boek vind. lekker begin van een nieuw jaar..

    nou goed. ik wens je een prachtig nieuw jaar toe met veel mooie titels die jouw tijd waard zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Bedankt voor je uitvoerige reactie, Kim.
      Ik heb inderdaad vele honderden ongelezen boeken, zodat het geen kwaad kan om te proberen wat harde prioritering in aan te brengen.
      Sylvia Plath ken ik vrij goed van zowel haar gedichten als haar brieven, zodat ik vermoed dat ik The Bell Jar waarschijnlijk wel in zijn tijd zal kunnen plaatsen. Als je trouwens meer poëzie wilt lezen, dan is zij misschien wel een aanrader (als je tenminste ook gedichten in het Engels leest) en datzelfde geldt voor haar man Ted Hughes.

      Verwijderen
  6. (Derde poging, grrrr. Stupid iPad)
    Van je 2015-lijst heb ik alleen, heeeel lang geleden, The Bell Jar gelezen. Vond het toen erg goed. The Master and Margarita staat ook op mijn lijst, maar ik heb begrepen dat je dan eigenlijk eerst Faust moet lezen. Ik ben in grote lijnen wel op de hoogte van het verhaal, dat zal toch wel voldoende zijn.
    Mijn eindejaarslijstje staat hier: http://lethe1.dreamwidth.org/129970.html

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat van Faust wist ik niet, maar ik heb ooit het toneelstuk Dr Faustus van Christopher Marlowe (tijdgenoot van Shakespeare) gelezen, dus dat zal dan ook wel voldoende zijn.
      Wat leuk om ook jouw lijst te zien. Naar aanleiding daarvan heb ik nu eindelijk Come, Thou Tortoise aangeschaft, dat je me tijden geleden ook al eens aanraadde. Het is er inmiddels als e-boek, dus het staat nu op mijn Kindle.

      Verwijderen
    2. (Eet hij verdorie weer mijn reactie op! En typen op de iPad is toch al zo'n crime.)

      Ik kan het artikel niet meer vinden waar het in stond. Er werden zo'n 10 boeken genoemd die baat hadden bij kennis van een oudere klassieker. Ulysses - de Odyssee was een ander, voordehandliggend voorbeeld.

      Ik hoop dat je het een mooi boek vindt! Sommige mensen konden niet tegen de stijl, maar ik heb me daar helemaal niet aan gestoord. Het past wel goed bij de hoofdpersoon, vind ik.

      Verwijderen
    3. oh jeetje....Come, thou tortoise heb ik ook nog ergens ongelezen staan....

      Verwijderen
    4. Joke, wie weet wordt 2015 dan wel het jaar waarin we het allebei eindelijk lezen ;-)

      Verwijderen
  7. Ik vond Stegner en Haushofer fantastisch, Claudel en Abdolah meh, en Boelgakov staat al sinds jaar en dag op mijn lijstje. Ik ben blij dat jij zo plichtsgetrouw bent, dat houdt mij bij de les!
    Ik las vanmorgen een prachtig stuk tegen competitief lezen (niet méér maar beter): http://www.huffingtonpost.com/2015/01/01/reading-challenges_n_6401738.html.
    Mijn tips van het afgelopen jaar staan hier: http://www.literairnederland.nl/2014/12/01/leestips-voor-de-decembermaand-hella-kuipers/

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Goed artikel in de HufPo! Daar kan ik me helemaal in vinden. Ik wil ook graag een betere lezer worden en dat lukt mij vooral door meer aandacht aan minder boeken te besteden. Grappig om te lezen dat ook deze journaliste denkt dat proberen om zoveel mogelijk te lezen er maar al te vaak toe leidt dat je vooral dunne en gemakkelijke boeken uitkiest, omdat dikke pillen en uitdagende literatuur zo ophouden. En dat je over het algemeen door meer aandacht aan minder boeken te besteden een grotere voldoening aan lezen overhoudt.

      Verwijderen
    2. Helemaal eens met het niet-competitieve lezen!

      Verwijderen
  8. Dag Anna,
    Ik kan je helemaal volgen als je schrijft dat leesgenot het enige is dat telt (dat je daarom dom bent en “een plichtsgetrouwe sukkel”, dáár ga ik niet mee akkoord).
    Ik heb me de voorbije jaren ook nogal laten meeslepen door “challenges” en leeslijsten en “must-reads” en wat al nog meer. Het leverde wel enkele parels op en vele uren intens leesplezier, maar het jachtige en het dwangmatige kan ik ondertussen wel missen. Het lukt me toch nooit om helemaal bij te blijven, dus kan ik maar beter selectiever worden. Voor sommige boeken neem je sowieso beter de tijd en ik heb gemerkt dat er voor sommige boeken “een juiste plaats en een juiste tijd” bestaat dat je beter kan respecteren als je optimaal wil genieten.
    Van je lijstje voor 2015 heb ik Het huis van de moskee, Grijze Zielen en Radetzkymars gelezen en ik vond ze allemaal erg goed. Ik vermoed dat ze ook wel in jouw straatje passen.
    Ik ben al een aantal keren aan Independent People begonnen, maar het is zo'n boek waar je de tijd voor moet nemen om in de sfeer te komen en ervan te genieten en voorlopig heb ik die tijd nog niet gevonden. Maar afgaande op de eerste 80 pagina's en het feit dat ik Salka Valka (een ander boek van Laxness) geweldig vond, wacht ik mijn moment af. Wie weet, dit jaar...

    Mag ik je trouwens nog een heel fijn leesjaar toewensen? Ik kijk alvast uit naar je recensies in 2015. Ik merk dat er een recensie van Michael Pye's boek zit aan te komen en – kijk eens aan – ook van Outlander. Omdat ik beide boeken ook vrij recent las, ben ik wel benieuwd wat jij ervan vond.

    P.S. Toevallig las ik dit jaar 55 boeken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ook jij bedankt voor je uitgebreide reactie, Monica. De termen 'jachtig' en 'dwangmatig' geven goed weer hoe ik me voelde onder de druk om een bepaald aantal boeken per jaar te lezen. Voor de meeste mensen zal dat vast niet gelden, maar voor mij is zoiets niet goed.
      Ik zal onthouden dat ik pas aan Independent People moet beginnen als ik er eens goed voor kan ga zitten.
      Outlander heb ik inmiddels uit en ik denk dat de bespreking volgend weekend komt. Ik kan al wel vast verklappen dat het een heel ander boek was dan ik verwacht had. Een verrassing dus.

      Verwijderen
  9. Dag Anna, Monica heeft het in haar reactie mooi verwoord. Ook ik laat mij nu en dan opjagen door challenges en de wens om "bij te blijven". Het is voor mij altijd een beetje dubbel: aan de ene kant is het niet realistisch om te verwachten dat ik "alles" kan lezen, aan de andere kant zorgt het streber-randje van mijn karakter er voor dat ik door die uitdagingen wel regelmatig aan het lezen blijf en af en toe een juweeltje tegenkom. Het lezen (en bloggen) geeft mij nog steeds heel veel plezier. En jouw blogs gaan vaak over boeken die ik nog niet gelezen heb, dus voed jij mijn leeshonger en tegelijkertijd help jij mij bij het besef dat er heel veel lezenswaardige boeken zijn waarbij iedereen simpelweg zijn/haar eigen weg moet vinden. Ik zie dan ook graag uit naar jouw leeservaringen in 2015 en wens jou daarbij veel plezier toe.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Zolang we maar veel plezier hebben in het lezen (en het bloggen) is alles in orde, Johanna. Ik wens jou ook een goed leesjaar in 2015 en happy blogging!

      Verwijderen
  10. Uit mijn nog ongelezen boeken een lijst maken van titels die ik dit jaar zou willen lezen, bleek een onmogelijke opgave. In plaats daarvan heb ik nu een lijstje gemaakt van alle boeken waarin ik om wat voor reden dan ook ooit ben blijven steken. Grappig genoeg bleken dat er ook precies 15 te zijn. Er zitten meerjarenplannen bij (een paar meerdelige werken), en sommige boeken heb ik zo lang laten liggen dat ik ze weer vanaf het begin moet gaan lezen, maar mijn streven is toch om dat lijstje aan het eind van het jaar wat korter te zien. Dank voor de inspiratie!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat leuk! Het succes van mijn lijst was er het afgelopen jaar vooral aan te danken dat hij op mijn blog stond en dat ik dus het idee had dat anderen meekeken en dat ik steeds weer publiekelijk een titel kon doorstrepen. Anders had het voor mij vast zo goed niet gewerkt. Veel succes met je eigen lijst en ik ben benieuwd hoe ver je over een jaar bent.

      Verwijderen
    2. Ja, ik was het eerst niet van plan, maar heb toch besloten om er een entry aan te wijden. Als ik hem heb gepost laat ik het je weten :-)

      Verwijderen
    3. Mijn lijst staat hier: http://lethe1.dreamwidth.org/130147.html

      Verwijderen
    4. Mooie afwisselende lijst, zeg. Ook best ambitieus, met Chaucer en de dagboeken van Virginia Woolf. Kees de Jongen is één van de lievelingsboeken van mijn moeder en heb ik nota bene nooit gelezen. Ook maar eens op het lijstje zetten,dus. Veel plezier met je lijst van 15!

      Verwijderen